Missa Unitatis

Een zeer fraai concert was het, zondag 10 april in de Sint-Gertrudiskerk in Bergen Op Zoom. De wereldpremière van de Missa Unitatis van Antony Pitts (1969) was een muzikaal perfecte hoogstand. De idee om liefhebberskoren in het project te betrekken, is een fantastische opmontering en een erkenning van waar ze voor staan en is erg motiverend.

Mogen meezingen met professionelen en dan nog wel twee koren van het hoogste niveau in onze Lage Landen – het Nederlands Kamerkoor en de Cappella Pratensis – op zich moet voor elk liefhebberskoor toch een soort vervulling van een droom zijn. De idee om in verschillende concerten rond de Missa Unitatis ‘amateurkoren’ te betrekken verdient alle lof. Amateurs voelen zich gesterkt en het niveau wordt meteen opgetild. De zangers en dirigenten van deze koren gaan een of meer trappen hoger musiceren, de mensen geven zich volledig met een extra motivatie en je ziet hen niet alleen tijdens, maar vooral na het concert stralen van terechte voldoening.

Zo’n project zien we zitten en geven we graag extra applaus.

Missa Unitatis in wereldpremière

Antony Pitts schreef een mis, a capella, voor dubbelkoor. De naam verraadt waar het om draait: eenheid in plaats van verdeeldheid.

Er zijn nog steeds kunstenaars die dit weten te vorm te geven, hier in muziek, op een nobele wijze die Schoonheid uitdraagt. De basis van Pitts’ schoonheid in dit werk ligt bij de inspiratie die hij vond bij Johannes Ockeghem. En ja, je mag stellen dat deze mis wel degelijk sterk aansluit bij de rijkdom en de ingetogenheid van de polyfonie. Het is geen onvolgbaar en nog minder te begrijpen bizar hedendaags werk dat alleen kan klinken in een beton-glazen constructie zonder ziel waar alleen wit, zwart en grijs de hoofdkleuren vormen. Gelukkig maar!

In de gemolesteerde Sint-Gertudiskerk van Bergen Op Zoom, het 500 jaar geleden van de Spaanse bezetters bevrijde stadje dat voor Antwerpen haven had geworden, mocht de Schelde geen grillen gehad hebben, werd een sfeer gecreëerd die je in een zeldzame rust onderdompelde. Is het dat wat de Illustre Lieve Vrouwe Broederschap – de opdrachtgever voor de compositie – beoogde? Het opzet is in elk geval geslaagd en we mogen hopen dat we niet opnieuw 500 jaar moeten wachten op ene nieuwe compositieopdracht door dit Broederschap want zolang was het geleden dat ze nog eens wat muziek lieten schrijven.

Cappella Pratensis en Nederlans Kamerkoor verenigd

De dubbelkorige mis werd in afwisselende delen door het Nederlands Kamerkoor en de Cappella Pratensis gezongen, om dan door beide koren samen uitgevoerd te worden in zinnen die in elkaar vloeien en dan toch weer los staan van elkaar. Polyfonie, jawel. De Britse dirigent Stephen Layton leidde het geheel op overtuigende wijze, steeds glimlachend met pretoogjes en handen die een groot evenwicht in klankleur afdwongen. Juist, dat is dirigeren !

Het Nederlands Kamerkoor bracht verder een werk van Benjamin Britten (1913-1976)  – A Hymn to the Virgin – dat wonderwel erg goed aansloot bij de Missa en zo was het ook met ‘Verses’ van Richard Rodney Bennett (1936-2012).

De Cappella Pratensis onder leiding van Stratton Bull, keerde terug naar de gloriejaren van de Vlaamse Polyfonie met een werk van Jean Moutton (ca.1459-1522) en van Jacob Clemens non Papa (ca. 1510-1556). Deze werken werden in hun tijd ook voor de Illustre Lieve Vrouwe Broederschap uitgevoerd. Rijke polyfone werken die de verdwenen zuilen in de kerk terugtoverden en de mooiste jaren van deze bijna kathedraal opriepen.

Het Helmonds Vocaal Ensemble zong, geleid door Jeroen Felix, een programma dat de dirigent fijn uitgedokterd had en dat een symbiose met het kernprogramma van de professionele koren gaf. Werken – ook allemaal a capella – van Morten Lauridsen, Willam Byrd, Oje Gjeilo en Arvo Pärt klonken zuiver, helder en vreedzaam. De dirigent koos niet voor bravoure en uitbundige zang, maar koos voor een uniforme interpretatie die aansluiting zocht met de Missa Unitatis. Een sterke prestatie.

Het orgel werd bespeeld door Janno Den Engelsman in werken van Anthony Pitts en Arvo Pärt. De registers werden fijnzinnig gekozen en met de opening van het concert werd zo de sfeer gezet met ‘Christe, der du bist Tag und Licht, Choral Prelude (Pitts).