Oostende, Theater aan Zee, dit festival is voor velen een verslaving geworden. De cocktail is beroezend: zon, zee en een brede waaier podiumkunsten in een eigenzinnige combinatie van theater, dans, muziek, literatuur, film, performance.
Hier geen canonisering. Alles evolueert, zo ook TAZ. Na jaren van een centrale artiest die er zijn stempel op drukte, werd voor de 21ste editie een nieuwe formule geïntroduceerd. In de plaats kwam een curator: Dirk Pauwels, die als geen ander het klappen van de zweep kent. Eind 2011 zwaaide hij af als artistiek leider bij het Gentse kunstencentrum Campo. Een man met zelfvertrouwen die risico’s durft te nemen. Hij overgoot TAZ#17 met een rijke saus van enerzijds durf en lef en anderzijds een geut kwetsbaarheid. Kortom, gloedvolle menselijkheid. De metronoom heeft zich in Oostende gedurende 11 dagen afgesteld op het symfonisch geluid van concerten, theatervoorstellingen en andere podiumacts, 671 voorstellingen in totaal. Wat je tijdens het theaterseizoen niet kunt meepikken, kun je hier alsnog zien. Dat bepaalde voor een deel mijn keuze. Verder nieuwsgierigheid naar jong talent en je laten leiden door buikgevoel. Op mijn lijstje 10 voorstellingen gaande van muziektheater, zang, dans en uiteraard theater op de meest uiteenlopende locaties van mooi geoutilleerde concertzalen tot achterkamertjes en in openlucht op de kade. Tussen de bedrijven door genieten van gratis acts in het Leopoldpark, een beetje Paris chez nous op Place Musette met Franse muziek en elke avond een andere artiest. Elf dagen de verbeelding aan de macht.
Maandag 31 juli 20u – ‘Groupe Diane’ door het Nieuwstedelijk Toneel
Een schitterende dag, warm, maar niet te benauwd. Voor de eerste keer is TAZ te gast in de Versluys Dôme met een grote bezettingscapaciteit. Daar was dringend nood aan om aan de stijgende vraag tegemoet te komen. Deze basketbaltempel werd voor een week een theater.
Groupe Diane zoomt in op een groepje verzetsstrijders. Een jonge man is tijdens een protestbetoging getuige geweest van een aangrijpende gebeurtenis. Een jongen naast hem wordt door de politie doodgeschoten. Hij draagt het voorval met zich mee, alsof in zijn geest een deur was opengegaan, een roep om gerechtigheid. Hij vindt steun bij een universiteitsprofessor die Pol & Soc doceert. De scène is afgebakend met vangrails. Symbolische connotatie om niet uit de bocht te gaan. Teksttheater uit de pen van Christophe Aussems en Stijn Devillé, een soort case-study. Ze smeden een verhaal over politiek en familie aaneen in een vlijmscherpe filering. Protest brengt geen verandering. Er moet iets radicaler komen. De gerechtigheid is verloren als je die met onrecht moet bereiken. De activisten noemen hun overvallen: proletarische onteigening, moderne Robin Hoods! Gevangen in hun eigen doctrine verglijden ze naar criminelen. Achterdocht en paranoia gaan heersen. Stilaan verliezen ze de trappers. De vangrails kletteren tegen de grond. Losse eindjes worden aan elkaar geknoopt. Het geheel ingebed in een knappe bevreemdende soundscape. De speelstijl is zeer beheerst, zodat alles straf binnenkomt. Een knappe voorstelling met een indrukwekkende cast: Sara Vertongen, Michaël Pas, Pieter-Jan De Wyngaert, Suzanne Grotenhuis, Matthias Van Den brui en een indrukwekkende Jonas Van Thielen.
Dinsdag 1 augustus 14u – Een middag met Kommil Foo
Afspraak in de CC DGP – Kleine Post. De broers Mich en Raf Walschaerts met een greep uit hun uitgebreide repertoire. Rasmuzikanten die met een piano, viool en gitaar het publiek entertainen. Hun stemmen blenden mooi. Geen simpele songteksten à la: “Ik houd van jou en blijf je eeuwig trouw’, maar tong brekend, spitant tekstmateriaal. Twee mannen met artistieke flair te over.
Dinsdag 1 augustus 21u – Misschien Marieke monoloog
Misschien Marieke is het resultaat van een samenwerking tussen fotografe Lieve Blancquaert en de jonge actrice Greet Jacobs. De voorstelling werd op vraag van curator Dirk Pauwels en TAZ gemaakt en is gebaseerd op waargebeurde feiten, over wat het betekent moeder te worden in een wereld die tegen jouw richting lijkt in te draaien. Marieke staat in de boksring van het leven. Groeit op in een kroostrijk gezin waarin ze haar plaatsje moet opeisen. Het meisje wordt vrouw. Papa heeft grijpgrage handen. Ze zou beter moeten weten. Liefde verblindt, ze wordt zwanger. In deze monoloog levert Lieve Blancquaert interessant tekstmateriaal. Ze wordt geweldig gediend door het spel van Greet Jacobs. Haar lichaamstaal is beeldend. Een vertolking zo puur dat het aan de ribben blijft plakken. Ook de muziek is prachtig gekozen: ‘Bang, bang, I hit the ground…’
Woensdag 2 augustus 16u – Onbenoembaar door Rob Smorenberg en Fabian Santarciel de la Quintana
Een voorstelling om snel te vergeten. Het begint nochtans interessant. De acteurs reconstrueren hun leven via naam, herkomst: vader, moeder, operaties, enz. Wat in hun rugzak zit, wordt voor het publiek, dat in een vierkant rond de acteurs zit, tentoon gespreid. Ze kleden zich letterlijk en figuurlijk uit voor het publiek. De naakte waarheid. Daar ontspoort het. Zelfneukerij. Het heeft niet veel om het lijf. In de loop van een bestaan kleven er dingen aan iedereen vast. Daar wordt de hulp van het publiek bij ingeroepen die de hele troep aan het lijf van Rob moeten vastkleven. Maar wat is de kern van dit alles? Eén bijzonder moment is het vertellen waard. Er zat ook een zakje snoep in de rugzak. Voor het op het lijf gekleefd werd vroeg de acteur of iemand een snoepje wou. Het bleef even stil tot een kindje in het publiek gretig riep ‘Ik”: het leukste en verrassendste van de hele performance.
Woensdag 2 augustus 21u – Zingarate Compagnie Cecilia, creatie van Arne Sierens
Hoe ga je om met gebroken liefde en hoe sta je aan het bed van iemand die op sterven ligt? Arne Sierens is een auteur/regisseur die de volksziel weet te doorgronden. Plaats van actie ergens op de kade in ’t zeegat.
Zingarate is Italiaans voor ‘zware kloterijen’ en klinkt als een ode aan de Italiaanse opera Rigoletto en Italiaanse films uit de jaren ’70. Men koos voor een sappig dialect dat extra jus geeft aan het spel. Iedereen schittert in zijn rol: Sebastiaan Dewaele als de zoet gevooisde homo, Robrecht Vanden Thoren als de verliefde dichter, Greet Verstraete de bedrogen temperamentvolle Donatella, Tom Vermeir dé macho. Ook drie verhuiswagens spelen een grote rol. De ex-geliefden spugen hun gif uit. Vervloeken en verwensen elkaar, maar uiteindelijk kunnen ze niet zonder elkaar. De dichter mist zijn overleden moeder, de homo wil niet naar het sterfbed van zijn dementerende moeder vooraleer ze zijn geaardheid heeft aanvaard. De vele dubbele bodems zijn om van te snoepen. In hun aparte universum nemen de protagonisten met een schalkse vitaliteit de toeschouwer mee in een duizelingwekkend hilarisch verhaal. De lachsalvo’s zijn niet uit de lucht. Zelfs de regen kon de pret niet bederven. Het einde, de ontknoping, is er een beetje met de haren bijgesleurd. Dit had geraffineerder gekund. Maar al bij al: fris, levendig, kleurrijk, lekker ondeugend, scherp theater bij wijlen. Er is veel gaande. De volle smaak van het volkse Italië vertaald naar onze contreien. Puik werk, een pittige (smaak)sensatie. Een voorstelling om op te vreten. Een heerlijk avondje theater met een dak-er-af-gehalte.
Donderdag 3 augustus, 15u – De Mensheid LOD muziektheater, KVS, Josse De Pauw & Arnon Grunberg
Een imposant decor: een meters hoog en breed houten kader met daarvoor een nietig spreekgestoelte. Zangeres Claron McFadden, een elegante verschijning, palmt direct a capella het publiek in met een lied van Henry Purcell. Een vijftiental jaar geleden schreef Arnon Grunberg De mensheid zij geprezen een pamflet waarin hij stelde dat de mensheid dan wel hebberig, wellustig, gewelddadig en laf mag zijn, maar dat te harer verdediging kan aangevoerd worden dat zij niet anders kan zijn. Hij staat nog altijd achter deze tekst waarin hij intellectuele scherpzinnige gedachtesprongen maakt en in de spleten en kieren van een wereldwijd geheugen wroet. Hij neemt een toneelspeler, Josse De Pauw, onder de arm, om zijn verdedigingsrede ten overstaan van het hof uit te spreken. Ik twijfel er niet aan dat Josse De Pauw zich in de rol heeft vastgebeten, zoals een advocaat in een zaak. Maar deze voorstelling was hij niet in zijn goede doen. Zijn pleidooi was weinig overtuigend, kwam vrij mat over. Gelukkig is er nog Claron McFadden. Haar stem fladdert op de achtergrond mooi getonaliseerd. Ook het pianospel van Kris Defoort geeft extra glans aan de voorstelling. Tijdens de hele rede van Josse De Pauw zit Arnon Grunberg op een fitnesstoestel te roeien. In een tweede deel gaan beide heren met elkaar in de clinch. Grunberg maakt indruk door zijn zelfverzekerde manier van spreken. Daarbij hanteert hij niet bepaald een uitgesproken talent voor diplomatie. Hij provoceert. Als een geslagen hond gaat De Pauw op het fitnesstoestel zitten. En de boer hij ploegde voort, hier roeide men voort. Tip: een traptrede maken in het decor zou het voor de acteurs één gemakkelijker maken en twee mooier ogen.
Donderdag 3 augustus, 20.30u – ‘Lisbeth Gruwez dances Bob Dylan’ Voetvolk, Klein Post
Dylan formuleerde het als volgt: “Art is the perpetual motion of illusion. The highest purpose of art is to inspire. What else can you do for anyone but inspire them.’ Zijn werk inspireerde Lisbeth Gruwez. Ze betreedt het podium in een zwarte broek en witte losse blouse. Een periode herleeft met het afspelen van krakende vinylplaten, gedraaid door haar Voetvolk compagnon en muzikant Maarten Van Cauwenberghe. Lisbeth ademt muziek met een energie en bereidheid om dingen uit te proberen. Een charismatische danseres die weet te doseren: traag, aarzelend, verleidelijk, kwetsbaar, een nummer lang om haar as draaiend als een derwisj, in slow motion op de grond in een spanningsveld tussen fysieke en auditieve beweging. Haar bewegingen reflecteren op de glanzende ondergrond. Het publiek kijkt ademloos en genietend toe.
Donderdag 3 augustus 23u – Nog even voor het slapengaan Leopoldpark
Warre Borgmans in een nieuwe rol als host en interviewer. Op zijn geanimeerde manier weet hij het publiek te entertainen met wat speelse poëzie. Hij ontvangt artiesten die in de loop van de dag actief waren, zodat het publiek wat meer inzicht krijgt in hun werk.
Vrijdag 4 augustus 11u – Agoranomaden op drie verschillende locaties
In deze unieke formule wordt vooral werk van jonge makers getoond. Een bus brengt het publiek eerst naar een leegstaand pand. Jeff Aendenboom, na grootmoeder Gella Allaert, vader Frank Aendenboom is hij de derde generatie op het podium. De jonge man betreedt in onderbroek de lege scène. De toneelmeester brengt een goudkleurig maatpak en schoenen. Mister nobody krijgt een gouden aureool. Minzaam komt hij het publiek de hand drukken. Zingt een charmelied. Pakt ze in. Ondertussen legt men een paars tapijt, een verhoog met spreekgestoelte, paarse gordijnen met een goudkleurige K. er op. Hij houdt een tirade als volksmenner. Grijpt de macht. Cultiveert zijn eigen grootsheid. Er zijn voorbeelden vandaag de dag te over. Intimideert het publiek en ontpopt zich als tiran. Een mooi werkstuk van J. Aendenboom, een opdracht van het RITCS waar hij momenteel studeert.
De bus brengt het publiek vervolgens naar een immense lege ruimte waar een hoop stoelen kriskras opgestapeld liggen. Na een tijdje komt een onherkenbaar individu met helm op, luid schreeuwend afgestormd en maakt een bres in de stapel en nog een. Hoofdstuk één. Even later komt van de andere kant nog zo’n stormram en stelt tot zijn verbazing vast dat de constructie al omver ligt. Hoofdstuk twee en zo gaat het verder. Eén voor één worden de stoelen in alle maten en uitvoeringen in een razendsnel tempo in een gesloten gelid geplaatst. Het publiek moet meehelpen. De kijkers worden uitgenodigd om plaats te nemen. Alles gebeurt woordeloos. Vervolgens wordt er een vierkant gemaakt. De helmen worden afgezet: het blijken twee meisjes te zijn. Ze stellen het publiek op. Er wordt een ketting gevormd en met de stoelen een berg geconstrueerd op de tonen van een pompeus muziekwerk. Het gekke is dat je er door ontroerd wordt. Er is hoop, een hoop stoelen. In between spaces is een fysieke en visuele performance waarbij de speelse setting je uitnodigt om telkens opnieuw je eigen plek te zoeken. Een knappe insteek van Katrijn De Cooman, Chloé Geers en Jitse Huysmans.
Als laatste halte, een loods van een boerderij voor European Citizen Popsong van Marieke Dermul. De toeschouwer krijgt filmbeelden te zien. Hiervoor trok ze naar zeven landen waar ze samenwerkte met burgers, singer-songwriters, politicologen en journalisten. De voorstelling brengt het resultaat van haar onderzoek naar de wisselwerking tussen kunst, engagement en politieke actualiteit. Met telkens andere mensen wordt verder geborduurd op het ultieme tekstmateriaal.
Zaterdag 5 augustus 11.30u. – Winterreise F. Schubert door Ad Cominotto en Pieter-Jan De Smet in Fort Napoleon
Een vreemde combinatie, een rockmuzikant met een niet-klassiek geschoolde stem en een accordeonist (piano des pauvres), wagen zich aan één van de monstres sacrés van de klassieke liedkunst. Met veel respect voor de originele partituur en de lyrisch-poëtische kwaliteiten ervan maakte Ad Cominotto een schitterende bewerking voor accordeon. Daar zullen aardig wat uurtjes arbeid in gekropen zijn. Pieter-Jan De Smet zingt met gevoel en nuance. Dit mogen beluisteren was een aangename verrassing en een verrijking. Chapeau heren.
Epiloog
Tijdens deze onderdompeling in TAZ heb ik veel jong en ouder talent aan het werk gezien. Het was een straffe editie, ook voor de medewerkers en de meer dan 400 vrijwilligers die alles in goede banen leidden. Uw recensent dobberde een week lang mee in de magische wereld vol noten en sferen van TAZ. Heerlijk!
- WAT: Theater Aan Zee #17
- WAAR: Oostende
- WANNEER: 1 t.e.m. 5 augustug 2017
