De Libanese contra-alto Fadia Tomb el-Hage brengt een ode aan de Libanese kunsten. 16 Libanese componisten hebben 19 teksten van (bijna uitsluitend) Libanese dichters en schrijvers op muziek gezet. Een waaier aan muzikale stijlen komen samen op deze cd net zoals het mozaïek van tradities de Libanese samenleving tekent.
Fadia Tomb el–Hage
Fadia el-Hage (°1962, Beiroet) begon haar muzikale carrière op 14-jarige leeftijd. Ze brak in 1998 door op het Festival of Baalbeck en groeide ze uit tot een internationaal geprezen zangeres. Deze contra-alt staat bekend om haar diverse repertoire (Europese klassieke, middeleeuwse, midden-oosterse en hedendaagse muziek). Ze is gespecialiseerd in verschillende zangtechnieken en weet deze innovatief te combineren. Het timbre van haar stem is bijzonder expressief en el-Hage weet met beheersing passie en charisma over te brengen.
Libanese muziek
Libanese muziek en literatuur bezitten een buitengewone rijkdom en diversiteit: soms is deze oosters en soms westers. De gezongen woorden zijn een selectie van Arabische, Franse, Duitse en Engelse gedichten en teksten. De muzikale stijlen zijn eclectisch: sommige werken zijn Arabisch en andere westers, sommige traditioneel en andere hedendaags, sommige tonaal andere modaal of atonaal,… Dit resulteert in een rijke uitwisseling van kleuren, tonen, modi, ritmes, harmonieën en vocale technieken. Over dit laatste aspect schrijft el-Hage in het bijhorende boekje: “Voor mij was dit album geen poging om mijn artistieke identiteit te benadrukken. Het was bedoeld om Libanese componisten uit te nodigen, door teksten op muziek te zetten die door Libanezen zijn geschreven, om hun eigen universums uit te drukken waar mijn stem de gast zou zijn.”
Een mozaïek aan muzikale stijlen
En verschillende werelden zijn het… Zo bevat het avant-garde Das Lied der Seele (or. 2006 / Duitse vertaling 2019) van Houtaf Khoury (°1967) een gelijkaardig scepticisme zoals Schnittke en Kantsjeli. Khoury’s stijl wordt gekenmerkt door zijn overtuiging dat muziek een boodschap overbrengt en zijn boodschap is een smeekbede voor een meer humane wereld. Zoals de tekst van Jacques Aswad zegt, is het een lied “dat leeft in de parel van mijn hart” en “dat rust verspreidt, dat lawaai begraaft.”
Daarnaast contrasteert het jazzy Vers le soleil blue (2018) van Joëlle Khoury (°1963). De pianiste en componiste is zowel actief in jazz als klassieke muziek en dit vertaalt zich ook in haar dit lied. Ze koos voor een strofische Franse tekst van Nadia Tuéni. Saxofoon, viool, cello, contrabas, piano en percussie (met brushes) verzorgen de begeleiding terwijl el-Hage afwisselend de tekst zowel op luchtige manier zingt als emotioneel reciteert.
De brug tussen het Midden-oosten en het Westen komt tot klinken in het oeuvre van Mona A. Ahdab (1966°). À la fin de cela (2016) is een mooi voorbeeld van haar compositorische stijl. Een laat-romantische lied-esthetiek is vermengt met traditionele klankkleuren die echoën in de noten van het pianokwartet en geven daarmee dit werk een “Libanese tint”.
Wafāʾal-ʿaşāfīr (2004 / 2020) van Charbel Rouhana (°1965) is het duidelijkste voorbeeld op de cd dat inspiratie haalt uit traditionele muziek. Naast westerse instrumenten zoals strijkers worden ook traditionele instrumenten zoals oed (peervormig snaarinstrument dat beschouwd wordt als de voorloper van de luit) en qanûn (of kakun, is een soort hakkebord) toegevoegd. De Arabische tekst is van Ounsi El-Hage en bezingt de schoonheid van de natuur en de vrijheid van vogels. Het warme timbre van el-Hage komt in dit lied prachtig tot haar recht.
Voor deze cd werkte el-Hage samen met het Belgische ensemble Fragments. Zij namen, met uitzondering van enkele stukken die door het Beirut Oriental Ensemble uitgevoerd werden, de instrumentale begeleiding voor zich. Net als el-Hage voelt Fragments zich thuis is verschillende genres en beschrijven ze deze vruchtbare samenwerking als een “fantastische nieuwe ervaring; het heeft ons geleerd te vibreren met Arabische muziek en cultuur.” Het initiatief voor deze cd was een samenwerking tussen Fadia el-Hage, Centre du Patrimoine Musical Libanais (CPML), Baalbek International Festival en Quart de ton (een internationale non-profit organisatie gevestigd in België). Ze vroegen aan verschillende Libanese componisten een lied te componeren voor alt en kamermuziekensemble op teksten van Libanese schrijvers. Met deze compilatie aan werken etaleren de muzikanten de rijkdom aan naast elkaar bestaande muziekstijlen die het land kenmerken.
De verschillende stijlen zijn eclectisch maar zo geordend dat gelijkaardige stijlen bij elkaar geplaatst zijn om de overgangen tijdens het luisteren te versoepelen. Dit mozaïek verzekert een aangename reis door het Libanese muzieklandschap.
