Dag twee van de strijkkwartetweek op het festival Midis-Minimes, en opnieuw maakte een jong Frans kwartet haar opwachting. Vorig jaar moest het Quatuor Akilone nog verstek geven omdat de tweede violiste zich niet helemaal lekker voelde. Vandaag toonden alle vier de jongedames zich wel op de afspraak met een ongekunstelde Mozart recht uit het hart.

Op de pupiters stond het voorlaatste van de in totaal zes strijkkwartetten Composti e Dedicati al Signor Guiseppe Haydn (1785). U weet wel, dat is de bundel die in Mozarts eigen bewoordingen de waarlijke vrucht was van langdurige en uitputtende inspanningen. Uit het autografisch materiaal blijkt bovendien dat Wolfgang het met het strijkkwartet in la-groot het moeilijkst heeft gehad: het Menuetto werd geretoucheerd, de variaties uit het Andante herschikt en een alternatief ontwerp voor de finale naar de prullenbak verwezen. Maar het eindresultaat is er dan ook naar. Het was Haydn himself die naar aanleiding van een uitvoering van deze muziek aan vader Mozart bekende: “Ich sage ihnen vor gott, als ein ehrlicher Mann, ihr Sohn ist der grösste Componist, den ich von Person und den Nahmen nach kenne: er hat geschmack, und über das die grösste Compositionswissenschaft.” Ook Beethoven toonde zich danig onder de indruk, en gebruikte K464 als blauwdruk voor zijn eigen kwartet in dezelfde toonaard uit diens opus 18. Volgens professor John Irving, auteur van een klassiek geworden monografie over de Haydn-kwartetten, ontdekt elke generatie wel iets nieuws in deze zesling “[…] so ‘universal’ in its message that it allows each subsequent generation to reinterpret it according to the agenda of its own times, though without diminishing its essence. The ‘Haydn’ quartets continue to appeal to every time and to every taste […]” (p. 83-84).

Vrij en onbevangen

Dat laatste bleek eens te meer vanmiddag. Een quasi-vol huis wachtte het Quatuor Akilone op. De verwachtingen waren hooggespannen, want van de winnaar van de voorlopig laatste editie van het Concours International de Quatuor à Cordes de Bordeaux (2016) wordt toch wel iets verwacht. En de vier jongedames stelden niet teleur, wel integendeel. Om de schoonheid van Mozarts muziek echt te kunnen doorgronden, moet je vrij en onbevangen zijn. Net zó kwam het viertal ook voor de dag. Elke zweem van patserigheid was daarbij uit den boze. Het even galante als ingenieuze openingsdeel was daarentegen één en al verfijning. De retorische finesses van dit Allegro werden op sprekende wijze in de verf gezet en kwamen in de uitgebreide doorwerking, met zijn voortdurende geschuifel tussen stem en tegenstem, nog het best van al tot uiting. Subtiele dynamische nuances verlevendigden het lichtvoetige menuet dat hierop volgde. Elke frase in het trio werd sierlijk neergelegd. Uitroeptekens klonken niet schreeuwerig, maar hielden de luisteraar met halfzachte hand bij de les. Het Andante is het onvolprezen hart van dit kwartet: een reeks van zes variaties waarin de harmonische verdichting aan het samenspel steeds weer andere eisen stelt. Vooral de eerste twee variaties gingen door een weloverwogen vibrato prachtig aan het zingen, al kwamen in de tweede variatie de ostinato’s in de tweede viool onvoldoende uit de verf. In de wrange vierde variant werd de nervositeit mede door een attente dialoog tussen primaria en celliste knap opgeschroefd, terwijl die laatste helemaal leek op te gaan in de opvallende puls van de ultieme variatie. De contrapuntische finale (Allegro), nog zo’n compositorische krachttoer, leverde ten slotte een gevarieerd orgelpunt op; een staaltje van alert en energiek musiceren.

Na enkele diepe buigingen – overigens eveneens perfect synchroon – had het Quatuor Akilone nog een toemaatje in de aanbieding. In deze temperaturen is het niet opportuun om nog eens snelheid te maken, zo moeten de meisjes gedacht hebben. En dus werd het zorgeloze Adagio cantabile e sostenuto uit Haydns vierde kwartet van het opus 64 ten gehore gebracht: een omstandige aria die van een betere wereld deed dromen.

WAT: Wolfgang Amadeus Mozart (1756-1791), Strijkkwartet nr. 18 in A (K464)
WIE: Quatuor Akilone [Emeline Concé (viool), Elise De-Bendelac (viool), Louise Desjardins (altviool), Lucie Mercat (cello)]
WAAR: Koninklijk Conservatorium, Brussel (i.k.v. het festival Midis-Minimes)
WANNEER: dinsdag 31 juli 2018