Stéphane Denève is een genereuze man, zo kon het publiek meteen ervaren. Hij sprak de luisteraars vriendelijk toe en dirigeerde zoals hij sprak, met humor en overgave. Vanavond hoorden we samen met het Brussels Philharmonic de pianist Boris Giltburg, winnaar van de Koningin Elisabethwedstrijd voor piano 2013.
De dirigent vertelde ondermeer dat de titel van het eerste werk ‘Icarus’ slechts na het schrijven ervan gekozen werd, naar verluid omdat het volgens de componiste (Lera Auerbach, °1973) maar blijft omhoogvliegen. We horen een modern (2006), vrij tonaal werk, dat ook wel regelmatig genoeg flirt met deze tonaliteit uiteraard, het één kan niet zonder het ander. Het lijkt me muzikaal eigenlijk zowel omhoog te vliegen als te vallen.
De compositie bouwt zich op met de aparte instrumentgroepen optellend als het ware, maar we horen ook allerlei opeenvolging van drama. De theremin vliegt over de top, een zeer episch effect geeft dit instrument met waanzinnige glissando’s. Het lijkt ook fel vernieuwd sinds het ontstaan ervan, haast een stem. Her en der heeft het werk wel de vrij typische ziekte van grootschalige orkestwerken dat de harpen niet hoorbaar zijn door geweldige overstemming van al het andere, ofwel zouden ze beter een groter aantal harpen gebruiken of het anders schrijven. Andere passages houden er heel mooi rekening mee.
De combinatie harp + xylofoon/buisklokken/celesta werkt altijd mooi, het lijkt alsof de harp de andere instumenten ook aanslaat en het heeft een zeer geslaagd effect. Een boeiend werk is het en de dirigent beweegt empatisch met het orkest mee. …
Soldaat Shostakovich
In het eerste deel van het tweede piano concerto van Dmitri Shostakovich krijgen we een enorme verscheidenheid indrukken vlot aan elkaar geschreven te horen, ook een uitzonderlijk creatief getransformeerd thema doorheen heel dit deel, sommigen onder ons voelen misschien nog wat de nostalgie naar de Disneyfilm Fantasia 2000.
Boris Giltburg weet zich meteen om te schakelen van een zeer dynamisch geladen marcherend stuk (de componist kan het in zijn werk moeilijk laten om soldaatje te spelen of er wat op te parodiëren) naar iets veel gevoeliger of een bescheiden fugato en zich aan te passen. De dirigent vertelde ons bij voorbaat dat ze het zouden uitvoeren naar de snelheid die Dmitri Shostakovich zelf hanteerde in zijn opnames. (zie https://www.youtube.com/watch?v=BCTEx3w2_jU)
Van snelheid gesproken, ik had de indruk dat het bij dit concert iets minder vlug was, maar de snelheid was verantwoord in elk geval. De pianist speelt met een zuivere helderheid die nodig is bij veel van Shostakovich’ pianomuziek waar hij in de hoge registers de beide handen veel in octaaf laat spelen voor die karakteristieke klank die hem zeer eigen is. Het prachtige tweede deel werd ook adembenemend ten gehoor gesteld. Hier en daar waren er weliswaar wat onzuiverheden in het orkest die ze bleven volhouden, maar los daarvan was het algeheel mooi. Het laatste deel is de aanleiding op het een ‘licht’ concerto te noemen. Daar ben ik het eerlijk gezegd helemaal niet mee eens. Er is ernstig aan gewerkt en er zit heel wat meer in dan het lijkt, ook in het laatste deel zijn er allerlei muzikale vernuftigheden die we iets verder moeten zoeken dan onze neus lang is.
Weemoedig dansende dirigent
In de vierde symfonie van Pjotr Tschaikovski kan Stéphane Denève zich helemaal uitleven. Hij geeft veel animo, is bevlogen, maar accentueert eenvoudig en duidelijk. Hij verdeelt wel duidelijk zijn energie over dit groot werk, een mooi voorbeeld van flamboyant gulle romantiek met veel allure, soms heeft het wel nogal iets Frans: lange eindes, nogal spectaculair, maar wel eerlijk mooi algeheel. Imposant gaan de blazers tekeer met het thema waarop de strijkers aanvlechten met veel solo versieringen van vooral de houtblazers.
De dirigent haalt zijn hand op aan het einde van het eerste deel als een ‘stop’ beweging en even is er een treffend harde stilte te horen, prachtig zo’n momenten. Als verlangend horen we de hobo in het tweede deel zingen en bij een smachtende vlaag van muziek beweegt dirigent Stéphane Denève weemoedig mee. Bij het dansende derde deel met plezierige pizzicato’s is het genieten van de subtiele dansbewegingen van de artistieke leider. Het beginthema keert zoals een leidmotief terug aan het einde als een epische catharsis.
