Hector Berlioz (1803-1869) was de uitvinder van een nieuw muzikaal genre, de légende dramatique, dat tussen opera en oratorium staat en waarvoor hij twee stukken componeerde: La damnation de Faust en L’Enfance du Christ (1854). Zijn opus 24, La damnation de Faust, is een muziekstuk voor solisten, koren en orkest, geïnspireerd door Faust I van Goethe.
Het libretto, samengesteld door Almire Gandonnière en Berlioz zelf is vrij naar Goethe samengesteld door middel van de vertaling van de romantische dichter Gérard de Nerval (1808-1855) uit 1823. Via Nerval boeide het onderwerp hem al op vrij jonge leeftijd; zo had Berlioz in 1828 als opus 1 Huit scènes de Faust gecomponeerd. In 1845 herneemt hij het onderwerp en constant werkt hij tijdens zijn Europese reizen eraan, tot zijn terugkeer in Parijs, in oktober 1846. De première van 6 (en 20) december 1846 kende geen succes.
De joodse Roemeen Raoul Gunsbourg (1860-1955), medicus, autodidact en componist die directeur van de Opera van Monte-Carlo was (1892-1951!), bracht als eerste de Damnation op een operascène in 1893. Een fascinerend figuur met moderne ideeën. Wie neemt eens het initiatief om een van zijn opera’s weer nieuw leven in te blazen? Deze opvoering zorgde voor heel wat polemiek omwille van de lichteffecten, maar zo werd het muziekstuk eindelijk beroemd.
Het eerste deel speelt zich af in een lentelandschap aan de Donau. De eenzame geleerde, Faust aanhoort een ronde des paysans en dan de beroemde Hongaarse mars, de Marche de Rakoczy. In deel twee komt Méphistophélès Faust uit zijn depressie verlokken om de geneugten des levens te leren kennen. In de taverne van Auerbach zingt de drinkebroer Brander het chanson du rat en Méphisto zijn chanson de la puce. Faust gaat slapen aan de oevers van de Elbe, de sylphiden bekoren Faust en hij droomt van Marguerite. Faust begeert haar te leren kennen, hetgeen gebeurt in het derde deel. Zij zingt de ballade van de Roi de Thulé. Méphisto wil haar betoveren en hij zingt de sérénade. Faust geniet van een kort geluk. In het vierde deel treffen we de verlaten Marguerite aan. De demon neemt Faust mede en we horen een pandaemonium terwijl Méphisto triomfeert. In de epiloog komt Faust in de hel terecht, terwijl een engelenkoor Marguerite in de hemel verwelkomt.
Een belangrijke rol is weggelegd voor het koor (agrariërs, sylphiden-genieën), engelen, studenten, drinkebroers, pandaemonium, engelen en duivels). Al onze felicitaties gaan uit naar de professionaliteit van deze zangers die onder de deskundige leiding stonden van Pierre Iodice, alsook dient het optreden van Réjane Soldano als soprano solo vermeld te worden. De titelrol werd op een gevoelvolle wijze door de Amerikaanse tenor Paul Groves vertolkt. Hij bezit de juiste stemtechniek om Faust op een boeiende wijze weer te geven. Zeer genuanceerd presenteerde hij de wisselende stemmingen van het hoofdpersonage. De Georgische sopraan Nino Surguladze beleefde haar Marguerite op een intieme, maar soms al te frêle wijze. Door haar welgeslaagde zangprestatie doorleefde ze werkelijk het personage van Marguerite. De klassiekers uit het stuk, ballade van de Koning van Thulé en D’amour l’ardente flamme bracht ze vol emoties. Laurent Kubla is als geen ander geschikt om de rol van Kubler te vertolken. Zijn sterke kant bestaat erin dat hij evenwichtig kan acteren en zingen op hoog niveau. De revelatie van de avond was zonder twijfel Ildebrando D’Arcangelo die het publiek een magistrale Méphistophélès voorschotelde. Met heel fijne nuanceringen kleurde hij deze rol perfect in. De wereldberoemde operaster Ruggero Raimondi zorgde in Luik voor de enscenering en liet zich hierbij inspireren door de lichteffecten van Raoul Gunsbourg. Zonder meer was het decor prachtig, suggestief eveneens met een inventief lichtspektakel dank zij Albert Faura.
Het ganse spektakel stond onder de deskundige leiding van de veelzijdige Patrick Davin die we heel graag het Franse genre horen dirigeren. De operaliefhebber ging zeer tevreden huiswaarts want de opvoering in zijn geheel was in alle opzichten uitmuntend geweest.
WAT: La Damnation de Faust (Hector Berlioz)
WIE: Paul Groves, Nino Surguladze, Ildebrando D’Arcangelo, Laurent Kubla, Patrick Davin, Ruggero Raimondi
WAAR & WANNEER: Opéra Royal de Wallonie (Liège), zaterdag 28 januari 2017
foto’s: Lorraine Wauters
