Na veertig jaar laat Bert Leyns opnieuw van zich horen. Deze Wagnerkenner schreef een boekje als inleiding tot de opera’s van Richard Wagner. Lovenswaardig en jammer tegelijk.
Na veertig jaar laat Bert Leyns opnieuw van zich horen. Deze Wagnerkenner schreef een boekje als inleiding tot de opera’s van Richard Wagner. Lovenswaardig en jammer tegelijk.
Lovenswaardig omdat elke boek over Wagner dat is, en jammer omdat het een gemiste kans is iets unieks over Wagner te schrijven.
In 1972 vulde Bert Leyns (°1944) een niche. Boeken over Wagner in het Nederlands waren zeldzaam, bijna onbestaande en zijn uitstekende inleiding tot Wagners Ring, met notenvoorbeelden van de leidmotieven was daarom extra welkom. Het was dan ook persoonlijk mijn allereerste Wagnerboek(je). Nu publiceert Bert Leys een boekje waarin hij al Wagners opera’s voorstelt aan een publiek. En het is blijkbaar bedoeld voor hen voor wie de wereld van Wagner nog totaal onbekend terrein is. Dat is op zich een meer dan lovenswaardig initiatief, te meer daar de teksten zeer vlot lezen. Bert Leyns vertelt de verhalen van de opera’s op een uiterst bevattelijke en vertellende wijze en heeft het daarenboven over de nog steeds grotendeels onbekende opera’s “Die Feen” en “Das Liebesverbot”. Toen Wagner deze opera’s componeerde was hij nog maar een jonge twintiger.
Niets nieuws
Helaas lezen we in zijn boekje niets nieuws. Nochtans vernemen we in zijn Woord vooraf eigenlijk een stukje autobiografie, in welke mate hij van jongs af aan opgroeide met Wagner en in welke mate Wagner hem niet meer los liet. Ik kan er over meespreken. Maar van zo iemand zou u toch mogen verwachten dat hij heel wat meer kennis wenst door te geven dan in dit boekje verzameld is. Want ik heb zo de indruk dat het boekje eigenlijk lang geleden geschreven is maar nu pas gepubliceerd. Waarom ? Omdat bvb. de bibliografie en de discografie niet recenter gaan dan 1976 voor de boeken en 2002 en 2004 voor de opnamen. Daardoor lijkt het mij alsof Bert Leyns oude teksten uit de kast heeft gehaald om ze nu in het kader van het Wagnerjaar als boekje te bundelen en uit te geven. De paar bladzijden die hij wijdt aan de beschrijving van Wagners leven en de zeer korte uiteenzetting over de betekenis van Wagners muziek, niet niks als onderwerp, had ik liever vervangen gezien door een inleiding tot zijn nieuwe inzichten in het oeuvre van Wagner, als resultaat van jaren lang intens contact met de Wagnerwereld. Zijn leven met Wagner startte trouwens in 1956 op twaalfjarige leeftijd en onze Wagnervriend is er vandaag bijna 69!
Te summier
Nochtans is de formule van het boekje niet slecht. Na elke verhaal komt een stukje tekst over de muziek. Maar helaas veel veel te summier en veel te algemeen. U heeft er geen idee van in welke mate Wagners Duitse en Franse voorgangers/componisten hem rechtstreeks hebben beïnvloed. En net omdat Wagners twee eerste opera’s opgenomen zijn, was het enerzijds een unieke gelegenheid om hierop diep in te gaan en anderzijds te wijzen op de vele muzikale momenten in die eerste opera’s die ontegensprekelijk doen denken aan en zelfs lijken op Wagners later werk. Het zijn dus niet zo maar jeugdwerken. Op sommige momenten waant u zich in die opera’s daadwerkelijk in de stijl van Parsifal, zoals u wel weet Wagners laatste muziektheater. In de bibliografie zijn alleen de oude standaardwerken opgenomen en in de discografie blijkbaar alleen die opnamen die de auteur kent uit zijn “jonge jaren” vrees ik. De vele uitstekende zangers en zangeressen van de voorbije tien jaar komen helemaal niet aan bod, worden zelfs niet echt geciteerd met uitzondering van een heel kleine vermelding in zijn nauwelijks vier bladzijden tellende tekst over “Opvoeringen”. En de vele,vele boeken met nieuw revelerend materiaal over Wagner in het Duits, in het Engels en in het Frans, nog minder. Het meest recente is de vermelding van de Ring-enscenering van Robert Lepage in de Met 2012, de lijst met DVD opnamen en de foto’s. Het boekje is nl. geïllustreerd met mooi gekleurd fotomateriaal van o.a. producties in de Met van 2011-2012. Dit is een bijna anachronistisch gegeven in vergelijking met het “oude” materiaal dat Leys opnam in zijn biblio- en discografie. Tenzij dit boekje gebruikt wordt in het laatste jaar van het basisonderwijs zie ik niet meteen wat de drijfveer en de bedoeling moge geweest zijn van de auteur om zo’n boekje samen te stellen. Hoe dan ook, mocht u het verschil nog niet weten tussen Siegfried en Parsifal, moet u dit boekje beslist lezen, bestuderen en uit het hoofd leren. Dat is haalbaar, want de eigenlijk tekst over Wagners opera’s telt nauwelijks een goeie 90 bladzijden, foto’s inbegrepen. Spijtig.
