Il Diluvio Universale, Michelangelo Falvetti

Auteur Bernard Cornelis

In 2002 kwam een magistraal oratorium uit 1682 weer boven water, een dialoog voor vijf stemmen en instrumenten van de Siciliaanse componist Michelangelo Falvetti (1642-1692). 

Het weerklinkt onder leiding van de Argentijnse dirigent Leonardo García Alarcón die de laatste jaren een steile opgang maakte op internationale podia en dit eigenzinnige werk opnieuw boven de doopvont hield.

Overstroming van magistrale schoonheid

Met de zondvloed gaan we terug naar de bijbel, Genesis 6-9 waar nobele onbekende Falvetti, een priester-componist uit Calabrië (ten zuiden van Italië) zich op baseert. Hij componeerde het bij zijn aanstelling tot kapelmeester in het Siciliaanse Messina. Misschien liet hij zich daardoor ook door de zee inspireren aangezien Sicilië een eiland is. Dit onbekend oratorium dat in wezen geen echt oratorium of een klassiek religieus drama is, is een populair meesterwerk in de wereld van de oude, barokke muziek. Het vertoont weliswaar een ongeëvenaarde originaliteit in de geschiedenis van het Italiaanse oratorium, het kon evengoed een opera uitvoering zijn geweest.

Het bestaat uit vier delen namelijk in cielo, in terra, il diluvio, in l’arca di Noé en is een dialoog voor vijf stemmen en vijf instrumenten. De compositie behandelt de ongehoorzaamheid en de goddelijke straf. God is de boosheid en verdorvenheid van de mensheid beu en besluit ze uit te roeien door het veertig dagen onophoudelijk te laten regenen. Toen wisten de kerkelijke leiders al hoe ze de mensen angst konden inboezemen. Hij opent de hemelsluizen en laat alles en iedereen verdrinken. Enkel het koppeltje, Noah en Rad en zijn familie en één paar per diersoort mogen overblijven totdat het water weg trekt. Zij krijgen bescherming in de ark. Het is speelse en dansante muziek dat alle elementen zoals aarde, water, vuur en lucht herenigt en in evenwicht houdt. Het libretto werd geschreven door de toendertijd gewaardeerde Vincenzo Giattini (1630-1697). Ook Donizetti, Britten, Stravinsky en Pasquali zouden ooit geïnspireerd geweest zijn door dit thema. Michelangelo schilderde zelfs de zondvloed op het plafond van de Sixtijnse Kapel.

Dirigent en klavecinist Alarcon verzorgde met zijn enthousiast ensemble Cappella Mediterranea reeds talloze uitvoeringen, een tv opname en een cd opname. Bij het Choeur de Chambre de Namur is hij tegenwoordig artistiek leider.
Het meest verfrissende en meest vooruitstrevende, zeker als je de tijdsgeest bekijkt, van het gehele ensemble vond ik de percussie (zarb, oud en daf) van Iraniër Keyvan Chemirani wat een grote contradictie vormde met het donkere en dramatische verhaal.
De goddelijke rechtvaardigheid, met geforceerde stem gezongen door de Chileense mezzo Evelyn Ramirez Muñoz, bereidde ons voor op de zondvloed en dreef de dramatiek op. De opening met Noah en zijn wulpse, expressieve vrouw Rad die hun liefde verklaren, waren van een ongeziene tederheid. Emotioneel was ook hoe ze tevergeefs om genade pleitten bij God. Fabian Schofrin als de egocentrische Morte toont ons wat vernieling en angst inhouden met zijn satanische dodendans. Sopraan Caroline Weynants als Natura Humana klonk helder en vol onschuld. De interventies van God werden klankrijk en harmonieus gezongen zoals het alleen een echte God betaamt door de Goddelijke bas Matteo Bellotto.

Terecht of onterecht, soms had ik wel de indruk dat orkest en solisten elkaar beurtelings overschaduwden.
Het meest spectaculair vond ik de hemelse samenzang van alle solisten, het was indrukwekkend hoe het als koor tot zijn recht kwam. Magisch en meditatief was ook de harp en bracht me werkelijk in vervoering richting zevende hemel.