Onze website is vernieuwd, geef zelf je evenementen in. Heb je een fout gezien. Mail ons!

Klassiek Centraal

Titus Tielens: gedachtenstromen op 88 toetsen

Strategy director by day, composer by night. De Nederlandse componist Titus Tielens presenteert samen met pianist Mattias Spee zijn nieuwe album Shades of Life.

Titus Tielens (°1969) is een autodidactisch componist. Als muzikaal verteller improviseert Titus graag op de piano in klassieke stijl. In zijn pianomuziek verweeft hij traditionele elementen in frisse en nieuwe muzikale verhalen die complexiteit en toegankelijkheid in gelijke mate laten versmelten. Dankzij een leven lang luisteren naar klassieke muziek en een informele opleiding in muziektheorie heeft hij zijn eigen verhalende stijl van componeren ontwikkeld. Zijn ontdekkingstocht door de muziek leidde in 2018 tot zijn eerste album Es qui se probare vult, en in 2022 tot Shades of Life.

In 2021 richtte Titus Kinyobi Music op. Het is een niche productiebedrijf voor beginnende muzikanten en originele pianomuziek. Met trots presenteert hij Shades of Life als eerste release.

Gefeliciteerd om op zo’n korte periode een eigen label op te richten en een eerste cd hieronder uit te brengen. Voor deze cd heeft u zowel nieuwe werken gecomponeerd als oudere werken herwerkt. Hoe heeft u het programma voor dit bijzonder project opgesteld?

Ik vind het geweldig om achter de piano gewoon te improviseren. Ik ben absoluut geen goede pianist en kan mijn eigen stukken niet spelen. Uitgeschreven muziek reproduceren is niet voor mij weggelegd. Dat gaat altijd mis. Maar als ik de partituur wegleg en ik begin gewoon te spelen wat in me opkomt, ontstaat er vaak iets.

Ik speel het muzikaal idee een aantal keren voordat ik het verder begin uit te werken. Wanneer ik een aantal ideeën achter elkaar heb, dan begin ik er een verhaal in te zien. Het zijn geen concrete verhalen maar eerder gevoelens waar je je iets bij kan voorstellen. Die verhalen zijn plastisch, elke keer kan ik iets anders bij de muziek fantaseren. Maar het is net alsof de muziek haar eigen verhaal vertelt. Ik hoor de melodie en dan voel ik hoe die verder moet. Zo rijg ik de verschillende ideeën aan elkaar en wordt het een verhaal.

Die muzikale experimentatie ik doe regelmatig. Het kost me één à twee maanden om zo’n stuk te componeren. En op een bepaald moment had ik een aantal van zulke stukken, een aantal muzikale verhalen. Dus daarom staat het thema van verhalen vertellen door middel van muziek centraal op de cd.

In het boekje staat een afbeelding van een partituur waar er allerlei instructies zijn bijgeschreven en maten zijn geschrapt. Daarmee krijgen we een glimp van uw compositieproces. Schrijft u meteen dingen neer als u improviseert?

Vroeger had ik een digitale piano en dat gaf de enorme luxe dat ik me geen zorgen hoefde te maken over dingen neer te schrijven.

Ik begin meestal met een paar glazen wijn. [lacht] Of ’s ochtends heel vroeg. Dan speel ik gewoon wat er in me opkomt en soms leidt dat tot iets. Bij mij begint het meestal met melodieën. Die speel ik dan een aantal keren met telkens kleine aanpassingen tot ik iets heb waarvan ik het wil neerschrijven. Zeer simpel, soms zelf maar drie maten, waar ik dan later mee doorga. Uiteindelijk heb ik dan flarden aan melodieën waarvoor ik dan een harmonie zoek. Eerst eenvoudige harmonieën die daarna gealtereerd worden om een langere spanningsboog te creëren. Over dat soort progressies denk ik tijdens het fietsen. Daarrond zet ik dan de structuur neer waarna ik nog wat finetune. Als de schematische contouren van de melodie in een muzieknotatieprogramma klaarstaan, zit ik dagen te spelen met begeleidingspatronen en de melodie wat bijschaven. Aan het einde voeg ik de frasering en de dynamiek toe.

Dat volledige proces duurt ongeveer één à twee maanden.

Hoe kwam je dan op het idee om deze compilatie Shades of Life te noemen?

Dat is een bijzonder proces geweest en is het resultaat van het hele team. Ik heb papieren vol titelideeën geschreven met wel meer dan 200 opties. Maar de tegenpool van mijn creatieve denken was de geluidstechnicus Erik de Goederen. Hij is op vele creatieve domeinen thuis en is zeer kritisch. En die beste man wees al die titels af want hij vond ze maar niets. Er zaten titels bij zoals Recollections maar Erik wou iets unieker. Hij stelde op een gegeven moment Shades of Life voor en daar was het team volledig weg van. En als iedereen er fan van was en ik vond het ook fijn, dan zijn we voor die titel gegaan.

Het past ook perfect bij de cd want het heeft verschillende betekenissen. Het woord “shades” vertaalt hier minder als schaduw maar als aspecten, facetten of tinten. De titel vertaalt het beeld op de albumhoes die we reeds eerder gekozen hadden. Het beeld is een extreme close-up van de vlindervleugel, een foto van Erik, waarbij je de verschillende facetten ziet die de vlinder haar kleur geven. Dus alles kwam samen onder die titel.

Ik vind een mooi gekozen titel voor de dromerige muziek die haar eigen gang gaat en haar eigen gedachtenpatroon volgt.

Dankjewel. Je slaat daarmee de spijker op de kop. Ik had een eerdere cd waarbij ik traditionele muziekvormen volgde. Ik ben een aantal jaar geleden begonnen zonder formele opleiding maar als autodidact. En de werken op mijn eerste cd waren een bijvoorbeeld een barokke studie, een sonatine, een ballade en een sonate. Allemaal traditionele vormen met strikte regels. Ik probeerde aan de hand van voorbeelden van grote klassieke meesters met dezelfde bouwstenen een sonate helemaal na te bouwen. Welke harmonie en progressies gebruiken ze, hoe benaderen ze de melodie, etc.

Bij Shades of Life heb ik dat volledig niet gedaan. De kennis van de harmonieleer bleef natuurlijk wel in het achterhoofd maar de strikte vormregels liet ik volledig achter me. Ik heb de muziek haar eigen gang laten zoeken. Dat geeft soms wel een dromerig of zelfs onbestendig gevoel.

Het was een zeer organisch proces.

Ja, precies. Componeren veel meer op gevoel dan op basis van structuren.

U vermeldde het al maar ook in het programmaboekje verwijst u naar “de oude meesters”. Voor Furioso [track 01] verwijst u expliciet naar Beethoven. Verwerkt u ook in andere werken bepaalde invloeden?

Het eerste stuk heeft echt iets weg van die finale van de Tempest-sonate. Bij andere werken is die link niet zo direct te leggen. Het werk Altijd samen [track 04] heeft iets Schubertiaans vanwege het majeur-mineur-contrast. Dat is het resultaat van 40 jaar naar Schubert luisteren. Een andere componist die een invloed had is Bach. Natuurlijk niet te vermijden. [lacht] In sommige werken verweef ik een thema met een ander thema, zoals in Le Quotidien [track 09], maar dan niet volgens de strikte regels van een fuga of canon. Ook bijvoorbeeld in Joie de Vivre [track 08] zijn er barokke elementen.

Er is slechts één werk dat gebruikmaakt van echte citaten. Het werk Interview [track 05] is gebaseerd op het ‘interview’ van Godfried Bomans door Wim Sonneveld. Het is een heel humoristisch fragment.

Bomans is de ‘maestro’ en Sonneveld krijgt een ‘masterclass’ van hem. Ze zitten op elkaar te vitten terwijl ze achter de piano zitten. Af en toe spelen ze kleine, geïmproviseerde fragmenten. Een aantal van die fragmentjes heb ik samengevoegd en verwerkt in Interview.

Uw composities worden vertolkt door Mattias Spee. Hadden jullie al eerder samengewerkt?

Nee, die connectie is via via ontstaan.

Ieder jaar op 31 december maak ik een lange wandeling en stel ik de balans op van het afgelopen jaar. Op 1 januari maak ik opnieuw een lange wandeling maar blik ik vooruit op de toekomst. Ik stel mezelf allerlei voornemens, die ik meestal niet vervul. Maar in 2021 was mijn voornemen om voor het einde van het jaar een cd op te nemen. En zo ging de bal aan het rollen.

In het eerste halve jaar van 2021 ben ik enorm productief geweest en heb veel muziek bij elkaar geschreven. En toen begon de zoektocht naar een pianist. Via reeds bestaande relaties en via LinkedIn ben ik mogelijke kandidaten beginnen te zoeken. Uiteindelijk hadden zeven pianisten zich aangemeld. Maar ik zocht specifiek een jonge muzikant. Liefst iemand die bijna of juist van het conservatorium afstudeerde. Toen werd Mattias mij voorgedragen door het hoofd van Conservatorium van Amsterdam (CvA) waarmee ik in contact stond via een kennis.

Zo is het contact ontstaan. We hebben tijdens onze eerste ontmoeting onze ideeën omtrent muziek uitgewisseld en dat klikte meteen. Samen zijn we dan het project aangegaan. Hij heeft de stukken ingestudeerd en ik ben dan een aantal keren langs geweest om ze te horen.

Dat was iedere keer een magisch moment. Om voor het eerst je eigen composities te horen. Het was deels wat ik ervan verwachtte en deels ook weer niet. Het was zijn interpretatie die de muziek tot leven bracht. Hij had heel wat suggesties voor frasering en dynamiek. Zelfs ook tijdens de opnamen. De transformatie van noten op papier tot klinkende tonen, is een wonderbaarlijk proces.

Voor dit album heeft u uw eigen label opgericht en in samenwerking met Snakewood het eindproduct uitgebracht. Hoe is dat tot stand gekomen?

Snakewood editions heb ik slechts later leren kennen. Zij hebben een andere stijl en zoeken minder bekende barokcomponisten. Ze vonden mijn muziek goed maar het paste niet tussen het barokke repertoire dat ze normaal brengen. Dus besloot ik om het zelf te doen.

De samenwerking met Erik, de geluidstechnicus, was hierbij van essentieel belang. Hij heeft ongelofelijk veel creatieve en technische kennis. Hij is filmmaker, fotograaf en dichter. Met zijn collectie aan microfoons heeft Erik het technisch schema voor de opname uitgedacht. Ook de locatie werd door hem aangereikt vanwege haar akoestische kwaliteiten. Het was ook zijn suggestie om zelf een label te starten.

Dus dan heb ik het label Kinyobi Music opgericht en het gehele productieproces geregeld en bekostigd. Een dag lang hebben we allerlei vleugels uitgetest. Dan hebben we de kerk in Uitwijk (Brabant, Nederland) gehuurd en ’s nachts de opnames gemaakt. Ook deze stap van het proces was geweldig. Tussen de opnames door zaten we in het torentje van de kerk, aten we veganistische lekkernijen en wisselden we ideeën uit over kunst en politiek.

Onder het label heeft Erik ook het mixen en masteren van de cd gedaan. In samenwerking met Snakewood werd ook het programmaboekje verzorgd.

En valt het onderhouden van een label te combineren met uw job? Want ik vermoed dat er wel meer bij te kijken komt dan enkel muziek maken.

Dat klopt. Het is af en toe uitdagend en veel avondwerk. Maar het valt met veel plezier te combineren.

WIE: Mattias Spee [piano]

WAT: Tielens: Shades of Life

UITGAVEN: Kinyobi Music

BESTELLEN: bij artiest

Details:

Titel:

  • Titus Tielens: gedachtenstromen op 88 toetsen

Blijf op de hoogte

Elke donderdag sturen we een nieuwbrief met de meest recente berichten op onze website

– advertentie –