Net zoals in deel 1 bespreken we hier vier cd’s met renaissancemuziek: Jauchzet dem Herrn, alle Welt (Amarcord/Cappella Sagittariana Dresden), Carlo Gesualdo (Delitiae Musicae), Some Strange Felicity (Sospiri Ardenti) en Thomas Weelkes (Choir of Sidney Sussex College Cambridge).
Net zoals in deel 1 bespreken we hier vier cd’s met renaissancemuziek: Jauchzet dem Herrn, alle Welt (Amarcord/Cappella Sagittariana Dresden), Carlo Gesualdo (Delitiae Musicae), Some Strange Felicity (Sospiri Ardenti) en Thomas Weelkes (Choir of Sidney Sussex College Cambridge).
Jauchzet dem Herrn, alle Welt – Amarcord – Cappella Sagittariana Dresden
Juichen is de inhoud van deze cd. De Heer lof toezingen. De componisten die op deze cd broederlijk zijn verenigd, konden juichend componeren, jubelend, verheerlijkend, vreugde verwekkend. Hun namen: Heinrich Schütz (1585-1672), Giovanni Gabrieli (1557-1612), Michael Praetorius (1571-1621), Claudio Monteverdi (1567-1643), Carlo Pallavicino (ca. 1630-1688) en Marco Giuseppe Perande (ca. 1625-1675). Allemaal meesters in het vak van de renaissancemuziek en vroege barok. Een periode die ons nog steeds vervult met al haar rijkdom ondanks de godsdienst- en andere oorlogen die Europa teisterden. Godsdienstoorlogen in naam van God, de God van de christenen die elkaar in stukken hakten, aan flarden schoten omwille van het grote gelijk omdat de A gelijk had en B ontspoord was. Ach, net zoals elke oorlog ging het in feite om het uitbreiden van de eigen macht, territorium, geld, bezit, aanzien, het voor het zeggen hebben. Net zoals bij elke oorlog was het al dan niet brengen van het goede doel niet meteen de ware inzet. Als je het goede doel dient, veroorzaak je geen brand… Mensen zijn en blijven mensen en dus juichen ze de Heer toe, want Hij is het die hen zal steunen in alle leed hen door ‘die anderen’ aangedaan ook al zijn ze zelf de oorzaak. Schütz en zijn Italiaanse vrienden hebben elkaar niet te vuur en te zwaard bestreden, hun wapen was de muziek. Wij zijn er nog steeds dankbaar voor want ze schonken ons zoveel moois dat het deel van ons leven is, invulling geeft, geluk schenkt. Dank u.
Maar… Minder dank aan de uitvoerders. Helaas, driewerf helaas. Norbert Schuster leidt Amarcord en de Cappella Saggittariana Dresden in een tempo door de muziek dat je het niet voor mogelijk houdt. Veel, maar echt veel te snel, alle finesse en details verdwijnen in het niets door de hoge tempi. Dit vervormt het juichende karakter naar dwaasheid, zeg maar naar stormende troepen op het slagveld die huilen in plaats van zingen… Wanneer houdt die ergerlijke interpretatiemode toch eens op? Ze tekent wel het verschil tussen de bezielde musicus en de uitvoerder. Hier hebben we met uitvoerders te doen, niet met bezielde musici. De zang is gebaseerd op keeldruk, lelijk. De ziel van de muziek wordt echt pijn gedaan. Dit is echt niet mooi en maakt je zenuwachtig alsof je midden in het verkeer van het avondlijke spitsuur zit waar ieder binnen de kortste tijd, op hetzelfde moment, naar huis wil en zich onherroepelijk vastrijdt… Hou je van gejaagd muziek uitvoeren? Dan is deze cd een aanrader…
Jauchzet dem Herrn alle Welt – Amarcord – Cappella Sagittariana Dresden – Raumklang RK ap 10110
*** Carlo Gesualdo – Madrigals Book 3 – Delitiae Musicae – Marco Longhini – Naxos
Naxos geeft een hele reeks Madrigaalboeken uit. We pikten er het boek 3 uit met werk van prins (jawel!) Don Carlo Gesualdo da Venosa (1566-1613). Voor de uitvoering tekent het ensemble Delitiae Musicae onder leiding van Marco Longhini. Madrigalen hebben altijd weer een ingetogen sfeerbeeld, stralen bescheidenheid uit en eerbied. Ze getuigen van de kleinheid van de mens tegen over de grootsheid van het goddelijke. Zijn muziek is ontzettend mooi en je hoort dat de man de polyfonie uitzonderlijk beheerste en meer nog, hij is bijzonder vooruitstrevend op een wijze zoals uitsluitend geniale geesten dat kunnen zijn. Je kunt je moeilijk voorstellen dat de componist van dergelijke hoogstaande madrigalen zijn vrouw en haar minnaar naar de onderwereld liet verhuizen al mogen we aannemen dat hij zijn handen er niet persoonlijk aan bevuilde vermits hij enkele van zijn dienaren in de moord betrok. Zij zullen het karweitje wel opgeknapt hebben. Zijn woede kunnen we begrijpen, hij betrapte het koppel op heterdaad. Wie is bij zo’n ervaring niet even weg van de wereld? Maar goed, de madrigalen. Die schreef hij eigenlijk allemaal na de dramatische dag 16 oktober 1590. Je zou je de vraag kunnen stellen of de madrigalen niet een soort van biecht inhouden.
Met veel eerbied leidt Marco Longhini zijn ensemble. De tempi zijn rustig en dit geeft een grote transparantie, doet je de muziek begrijpen. De visie van de dirigent sluit aan bij die van de componist, je voelt het gewoon dat het niet anders kan. Iets minder tevreden zijn we over sommige stemmen die niet altijd even fraai uit de hoek komen. Niet vals, het is de toonzetting, de techniek die ons niet steeds bekoort al zouden we deze opname onrecht aandoen door te stellen dat we niet genoten hebben bij het luisteren. Zeer zeker wel. Je moet geen zondaar zijn om deze madrigalen te beluisteren en wie weet, in stilte mee te zingen. Dat kan als je deze over het algemeen mooie cd aanschaft.
Carlo Gesualdo – Madrigals Book 3 – Delitiae Musicae – Marco Longhini – Naxos 8.572136
*** Sospiri Ardenti – Some Strange Felicity – Kattenberg
Heel veel cd’s kon het label Kattenberg nog niet realiseren, en dat hoeft ook niet, maar de cd’s die het op de markt bracht mogen gerust wijd en zijd verspreid worden. Kwaliteit is een toepasselijk woord.
Sospiri Ardenti is een klein ensemble dat, al naar gelang het programma, wisselend wordt samengesteld met als kernmedewerkers initiatiefnemer Geert Van Gele, Ellen Delahanty, Julie Comparini en Jurgen De Bruyn. De cd’s van het ensemble worden onder het door Van Gele opgerichte label Kattenberg uitgegeven. Deze vijfde realisatie biedt muzikale scènes bij Shakespeare’s ‘Twelfth Night and The Tempest’. Eigenlijk past deze bespreking niet helemaal bij de renaissance muziek vermits meer dan één componist muziek schreef bij het werk van Shakespeare (1564-1616). Een deel van de muziek is barok ten voeten uit maar gezien de taalvirtuoos nu eenmaal leefde en werkte in de renaissance en ruim de helft op de cd muziek is uit die tijd, menen we dat de recensie hier mag staan. Om u en idee te geven hoeveel componisten zich lieten inspireren door de Engelse schrijver, geven we een link naar Wikipedia waar een zeer volledige lijst is terug te vinden http://nl.wikipedia.org/wiki/Lijst_van_op_Shakespeare_ge%C3%AFnspireerde_muziekstukken .
Er is deze keer niet altijd gekozen voor hooggeschoolde zang en dit om het volkse karakter te benadrukken. De muziek is sterk gevarieerd om mogelijke eentonigheid te doorbreken wat behoorlijk gelukt is. Instrumentaal is de opname afgewerkt tot in de puntjes. Je voelt dat de dames en heren niet alleen doorgewinterde professionals/beroepsmusici zijn, ze genieten ook van de muziek en willen dat genot delen. Pretentieloos wandelen ze door ‘The Tempest en belanden in ‘Twelfth Night, or What you Will’… Beleef een stukje gezongen Shakespeare en schaf je deze cd aan.
Sospiri Ardenti – Some Strange Felicity – Kattenberg – KA 005
*** Thomas Weelkes – Grant the King a long life – English Anthems & Instrumental Music
1623 was niet het vrolijkste muzikale jaar in Engeland. William Byrd overleed. Orlando Gibbons overleed. Thomas Weelkes overleed. Drie componisten die elk op hun geheel eigen wijze geschiedenis schreven. Thomas Weelkes werd een van de knapste componisten uit de Elizabethiaans / Jacobijnse kerk- en kamermuziek. Over zijn geboorte en kindertijd is weinig meer bekend dan dat hij gedoopt werd op 25 oktober 1576 en dus allicht zeer kort voordien, mogelijk de dag zelf, werd geboren. Zijn vader zou (?) John Weeke zijn, de rector van Elsted maar dit vermoeden kan niet echt hard gemaakt worden en Weeke kan het niet meer navertellen. Hoe dan ook, een verwekker had Thomas, dat is wel zeker. Een goede 20 jaar na zijn doop verscheen zijn eerste volume madrigalen. De vocale muziek is datgene waar hij de eeuwigheid mee in zou gaan. Zijn Elisabeth kwam uit een welgestelde familie en was ‘welgesteld’ toen het koppel in het huwelijk trad tenzij ze van het eerste kind een opvallend korte zwangerschap had. Aha, in die tijd toen men zo braafjes was terwijl de bijna papa madrigalen componeerde? De mens is altijd mens geweest en hopelijk blijft hij ook mens. Soms ruw, grof en hard, dan weer verfijnd zoals de madrigalen van Thomas Weelkes zijn.
Uitvoerders zijn het Choir of Sidney Sussex College Cambridge en het strijkersensemble Fretwork. David Skinner leidt. Let wel, het is geen knapenkoor maar een gemengd koor met redelijk wat jongere meisjes-/vrouwenstemmen. De stemkleur is anders dan bij de knapen en het is goed de cd alleen al daarom een tweede keer te beluisteren. We zijn immers van Engelsen niet zo gewend jongere meisjesstemmen te horen zingen. De cd opent een beetje heftig met ‘Hosanna to the Son of David’. Jubelen mag, moet, maar je hoort meteen wat je op de hele cd kunt waarnemen: geen zuiver evenwichtige balans met zo nu en dan stemmen die er bovenuit schieten. In drukkere delen is er een beetje gejaagdheid. Het zijn de langzamere stukken die het mooist zijn en waar de harmonie helemaal tot haar recht komt. Een middenmootopname, mooi, niet bekorend over heel de lijn maar vrij aangenaam te beluisteren.
Thomas Weelkes – Grant the King a long life – English Anthems & Instrumental Music – Obsidian CD708