Dietrich Mack (°1940) is als auteur en mede-uitgever van de dagboeken van Cosima en als voormalig dramaturg en perschef van de Bayreuther Festspiele een groot Wagner specialist. Hij is daarnaast eigenlijk goed geplaatst om over Wagner en de vrouwen te schrijven aangezien hij van 1970 tot 1975 getrouwd was met Gudrun Armann (1944-2007) de latere secretaresse, persoonlijke assistente en uiteindelijk (tweede) vrouw  van Wolfgang Wagner die daardoor de “heimliche Prinzipalin der Festspiele” en in 1978 de moeder werd van huidig Festspieldirecteur  Katharina Wagner.

Dietrich Mack (°1940) is als auteur en mede-uitgever van de dagboeken van Cosima en als voormalig dramaturg en perschef van de Bayreuther Festspiele een groot Wagner specialist. Hij is daarnaast eigenlijk goed geplaatst om over Wagner en de vrouwen te schrijven aangezien hij van 1970 tot 1975 getrouwd was met Gudrun Armann (1944-2007) de latere secretaresse, persoonlijke assistente en uiteindelijk (tweede) vrouw  van Wolfgang Wagner die daardoor de “heimliche Prinzipalin der Festspiele” en in 1978 de moeder werd van huidig Festspieldirecteur  Katharina Wagner.

Richard Wagner is willens nillens de grondlegger van de nog steeds regerende familie in Bayreuth. Een meester van de grote muziektheaterhervorming maar geen makkelijk karakter. Hij heeft deelgenomen aan de revolutie van 1848-1849, vluchtte in ballingschap naar Zwitserland, scheidde van en overleefde zijn vrouw en hertrouwde met Liszts dochter Cosima. Zij was als Herrin na zijn dood in Bayreuth de strenge Sachwalter. Nadat Hitler het Festspielhaus bijna beschouwde als zijn woonst waagden Wagners kleinzonen Wieland en Wolfgang zich aan een nieuw begin. Sindsdien floreert het familiebedrijf en zorgen hun kinderen binnen de leiding van de Festspiele voor heel wat geruzie, na-ijver en commotie. Boeiend.

Richard Wagner revolteerde niet alleen als bedenker van een nieuw  soort muziekdrama, hij was ook een natuurkracht in de Liefde en in het Lijden die zichzelf een aanbidder (“Verherrlicher”) van de vrouw noemde.

“Een vrouw”, zo stelde hij, “wijst een zestienjarige de artistieke weg, houdt de dodenwake en consolideert het artistieke erfgoed”. Hij trouwde zelf twee keer. De eerste keer als 23 jarige zwerver, op de vlucht voor zijn schuldeisers, met de mooie actrice Minna Planer, de tweede keer als 57-jarige beroemde componist met de omwille van hem gescheiden Cosima von Bülow met wie hij drie kinderen had. De huwelijken kenden stormachtige affaires met de rijke Mathilde Wesendonck, “Meine erste und einzige Liebe”, die het geduld van haar man uitdaagde, met de Engelse Jessie Laussot, Missglückte Flucht, en met de 33 jaar jongere Judith Gautier, jawel, dochter van en “Geschenk der Gotter”. Zijn onrustig tot stormachtig liefdesleven  schonk hem inspiratie, momenten van rust werden ingevuld met hardnekkige  arbeid.

Muzen

Vrouwen speelden in het leven van Richard Wagner  een bijzondere rol. Hij projecteerde ze  in zijn verlangen naar het Eeuwig-Goddelijk Vrouwelijke en uitte dat in zijn werk.

Wagner heeft van zijn muzen  in  de vrouwelijke personages van zijn opera’s, monumenten gemaakt die zijn helden (kunnen) verlossen door hun vrouwelijkheid, erotiek, trouw en liefde. Ze waren elkaars rivalen tijdens zijn leven maar waren heerseressen over de Bayreuther "Grünen Hügel" na zijn dood.

Historici en experts ontdekken nog steeds nieuwe aanwijzingen dat Wagners roem zonder de enorme invloed van de vrouwen om hem heen ondenkbaar was.

Van de jonge, prille  liefde voor Minna over de passionele relatie met de getrouwde Mathilde Wesendonck tot het burgerlijk, waardig en hoogstaand artistiek huwelijk met Cosima.  Een boeiend verhaal over liefde en intriges, aanbidding, macht en roem. De onderschepping van een liefdesbrief van Wagner aan Mathilde door zijn vrouw Minna was in 1858 de aanleiding tot de breuk met Mathilde en de affaire kostte de componist bovendien zijn huwelijk met Minna.

Winifred Wagner, de erfgename van Cosima en Siegfried, was de laatste vrouw aan de top van de Bayreuther Festspiele. Na een langdurig door mannen gedomineerd interregnum is de mooie achterkleindochter Katharina Wagner nu de geprezen en energieke  festivaldirecteur.

Maar wie maakte van Wagners vrouwen en erfenis, mythen en legenden? De antwoorden van familieleden en experts laten een nieuw licht schijnen op het genie Wagner.

Lees hoe seksueel en intellectueel weelderige  vrouwen het leven en werk van een van de grootste  componisten ooit, stuwden en bepaalden.

Wagners Frauen

Het klein maar fijn boekje is opgesplitst in twee delen. In het eerste deel gaat het over de periode van zijn huwelijk met Minna Planer. Eerst over ‘Das arme Elternhaus’, dan volgt ‘die berühmte Wilhelmine’ en uiteindelijk ‘Die schöne Minna’. Na Minna, Jessie Laussot, ‘ein Frühlingssturm’, een affaire die botst op ‘Die leidende Minna’. Vervolgens is het de beurt aan  Mathilde Luckemeyer/Wesendonck, ‘Minne und Muse’, en ‘Die einsame Minna’. Na Mathilde, de andere Mathilde, Mathilde Maier en Friederike Meyer. ‘Kurze Tröstungen’, een stukje over Mathilde Maier  die ‘Kind und Hausfrau zugleich’ was, en uiteindelijk ‘Die verlassene Minna’ besluiten het eerste deel.

Het tweede deel behandelt de periode van zijn huwelijk met Cosima die zich  widerspruchlos naar Richard Wagners Ansprüchen voegde. Mack beschrijft Cosima als Die Tochter Franz Liszts (der Storch/ooievaar), als Freundin (Das Delphische Orakel) en als Mutter (Das Siegfried-Idyll). Das allerseelenweib Judith Gautier – ein später Orkan Fricka – bis zum ende. Ook het minder tot onbekend verhaal over het Bloemenmeisje Carrie Pringle (1859-1930) komt aan bod– ein Todesengel? En het boekje eindigt met Die hohe Frau in Wahnfried.