*** Deze film van Thomas von Steinaecker wekt nieuwsgierigheid, want wat is er nu belangrijker in het oeuvre van Richard Strauss dan zijn “heldinnen”? De film maakt vooral duidelijk dat de grootste heldin zijn echtgenote Pauline de Ahna was. Verder komen we jammer genoeg niet veel meer te weten dan wat een doorsnee Strauss-liefhebber hoe dan ook weet: dat vrouwen steeds de kern van zijn opera’s vormen.
*** Deze film van Thomas von Steinaecker wekt nieuwsgierigheid, want wat is er nu belangrijker in het oeuvre van Richard Strauss dan zijn “heldinnen”? De film maakt vooral duidelijk dat de grootste heldin zijn echtgenote Pauline de Ahna was. Verder komen we jammer genoeg niet veel meer te weten dan wat een doorsnee Strauss-liefhebber hoe dan ook weet: dat vrouwen steeds de kern van zijn opera’s vormen.
De film laat enkele Strauss-zangeressen van onze tijd aan het woord, en het zijn niet van de minste: Renée Fleming, Brigitte Fassbaender, Gwyneth Jones, Christa Ludwig. Het is boeiend te vernemen hoe ze een Strauss-vertolking persoonlijk ervaren, maar ze vertellen niets dat de “heldinnen” van Strauss origineel belicht of hun betekenis als “extremen van de vrouwelijke psyche” in het werk van Strauss verdiept. Een gemiste kans. We moeten het stellen met hun bevestiging dat het sterke en onafhankelijke vrouwen zijn die in de nog vrouwonvriendelijke wereld van het begin van de twintigste eeuw hun leefwereld beheersen.
Via enkele musicologen-historici en dirigent Franz Welser-Möst wordt de muzikale betekenis van Strauss summier geschetst. De componist durfde radicale risico's nemen, onder meer in de orkestratie, en daagde de zangers uit tot de grenzen van hun tessituur. Ook de voor zijn tijd gewaagde librettokeuze (Oscar Wilde!) en de belangrijke rol van Hugo von Hoffmannsthal als zijn literaire partner worden belicht.
Pauline de Ahna
In het biografische deel van de film wordt aandacht besteed aan de relatie tussen de componist en zijn echtgenote Pauline de Ahna, de heldin bij uitstek in het leven van Strauss. Enerzijds wordt ze als Xantippe voorgesteld, anderzijds als zijn toegewijde vrouw. Het koppel bleef hun hele leven trouw aan elkaar. De film geeft in dat verband een grappige anekdote over het vermoeden van een verhouding van Strauss die Pauline tot razernij drijft. In de villa in Garmisch-Partenkirchen die Strauss zich dankzij zijn riante gages kon bouwen, ontmoeten we de enige nog overlevende kleinzoon van Richard Strauss, die in het mooie originele decor van de prachtige woning over zijn grootvader vertelt. Uiteraard komt ook Strauss’ functie als Präsident van de Reichsmusikkammer tijdens het Hitlerbewind aan bod. Maar de componist houdt vast aan zijn samenwerking met de Jood Hofmannsthal en neemt het op voor zijn Joodse schoondochter. Na een brief aan Goebbels, waarin hij met de gevleugelde woorden "es gibt nur solche die Talent haben und solche die keins haben" duidelijk maakt dat er bij kunstenaars geen onderscheid van ras kan gemaakt worden, wordt hij persona non grata verklaard.
Een meerwaarde voor de dvd is zeker de tweevoudige bonus. In een opname uit 1951 van verbluffende filmische- en klankkwaliteit dirigeert Wilhelm Furtwängler de Berliner Philharmoniker in een fragment uit Till Eulenspiegel. De tweede bonus is een fragment uit een film over Richard Strauss uit 1949 – "Ein Leben für die Musik" – waarin we onder andere de tachtigjarige Richard Strauss als dirigent zien.
Thomas von Steinaecker maakte een onderhoudende film met een interessant documentair gehalte, maar met deze titel had ik een diepere analyse van Strauss’ "heldinnen" verwacht.
_opt-75x75.jpg)
