Sinds mijn eerste kennismaking met het Pavel Haas Quartet, twee jaar geleden op het Novecentofestival in Leuven, staan ze met stip genoteerd als een van m’n favoriete uitvoerders. Voeg daar dan nog eens pianist Boris Giltburg bij, en je krijgt met deze vijf fantastische muzikanten bijna een garantie op een geweldig concert. Al bewees het vijftal door de keuze van hun werken dat het geheel niet altijd beter is dan de som van de delen.
Met een volledig Shostakovich-programma koos Giltburg naar eigen zeggen voor “tijdloze muziek”. Een vreemde uitspraak, want Shostakovich’ muziek is juist onlosmakelijk verbonden aan de Sovjetperiode. In zijn oeuvre merk je dan ook meteen hoe de Rus evolueert van een onder de duim gehouden staatscomponist, naar een muzikale rebel, die in zijn muziek verdoken kritiek geeft op de Sovjetunie. Door het programma omgekeerd chronologisch op te bouwen, maken we dus eerst kennis met deze dwarsligger.
Spek naar de bek van het Pavel Haas Quartet. Het Tsjechisch kwartet maakt vooral furore als het zich uitleeft in de Oost-Europese muziek: Bartok, Dvorak, Smetana en uiteraard Pavel Haas himself. Nu, net het expressieve karakter dat deze componisten zo typeert, vinden we ook terug in het strijkkwartet in fa kruis klein van Dimitri Shostakovich. Veronika Jarůšková en de haren grijpen je aandacht meteen. De vele staccato’s in het eerste deel, die de wringende harmonie in de verf zetten worden on point uitgevoerd. Ook wanneer Shostakovich’ werk in het lento-deel wat rustiger wordt, en het kwartet minder kan teren op hun typische vurige uitvoering blinken ze uit door een prachtige melancholische, bij momenten bijna snerpende uitvoering van de minimalistische melodielijn. Het laatste deel, allegro, is een schoolvoorbeeld van wat dit kwartet zo ongelofelijk goed maakt: vliegensvlug, expressief, luid en passioneel razen ze door het derde deel van het strijkkwartet. Dit was het Pavel Haas Quartet op z’n best.
Jammer genoeg was dat ook meteen het concert op z’n best. In Shostakovich’ trio in mi klein, wisselen piano, cello en viool elkaar voortdurend af als haantje-de-voorste, zodat uiteindelijk niet een van de drie muzikanten, maar wel de gezamenlijke kracht van het trio het applaus verdient. In principe een perfect stuk om zo’n kleppers van muzikanten samen op een podium te zetten, zonder dat ze elkaar overschaduwen. Toch zorgde dit eerder voor een te brave aflossing tussen het drietal. Niemand durfde zich voluit te smijten in z’n rol als voortrekker, wanneer dat nodig was. Van de strijkers miste ik vooral de energie, die ze in het slotdeel van het eerste werk juist wel tentoon hadden gespreid. Boris Giltburg schitterde eventjes: in het tweede deel, het allegro con brio zit een virtuoze passage waar de pianist zijn kwaliteiten ten volle tentoon stelde. Al kon hij meteen daarna met het begin van het largo niet echt overtuigen. Van die akkoorden moet de zwaarte afstromen, en ze werden té lichtvoetig gespeeld.
Met het kwintet in sol klein gingen we nog een stap terug in de tijd, en werd ook het grootste probleem met het programma duidelijk. Niet de muzikanten zijn schuldig aan de dalende lijn die in dit concert zat, wel de keuze van de werken. Zowel het expressieve Pavel Haas Quartet als de vingervlugge Boris Giltburg komen niet optimaal tot hun recht met deze relatief klassieke stukken. Door terug te werken naar een steeds braver wordende Shostakovich, krijgen de muzikanten niet meer ten volle de kans om al hun kwaliteiten ten toon te spreiden. Niet dat het daarna slecht wordt, allesbehalve. Het blijven vijf geweldige muzikanten. Gewoon jammer dat het toppunt al na een klein kwartier bereikt was.
- WAT: Klara-festival
- WIE: Boris Giltburg & het Pavel Haas Quartet
- WANNEER: 10 maart 2018
- WAAR: Brussel, Flagey
- Foto: m.t.
