Het is niet waar, in totaal waren er eigenlijk tien aanwezigen: de vijf uitvoerende muzikanten, de componist zelf en vier leden van een adellijke familie. Zij waren allen getuigen van de wereldpremière van Carl Maria von Weber zijn klarinetkwintet. Vandaag lok je er volle zalen mee.

De Sint-Leonarduskerk van Aartselaar zat donderdag 23 november zowat afgeladen vol met een publiek dat zou gaan luisteren naar de twee beroemdste werken uit het repertoire voor klarinetkwintet, voorafgegaan door de Quintetsatz KVA 90 van Wolfgang Amadeus Mozart als deuropener voor de componist een van zijn absolute en nooit geëvenaarde meesterwerken, het Kwintet KV 581. Na de pauze volgde het grote werk van Carl Maria von Weber, het Kwintet voor klarinet en strijkers opus 34. De organisatie Orfeo Producties deed er goed aan er op aan te dringen deze werken in een programma te brengen zodat een avond klassieke romantiek de harten van de toehoorders zou verwarmen.

Orfeoproducties deed beroep op het Roeland Hendrikx Ensemble en de vraag is of er een betere keuze kon gemaakt worden? Vlaanderen puilt uit van de talenten en Orfeo maakt er een punt van om voor hun concertreeksen zoveel als mogelijk beroep te doen op talent van eigen bodem. Het kan niet gezegd worden van vele andere organisaties groot of klein. Een pluim op de hoed van Orfeoproducties!

Klarinet en Mozart, geen betere combinatie denkbaar

Mozart schreef niet veel voor klarinet als hoofdinstrument, maar wat hij componeerde voor dit instrument is ontegensprekelijk van het allermooiste van zijn hand en van het volledige repertoire dat de voorbije 250 jaar voor dit instrument geschreven werd. Denk maar aan het klarinetconcerto dat Roeland Hendrikx trouwens in de loop van 2018 als solist zal opnemen met het London Philharmonic. Ja, Vlaanderen zendt zijn zonen uit. De andere terechte ‘kaskraker’ voor klarinet van Mozart is het Kwintet KV 581. Maar de Quintetsatz KVA 90 (KV 580 Anh. 90) moet niet echt onderdoen, als is het een korter werkje. Het werk is eigenlijk gecomponeerd voor strijktrio (viool 1 & 2 en cello) klarinet en bassethoorn. De bassethoorn werd voor dit concert vervangen door de altviool en dat deed geen afbreuk aan het werk.

Zowat alles wat Mozart voor klarinet schreef, componeerde hij voor zijn getalenteerde vriend Anton Stadler. Gelukkig kwamen er na Stadler nog vele ‘Stadlers’ en kunnen we in de beste omstandigheden van Mozarts juwelen voor de klarinet genieten zonder ophouden.

Na de Quintetsatz was het luisteren en nog meer genieten van het grote Kwintet KV 581 dat als toenaam ‘Stadler’ kreeg. Het kende zijn première enkele maanden na het beëindigen van de compositie op 29 september 1789. Op 22 december was het geprogrammeerd als tussenspel tijdens de creatie van de cantate ‘Il Natale d’Apollo’ van de vijf dagen als Mozart oudere Vincenzo Righini (22.1.1756 / 19.8.1812). De cantate is tegenwoordig haast vergeten, je kan alleen enkele aria’s vinden op een CD met sopraan Diane Damrau en Le Cercle de l’Harmonie onder leiding van Jérémie Rhorer. De opnames daarentegen en opvoeringen van Mozarts kwintet zijn haast ontelbaar. Of hoe een werk goed om tijdens een pauze te spelen de wereld veroverde… En veroveren deed het ook de harten van het geboeid luisterende publiek in dat kerkje van Aartselaar waar het barok altaar fraai verlicht werd met wisselende kleuren. De rijkdom aan dialogen in dit stuk is enorm en de wijze waarop het Roeland Hendrikx Ensemble dit op het podium brengt, is al een genot op zich om er naar te kijken. Lachende gezichten, knipogende musici die met momenten van het podium wegzweven als het waren. Het zijn geen priesters, maar ze brengen op hun manier de hemel tot leven en bij de mensen in deze kerk. Wat wil je nog meer? Het kwintet voor klarinet en strijkers van Mozarts iets verder aangetrouwd familielid Carl Maria von Weber? Ja, natuurlijk…

Weber is Mozart niet maar leerde er van

Ik verneem na het concert dat het de eerste keer is dat het RH Ensemble het Kwintet voor klarinet en strijkers opus 34 speelt voor het publiek. Nog meer ben ik verbaasd en nog positiever, want zoals de heren speelden, leek het vast repertorium te zijn. Hun grote professionaliteit is hiermee nogmaals bewezen. Het gaat zo vanzelf, spontaniteit heerst en het concert heeft iets van een onderonsje tussen publiek en musici, iets familiair. De sfeer is dus perfect, al van de eerste noot voor de pauze en het gaat maar door. De man naast mij kan het mee neuriën amper onderdrukken, zo is hij in de ban van de muziek. Het werkt even op mijn systeem, maar het doet me nog intenser luisteren en zo stoort die man zijn stil gebrom niet langer, maar wordt het een soort basso continuo gespeeld door iemand die zich, zoals iedereen, laat meeslepen. Al ben ik wel blij dat niet al de aanwezigen begonnen mee te neuriën… Je hoort goed dat Weber leerde van Mozart, al staat hij een stap verder in de romantiek. Dat schrijf ik bewust want is het niet zo dat Mozart eigenlijk al met minstens één been, onder meer via zijn kwintet, in de romantiek staat? Weber werkt wel meer naar het romantische ‘goed gevoel’ in zijn kwintet en dat ‘goed gevoel’ zuigt het publiek naar binnen. Buiten koud? Je kan het niet eens voelen na het concert dankzij je verwarmde hart…

Het applaus liegt er niet om en duurt lang. De musici danken met een bisnummer en dat is dan iets waar Roeland Hendrikx voor door het vuur gaat: een werk van eigen bodem. Het ensemble speelt van Piet Swerts het Scherzo uit diens klarinetkwintet, speciaal voor de klarinettist van dienst gecomponeerd en op CD te beluisteren (Phaedra, In Flanders Fields vol. 45).

• WAT: Quintetsatz KVA 90 (Wolfgang Amadeus Mozart), Kwintet KV 581 (Mozart), Kwintet voor klarinet en strijkers (Carl Maria von Weber)
• WIE: Roeland Hendrikx Ensemble
• ORGANISATIE: Orfeoproducties
• WAAR & WANNEER: 23 november 2017, Sint-Leonarduskerk Aartselaar
• FOTO’S: mt