Pianotrio’s van Chaminade, Debussy, Lenormand

Gouden Label De nieuwe cd van het Trio Chausson laat ons kennis maken met onbekende, maar ontzettend mooie Franse kamermuziek: pianotrio’s van Cécile Chaminade, Claude Debussy en René Lenormand. Een ontdekking die u zeker niet mag missen. Absoluut niet want, het is subliem!

Het ensemble dat zich Trio Ernest Chausson noemt, bestaat uit violist Philippe Talec (°1982), cellist Antoine Landowski (°1977) en pianist Boris de Larochelambert (°1981). Ze vormden zich als Trio tijdens het Festival van Clairac in 2001 rond de figuur en de muziek van de Franse componist Ernest Chausson (1855-1899). Clairac is een klein, oud Frans stadje in het departement Lot-et-Garonne (Aquitaine), met een abdij waarvan de geschiedenis teruggaat tot Pepijn de Korte en Karel Martel. Het was ooit de verblijfplaats van Calvijn.

Het is in deze prachtige, sfeervolle omgeving, dat de drie jonge musici besloten het repertoire van het Franse pianotrio te gaan uitdiepen en uit te voeren. Het resultaat is ondertussen schitterend. Na hun vorming door pianist Pierre-Laurent Aimard (°1957), de pianiste Claire Désert (°1967), de violist Ami Flammer en de cellist Alain Meunier (°1942), wonnen ze verschillende eerste prijzen op wedstrijden voor kamermuziek (Weimar, Wenen, Parijs) en brachten ze diverse, heel mooie cd’s uit (Chopin, Liszt – Tristia, transcription pour piano, violon et violoncelle de La Vallée d’Obermann, Chausson, Ravel, e.v.a.).

Violist Philippe Talec, uit de klas van Gérard Poulet speelt op een Tomaso Eberle (1727-1792) uit 1760 en cellist Antoine Landowski, gevormd door o.a. Wolfgang Boettcher, bespeelt een Charles-Adolphe Maucotel uit 1852. Hun samenspel is verbluffend en hun klank is uitermate mooi. Pianist Boris de Larochelambert zorgt daarbij alleen maar voor de perfectie.

Tussen haakjes, met de Koningin Elisabethwedstrijd nog fris in het geheugen, mocht de naam Maucotel u niets zeggen, weet dat deze vioolbouwer behoort tot de beste van de Franse 19^de eeuw, naast Jean-Baptiste en Nicolas François Vuillaume, Hippolyte Silvestre, Jean-Joseph Honoré Derazey, Charles Buthod, Télesphore Barbé, Paul Bailly en Nestor Audinot. En dan te bedenken dat de “Archetiers” Jean Pierre Marie Persois, Jean Adam (“Grand Adam”), Dominique Peccatte, Nicolas Remy Maire, François Peccatte, Nicolas Maline, Pierre Simon, François Nicolas Voirin, Charles Peccatte, Charles Claude Husson, Joseph Fonclause, Jean Joseph Martin en Prosper Colas, in die tijd, in Frankrijk, de beste strijkstokken maakten. U mag er van uitgaan dat alle grote violisten die u kent, Eugène Ysaÿe, Mischa Elman, Jacques Thibaud, Isaac Stern, Emanuel Feuermann, Pinchas Zukerman, noem maar op, met één van hun bogen speelden en spelen.

Wondermooie muziek

Daarenboven is de muziek die het Trio Chausson speelt ook zo mooi. Wie onder u heeft trouwens ooit een pianotrio gehoord van Cécile Chaminade, laat staan één van René Lenormand?

Cécile Chaminade (1857-1944) was ooit een gevierd pianiste en componiste. Ze studeerde bij Félix Le Couppey, Marie Gabriel Augustin Savard, de Belgische violist Martin Pierre Marsick en bij Benjamin Godard. Ze werd aangemoedigd door Camille Saint-Saëns, Emmanuel Chabrier, Ambroise Thomas, Georges Bizet en door de legendarische pianist en pedagoog Isidore Philipp (1863-1958). Daarna begon haar carrière in Frankrijk, Engeland en de Verenigde Staten. Hoewel ze ook symfonische werken componeerde, was ze vooral bekend voor haar pianocomposities en Mélodies. Cécile huwde in 1901 de aanzienlijk oudere muziekuitgever uit Marseille, Louis-Mathieu Carbonel. Die overleed in 1907 waarna Cécile dan maar naar de Var trok. Vanaf 1925 woonde ze in Monte-Carlo waar ze op 87-jarige leeftijd overleed. Haar zuster Henriette werd in 1897 de tweede vrouw van de pianist Moritz Moszkowski (1854-1925). Cécile componeerde twee pianotrio’s. Het Trio op deze cd was haar tweede. Ze componeerde het in 1887 en droeg het op aan de cellist Jules Delsart (1844-1900) die een Stradivarius bespeelde, cellist was van het Quatuor Marsick en bekend is gebleven door het arrangement dat hij maakte voor cello en piano van de vioolsonate van César Franck. Het Lento uit het Trio van Chaminade is van een ongekende schoonheid en de overige twee bewegingen steken vol gepassioneerde melodieën en karaktervol temperament. Dit trio zou veel meer op concerten gespeeld moeten worden.

Debussy componeerde zijn Pianotrio in 1879. De compositie werd pas uitgegeven in…1986! Het Trio dateert uit de tijd dat Debussy, op aanraden van zijn pianoleraar Antoine Marmontel (1816-1898), aanvaardde om een rijke Russische Dame, goeie vriendin van Tsjaikofsky, als pianist en pianoleraar van haar kinderen, te vergezellen tijdens haar zomermaanden in Interlaken, Arcachon en Fiesole in de buurt van Firenze. In haar Villa Oppenheim in Fiesole, vervoegden de cellist Piotr Danilchenko en de violist Ladislav Pachulsky, de pianist “Bussy”, zoals die Russische Dame, Nadeszda von Meck, hem noemde. Het compositorisch resultaat was een subliem Pianotrio in sol groot. Het Andante espressivo is trouwens van het mooiste dat Debussy ooit heeft gecomponeerd. Debussy droeg zijn compositie op aan zijn harmonieleraar Emil Durand (1830-1903) en omdat er (nog) niet danig veel opnamen bestaan van het werk, is deze heel mooie opname nog eens extra welkom.

De totaal vergeten Lenormand

René Lenormand (1846–1932) is vooral bekend gebleven door zijn “Étude sur l’harmonie moderne” (1912). Als kenner van het Duitse Kunstlied, richtte hij in 1907 de vereniging “Lied en tous pays” op met de bedoeling de Franse en buitenlandse liedkunst te promoten, “de divulguer en France les lieder étrangers et d'exporter hors de France les mélodies des compositeurs français.” Hij componeerde zijn Trio in 1893. René Lenormand was de vader van de bekende Franse, Freudiaanse toneelauteur Henri-René Lenormand (1882–1951) die in 1926 Arthur Schnitzlers “Traumnovelle” beïnvloedde. Zijn Trio is geen meesterwerk, maar wel de moeite waard om te ontdekken.

Als het over onbekende Franse muziek gaat, verwacht ik van het Trio Chausson dat ze in de toekomst een cd uitbrengen met o.a. de twee Pianotrio’s van Marcel Labey (1875-1962), want dat was een leerling van René Lenormand. Het trio mag, wat mij betreft, ook werk opnemen van o.a. Guy de Lioncourt, Louis de Serres en Pierre de Bréville want ook zij waren in hun tijd Franse muzikale grootheden die vandaag volledig vergeten zijn. Het hoeft niet altijd Messiaen of Boulez te zijn of wel soms?

Mocht u denken dat Cécile Chaminade de enige (vrouwelijke) componiste was in haar tijd, dan vergist u zich schromelijk. Ga op zoek en ontdek de muziek van Augusta Holmès (1847-1903), Marie Jaëll (1846-1925), Louise Farrenc (1804-1875), Louise-Angélique Bertin, (1805-1877), Maria-Félicie-Clémence de Reiset, Madame de Grandval (1828-1907), Pauline García-Viardot (1821-1910) en haar dochter Louise Pauline Marie Héritte-Viardot (1841-1918), Émilie Mathieu (1818-1904), Armande de Polignac, comtesse de Chabannes-La Palice (1876-1962), Marguerite Béclard d'Harcourt (1884-1964), Lily Boulanger (1893-1918), (jawel, zus van Nadia), Blanche Selva, (1884-1942), Charlotte Sohy (1887-1955), Hedwige Chrétien (1859-1944), Henriette Renié (1875-1956) en Mélanie Hélène Bonis (1858-1937) om er maar een paar te noemen. t’Is maar dat u beseft hoeveel de muziekwereld aan heel wat moois mist. Ontdek het en ik beloof u het muzikaal paradijs.

Deze cd mag geenszins ontbreken in uw collectie. Moge het Lento uit het Trio van Cécile Chaminade dé ontdekking van uw leven zijn en moge die ontdekking voor u de aanzet zijn meer muziek van bovengenoemde componistes te willen ontdekken. Bravo voor het Trio Chausson en dank aan het label Mirare.