Rusland kwam pas tot muzikale bloei in de 19de eeuw, of zo wordt het ons toch veelal ingelepeld. Waar of niet, de Russische klassieke muziek die we in het westen kennen, is de muziek die vanaf 1850 (even afgerond genomen) tot nu bij ons bekendheid kreeg. De concertpianiste Eliane Rodrigues soleerde met het St.-Petersburg State Symphony Orchestra in Antwerpen.
Het Staats Symfonisch Orkest van Sint-Petersburg was voor de eerste keer te gast in ons land en dit op een vierdaagse tournee. Als eerste was Antwerpen, zusterstad van Sint-Petersburg, gaststad. Het probleem van Antwerpen is dat er niet veel concertzalen zijn. DeSingel is amper te boeken want alle dagen is er wel wat, de Koningin Elisabethzaal is nog een bouwwerf (we kijken uit naar 2017…) en de Roma is nog bijlange na niet genoeg gekend als alternatieve concertzaal. Dat laatste is jammer want er is geen zaal denkbaar met een betere akoestiek. De organisatoren van de tournee kozen de theaterzaal Elckerlyc uit. De zaal is wel degelijk een theaterzaal, een zaal om het woord in te laten weerklinken. Voor muziek bleek ze wat te dof, te log van akoestiek. Onze verwende oren zijn beter gewoon, maar een mindere akoestiek kan je niet belemmeren te genieten van mooie muziek.
Jong orkest
De jonge leeftijd van heel wat orkestleden viel meteen op. Zo ook hun nog jeugdig enthousiasme. De paukeniste was bijvoorbeeld amper in te tomen. Ze sloeg er ferm op los met al de energie die ze kon vrijmaken. Was het niet aan de dirigent om haar in te tomen? Nu ja, de dirigent van dienst, we zijn er niet zo van in onze nopjes. Walter Proost dirigeerde wat dansend en met het trekken van gezichten, maar hij vergat regelmatig wat aan te geven want keerde zich of naar de violen alleen, of naar de cello’s alleen, stond op en neer te wippen grimassen trekkend. Hij vond zichzelf blijkbaar de interessantste man van de avond. Het was vooral irritant. Des te meer bewees zich van de kwaliteit van de musici ! Een zeer sterke strijkersgroep, goede tot zeer goede houtblazers en een aantal krachtige breedklinkende koperblazers. Kortom, alles wat een beter orkest nodig heeft.
De jeugdige overmoed hoorden we vooral in Glinka zijn ouverture Ruslan & Ludmilla. Het tempo zat net goed, niet te traag en ook niet – vooral niet – te snel. Want velen denken dat ze het vooral snel en zo mogelijk ook zeer luid moeten uitvoeren en dan op het juiste spoor zitten. De musici uit Sint-Petersburg lieten zich niet door die snelheid verleiden. Alleen klonk hier de pauk heel de tijd veel te sterk, overdonderend zelfs.
Eliane Rodrigues of ook de Meeslepende Verleiding
Met het tweede pianoconcerto van Rachmaninov haalde Eliane Rodrigues haar prijs in de Koningin Elisabethwedstrijd 1983. Intussen al meer dan 30 jaar geleden. Zij veroverde toen vele duizenden harten – één meer dan de anderen want zij bleef in ons land en trouwde met haar Ernest. Ze is met haar pianospel harten blijven veroveren en zo ook op dit concert, ondanks een minder goede concertvleugel die bovendien niet of slecht gestemd was. Als je op zo’n instrument zo intiem enerzijds en anderzijds zo stormend kunt spelen en dat bovendien lyrisch kunt laten klinken, dan ben je een écht musicus en Eliane? Ja, zij is een van die Groten die dat kunnen. Zij maakt alles mooi, fraai, bekoorlijk en genietend in het kleine en fijne en in het pompeuze en overmatige. Wat of hoe een werk ook inhoudt of geschreven is, geniaal of maar zus en zo, zij weet er elk detail uit te halen en de aandacht er op te vestigen door minimale ritardando’s (korte afremmingen) en accentueringen zonder bruusk te worden of slijmerig. Ze raakt je ziel en Rachmaninov weet zo al hoe je gemoed aan zijn kant te krijgen.
Als bis kreeg het publiek een nocturne van Chopin… Dit was meer dan de zoetste droom. O zo mooi, o zo mooi . . .
Na de pauze was het luisteren naar de vierde symfonie van Tchaikovsky. Een werk met legere passages en een aantal zangerige melodieën met soms een beetje weemoed zoals we die kennen uit de balletmuziek van deze romanticus. De minder voor zich sprekende passages kregen geen aandacht van de dirigent die de kans mistte er toch iets mee te doen dan ze gewoon te laten spelen. Hij trok op die ogenblikken de aandacht naar zijn persoontje, iets wat me op de duur begon te ergeren. Gelukkig was er het orkest op zich dat sponaan de leiding op zich nam en zo deze symfonie redde en toch nog mooi maakte. Nogmaals, de musici bewezen een waarde te hebben die een dirigent van grote klasse vraagt.
Dankzij Eliane Rodrigues en de orkestleden werd het een bijzonder fijne concertavond waar van kon en mocht nagenoten worden. Dat hebben we dan ook gedaan. Met dank aan de organisatie zonder wie we dit concert niet hadden kunnen mee beleven.
