**** De Spaanse violiste Leonor de Lera en haar ensemble L’Estro d’Orfeo maken ons op hun nieuwste cd vertrouwd met de 16de en vroeg 17de eeuwse L’Arte di diminuire, of liever de kunst van het versieren. Want dat is een diminutie: een versiering, bedoeld om een eenvoudig muzikaal thema te verfraaien.
Maar misschien dekt improvisatie de lading nog wel beter. En dan kom je meteen bij de jazz terecht. Neem een simpel melodisch en harmonisch gegeven en laat het aan de musicus over om er wat moois van te maken. Denk aan John Coltrane’s onsterfelijke improvisatie op My Favourite Things. Natuurlijk zoals elke vergelijking gaat ook deze mank, alleen al omdat er over het belang van de diminutie en de uitwerking ervan tientallen verhandelingen geschreven zijn en talrijke vetes zijn uitgevochten. Jazz daarentegen kent toch vooral een orale overlevering en daardoor een grotere vrijheid.
Lera en haar ensemble hebben hun thuis gemaakt van dit bijzondere muzikale universum dat beheerst wordt door tot de verbeelding sprekende namen als Fransesco Rognoni, Biagio Marini, Marco Uccellini, Bartolome de Selma y Salverda en nog veel anderen. Namen die vermoedelijk niet bij iedereen een belletje doen rinkelen. Jazzmusici van weleer.
Tijd voor een kennismaking, want deze cd is een plezier om naar te luisteren.
In klankwereld van L’Estro d’Orfeo verveel je je geen moment. Door de steeds wisselende bezetting waarin naast De Lera’s barokviool, ook gamba, barokgitaar, theorbe, klavecimbel en zelfs een viola da bastarda te horen zijn, ontstaat een gevarieerde mix waarin virtuositeit en muzikale smaak in evenwicht zijn.
De vijf beheersen hun instrumenten op soevereine wijze. Iedereen komt solistisch aan zijn trekken, naar dit gaat nooit ten koste van het geheel. Het samenspel is perfect. De solo’s zijn avontuurlijk en verrassend. Neem de lang uitgesponnen lijnen van de sonore viola da bastarda begeleid door een ronkende theorbe in Rognoni’s Modo Difficile, of de romantische melodie van Marini’s Romanesca die uitloopt in een opzwepende improvisatie.
De Lera’s eigen bewerkingen van Di Palestrina vallen op door de creativiteit waarmee ze een eenvoudig thema steeds weer weet te herhalen en eentonigheid weet te vermijden, sereen en virtuoos tegelijkertijd, een fascinerende combinatie. Uiteraard mag een typisch genrestuk uit die tijd La Folia niet ontbreken. In dit geval werd de waanzin getoonzet door Giovanni Girolamo Kapsberger. Improvisaties op een Tarantella van Gargano vormen de swingende uitsmijter van deze 16de eeuwse jazz cd.
L’Estro d’Orfeo zet op overtuigende wijze de eerste stappen in de geïmproviseerde muziek van een lang vervlogen tijd. Toch heb ik het idee dat de grenzen van de vrijheid nog niet zijn bereikt.
Hopelijk weet Orfeus hen te verleiden tot nog meer avontuur! Ik zie er naar uit!
- WIE: Leonor de Lera en L’Estro d’Orfeo
- WAT: L’Arte di diminuire
- UITGAVE: Challenge Classics – CC 72843
