**** Dat de Alpensymfonie van Richard Strauss ( 1864-1949) maar al te vaak een ‘slechte pers’ krijgt – dat ze “meer lawaai dan muziek” zou zijn – zegt meer over die commentatoren dan over het werk. Het is een compositie die bijna een uur duurt en meer dan gemiddelde aandacht vergt.
**** Dat de Alpensymfonie van Richard Strauss ( 1864-1949) maar al te vaak een ‘slechte pers’ krijgt – dat ze “meer lawaai dan muziek” zou zijn – zegt meer over die commentatoren dan over het werk. Het is een compositie die bijna een uur duurt en meer dan gemiddelde aandacht vergt.
Eeuwig probleem
Het ‘eeuwige probleem’ van kritiek op een kunstwerk wil dat een en ander bijna altijd ‘uit zijn verband’ wordt gerukt. De omstandigheden waarin Mozart zijn Requiem componeerde, zijn legendarisch in dit verband. Een componist die iets aan de eeuwigheid toevertrouwt na de dood van een dierbare (kind, geliefde, vriend) wordt ofwel bejubeld – omdat hij ondanks alles er toch in geslaagd is – of de grond ingeboord – omdat het niet dat is wat men van hem verwacht…
Zeer kort: terwijl Richard Strauss de Alpensymfonie componeerde, stierf zijn vriend Gustav Mahler (1860-1911). De godsdienstige en extra-muzikale beschouwingen eromheen laten we hier buiten beschouwing.
Het is één geut sterke muziek – een soort symfonisch gedicht, een genre waarin Richard Strauss bijzonder sterk was – met 22 min of meer in elkaar overlopende episodes (geen 4 delen zoals een ‘klassieke’ symfonie). De beschrijving van een verblijf in de bergen tot in minutieuze details beschreven… voor groot orkest (150 uitvoerders), inclusief koebellen. Dat laatste vinden sommigen belachelijk. Tja, niet gekker dan het gebruik van een lege olietank van duizend liter om een bepaalde klank te laten horen. De imitatie van blatende schapen moet je er dan ook maar bijnemen.
Controverse
De symfonische gedichten van Richard Strauss zijn (nog steeds) voorwerp van controverse. De een stelt een gebrek aan diepgang vast, de andere vindt ze pretentieus, een derde heeft last van ongepaste diepzinnigheid. Niets van dat alles laat ik aan mijn hart komen. De muziek is qua harmonie en orkestratie van zeer hoog niveau en laat van Also Sprach Zarathustra alleen de openingsfrase bekend zijn (vanwege de befaamde film Odysseus 2002), de rest van die muziek is even boeiend, maar laat velen koud… Ik mag toch nog een heel klein beetje inspanning vragen, nietwaar.
Onbekend
Dat de uitvoerders op deze cd bij ons niet overbekend zijn, hoeft u al evenmin af te schrikken. Daniel Harding is een rasechte Brit (geboren in Oxford) en begon zijn muzikale carrière als assistent van Sir Simon Rattle (toen nog bij het City of Birmingham Symphony Orchestra). Daarna trok Harding naar Berlijn en werd assistent van Claudio Abbado (die destijds aan het hoofd van de Berliner Philharmoniker stond). Met een dergelijk visitekaartje op zak duurde het niet lang of Harding was weldra een beetje overal een welgekomen gast. De zwaartepunten liggen vooral in Scandinavië (Swedish Radio Symphony Orchestra), Duitsland (Deutsche Kammerphilharmonie Bremen) en Japan (New Japan Philharmonic en artistiek directeur van de Ogha Hall in Karuizawa).
In 1984 reeds kwam een 100-tal muzikanten van overal ter wereld samen onder leiding van Seiji Ozawa om concerten te geven voor de tiende verjaardag van het overlijden van Hideo Saito, de stichter van de Toho Gakuen School of Music. De man was bij leven zo geliefd vanwege zijn inzet voor de muziek en vooral voor het onderwijs van deze kunst… dat het ontstaan van een orkest met zijn naam niet kon uitblijven. Ter nagedachtenis van een grote mijnheer.
Affiniteit
De affiniteit tussen het Saito Kinen en Daniel Harding is opvallend. Hij brengt die musici precies waar hij ze hebben wil: in hogere sferen. Wie aandachtig luistert, hoort de passie die erin gelegd wordt, ook in schijnbaar minder boeiende passages. De 22-delige wandeling door de bergen – begin en einde met ‘die Nacht’ – omvat een hele rist verschillende sferen, telkens te herkennen aan een aangepaste ondertitel. Een aanrader voor fijnproevers.
