Met de imposante box van wel 40 cd’s met gitaarmuziek uitgegeven door Brilliant Classics kan je veel kanten uit. De uitvoerende artiesten zijn stuk voor stuk meesters van het eerste uur. Alberto Mesirca, Jan Depreter, Frederic Zigante en vele anderen hebben met elkaar gemeen dat ze zich hebben verdiept in bepaalde componisten. Je mag er gerust vanuit gaan dat ze met veel diepgang en virtuositeit deze verzameling tot een hoog niveau tillen.

Je kan het ook hebben over de keuze van het repertoire. Zijn de etudes van Leo Brouwer van meer belang dan zijn sonates, concerto’s of enkele van zijn andere grote werken. Wordt er misschien niet een beetje licht voorbij gegaan aan enkele hoekstenen in het repertoire voor gitaar. Er ontstaat een blinde vlek in de verzameling als je op zoek gaat naar stukken uit de Verenigde Staten of het Verenigd Koninkrijk. Composities van Peter Maxwell Davis, Benjamin Britten, William Walton, Steve Reich, Terry Riley en Reginald Smith Brindle om maar een paar componisten te noemen, missen misschien wel. Obscuurdere namen als de Rus Asafiev, de Colombiaan Holguin en de Brit Biberian passeren immers wel de revue. Ook in het compartiment oude muziek blijf je wat op je honger zitten als je merkt dat de muziek van Silvius Leopold Weiss bijvoorbeeld niet aan bod komt maar wel de arrangementen van dertig klavecimbelsonates van Domenico Cimarosa.

Is het daarbij niet onmogelijk om te proberen om een volledig zicht te bieden op het gitaarrepertoire? Je kan natuurlijk begrijpen dat het Nederlandse label ‘Briljant Classics’ in eigen cataloog grasduint en ik moet zeggen dat het beeld van de gitaar dat ze in veertig cd’s weten te vatten vrij accuraat is. Er is voldoende uitstap naar de folklore-invloed die het instrument onderging en ondergaat. Je hoort Argentijnse tango van Astor Piazzolla, Spaanse invloeden (Moreno Torroba, Rodrigo, Turina) en Latijns-Amerikaanse stukken. Hier en daar gaat de verzameling de grenzen over, naar kamermuziek of naar jazzmuziek. Enkele cd’s springen in het oog om hun gewaagde keuze. De moeilijkere muziek van Hans Werner Henze verdient zeker zijn plaats. De preludes en fuga’s uit Les Guitares Bien Tempérées van Castelnuovo-Tedesco zijn van een gelaagde lyrische en poëtische schoonheid. Je kan luisteren naar Bogdanovic en zijn spitsvondige ritmiek of naar de vermenging van Cubaanse en klassieke elementen in de muziek van Brouwer. Je wordt vrolijk van enkele Zuid-Amerikaanse stukken. Je droomt weg bij de muziek van Tarrega. Bij het luisteren naar Piazzolla wil je als man spontaan je snor laten groeien om hem te kunnen oliën, als vrouw doe je een vuurrode jurk aan met hakkenschoenen om mee te tikken op de grond. Mompou beroert met een zachte penseelstreek je hart. Je hoort de zon en zee bij Moreno Torroba. Je zingt mee met Llobet en danst flamenco met Albéniz. Je staat versteld van de virtuositeit en lichtheid van Paganini en Regondi. Je wordt weer helemaal verliefd als je naar Mertz luistert. In een jazzcafé dans je met de vrouw/man van je dromen op de muziek van Claude Bolling. De klankenwereld van de gitaar is immens rijk als een diamant met vele facetten.

Tot slot toch ook nog een bedenking over de gitaar zelf. Uit deze verzameling blijkt een beetje dat het voor de gitarist of de luisteraar van vandaag nog steeds niet evident is om grootse werken te spelen of te vinden. De gitaar blijft een jong instrument. Veel van de grote componisten hebben nooit voor de gitaar kunnen schrijven omdat ze er nog niet was. Nog steeds laten veel hedendaagse componisten het instrument links liggen omdat het een ingewikkeld ding is. Er heerst een duidelijke cultuur van gitaristen die vanuit dit gebrek aan echt kwaliteitsvolle werken op zoek gaan naar alternatief repertoire. Dat arrangementen een wezenlijk onderdeel vormen van deze box is daar al een bewijs van. Veel gitaristen beginnen zelf te componeren voor het instrument. Denk aan Dusan Bogdanovic Augustin Barrios, Francisco Tarrega, Fernando Sor, etc. Er heerst binnen de gitaarwereld een mooie cultuur van creativiteit en innovatie op het eigen instrument. Andrès Segovia was zowat de enige die het instrument werkelijk oversteeg en hij is erin geslaagd om enkele componisten te motiveren om voor het instrument te schrijven. De muziek van Joaquin Turina of Manuel Ponce is niet te versmaden. Mario Castelnuovo-Tedesco en zijn Italiaanse lyriek zijn van een magische schoonheid. Een warme oproep aan de componisten van vandaag: ontdek dit prachtige instrument, deze box geeft jullie een mooie lezing. Help de gitaar naar haar volwassenheid!

De klaagzang van de gitaar vangt aan
Het is onmogelijk om hem te smoren
Hij huilt om verre dingen.
Heet zand uit het zuiden
snakt naar witte camelia’s.
Hij huilt om pijl zonder doel,
om avond zonder ochtend
en om de eerste vogel dood
op de tak.
O, gitaar!
Hart door vijf zwaarden
zwaar gewond

(fragment uit ‘De Gitaar’ van Federico Garcia Lorca)

  • WAT: CD box gitaarmuziek ‘Anthology Of Classical Guitar Music’
  • WIE: diverse uitvoerenders, diverse labels
  • UITGAVE: Brilliant Classics, 40 CD’s,  formaat audio CD, art.nr. 1095480BRC EAN 5028421954806, release 1 april 2017