Nominatie Gouden Label – Een nieuwe cd van het ensemble La Reverdie toont aan dat Venetië reeds in de 14de eeuw een bloeiende religieuze muziekcultuur had. Alweer een ontdekking.
Nominatie Gouden Label – Een nieuwe cd van het ensemble La Reverdie toont aan dat Venetië reeds in de 14de eeuw een bloeiende religieuze muziekcultuur had. Alweer een ontdekking.
Als we de naam Venetië horen denken we meteen aan de barok en aan het maniërisme. Muziekhistorisch komen ons dan meteen de namen Willaert, Monteverdi en de Gabrieli’s voor de geest. La Reverdie’s recentste opnameproject Venecie mundi splendor, brengt daar verandering in. De opname van een verzameling feestelijke motetten, gecomponeerd voor de Venetiaanse dogen van de late 14de en vroege 15de eeuw toont aan hoe rijk de muziekcultuur ten tijde van de late middeleeuwen in Venetië reeds was, alhoewel we, als u het mij vraagt, de renaissance in Italië gerust mogen laten beginnen in het duecento (13de eeuw). Dit hoogst origineel project omvat motetten die volgens het laatste musicologisch onderzoek gecomponeerd zijn voor zes dogen van de Venetiaanse republiek, van Francesco Dandolo (1329-1339) tot Francesco Foscari (1423-1457), jawel, deze van Verdi. De componisten waren Marchetto da Padova, Francesco Landini, Johannes Ciconia (afkomstig uit Luik), Antonius Romanus, Cristoforo dal Monte en Hugo de Lantins.
Schitterende muzikale traditie
Opgenomen met de schitterende akoestiek van het Cenacolo van het San Giorgio Maggiore Klooster in Venetië, brengt La Reverdie voor het eerst composities geschreven tussen 1330 en 1430 ter ere van de Venetiaanse dogen of gecomponeerd voor de stad Venetië. De titel is ontleend aan de tekst van een motet van Johannes Ciconia, gecomponeerd ter gelegenheid van de aanhechting in 1406 van Padua bij de Republiek Venetië. Het project omvat de ceremoniële motetten die werden gecomponeerd ter herdenking van politieke, diplomatieke of devotionele gebeurtenissen of voor verkiezingen van de dogen.
Deze schitterende muzikale traditie begon in Venetië ten tijde van doge Francesco Dandolo, toen Marcehettus de Padua Ave corpus sabctum gloriosi componeerde ter gelegenheid van het jaarlijkse bezoek van de doge aan de abdij van San Giorgio Maggiore. Een verschil met het Frans motet was dat de Italiaanse motetten driestemmig waren, dat ze door de canonische inzetten beïnvloed waren door de caccia en de stemmen meestal twee verschillende teksten hadden. De tenor was vaak niet langer gebaseerd op een bestaande gregoriaanse melodie of cantus firmus, met uitzondering van bvb. het Credo en Gloria op deze cd van Antonius Romanus. Ze was vrij gecomponeerd en verliep in een trager tempo dan de andere twee stemmen. Het motet maakte gebruik van verschillende vormen van imitatie, van hoquetus (korte en frequente onderbrekingen van de melodie door afwisselende verdeling ervan tussen de verschillende stemmen) en was gekenmerkt door een rijke combinatie van gelijktijdige declamatie van de tekst en melismatische zinnen, typisch voor de gotische Ars nova.
Verfijnd ensemble
Een rijk en gevarieerd muzikaal ensemble met zowel zangers als instrumentalisten, staat in voor de uitvoering van de hoogstaande, muzikale kwaliteiten van dit repertoire. Een verfijnd ensemble van instrumenten, bekend als de bassa capella, bestaande uit organetto, violen, harp, luit, blokfluit en cornet, gecombineerd met cornet en trombone, brengt samen met een gemengd vocaal ensemble deze zelden gehoorde maar buitengewone muziek weer tot leven. Van belang is ook de eerste opname op deze cd van een nieuw gereconstrueerd motet van Francesco Landini, waarvan men slechts één stem had.
Op de cd ontdekt u o.a. werk van Antonius Romanus, voor zo ver we weten de eerste “magister cantus” van de San Marco, een motet van Marchettus de Padua, koorleider van het jongenskoor van de kathedraal van Padua, motetten voor de dogen Tommaso Mocenigo en voor Francesco Foscari, Plaude decus van Christoforus dal Monte en Christus Vincit van Hugo de Lantins, lid van de Malatesta kapel. Christus Vincit werd naar alle waarschijnlijkheid gecomponeerd voor de kroningsceremonie die plaats vond op de Scala dei Giganti van het Palazzo Ducale na de Mis in San Marko.
Uniek repertoire
Hoewel wat eentonigheid omwille van de quasi gelijke, langzame tempi deze cd niet vreemd is, mag u ze, als u houdt van die heerlijk archaïsche, parallelle leidtonen ter bevestiging van de zelfstandigheid en onafhankelijkheid van de twee stemmen t.o.v. de discant, voor geen geld ter wereld missen. Dit repertoire is uniek, niet alleen voor haar bijzondere historische betekenis omdat veel van de motetten gekoppeld zijn aan een historische gebeurtenis, maar vooral ook als waardevolle getuigenis van de prachtige muziekcultuur die Venetië in de 14de en 15de eeuw reeds had.
En omwille van de authenticiteit en originaliteit van deze verruimende en vernieuwende herontdekking, de gewijde, verheven sfeer en omwille van de prachtige stemmen, verdient deze cd onderscheiden te worden. Een magnifieke cd! Warm aanbevolen.
