Reeds 18 jaar organiseert “Alden Biesen Zomeropera” in de periode mei-juni operavoorstellingen op de binnenkoer van de waterburcht in het prachtige domein van de Landcommanderij. Telkens is er een opkomst van meer dan 15000 bezoekers.
Zomeropera biedt voor het eerst een opera uit het Franstalige repertoire. George Bizet componeerde Carmen op een libretto van Henri Meilhac en Ludovic Halévy, naar een novelle van Prosper Mérimée. De eerste opvoering had plaats in Parijs op 3 maart 1875. De voorstelling stuitte op verzet omdat het onderwerp té provocerend zou zijn geweest voor het publiek van het familietheater. De onverbloemde en realistische onderwerpskeuze zou voor commotie gezorgd hebben. De componist werd gedwongen zijn stuk op een aantal punten te wijzigen. Struikelblok! Het verhaal van een vrouw voor wie niets boven haar vrijheid gaat. Haar principes zijn niet dezelfde als die van anderen. Het verisme of opéra verité was geboren, waarin populaire melodieën worden gemengd met melodramatische orkestratie en personages van allerlei slag: prostitués, gangsters enz… zich meester maken van het toneel.
Eigentijds
Frank Van Laecke zou Frank Van Laecke niet zijn zonder een diepgravende verkenning van het origineel. Hij is een regisseur die er van houdt om een onderwerp op een grondige manier te ontleden. Het komt er op aan met een frisse blik naar oude, maar universele verhalen te kijken en er de grote vraagstukken van vandaag uit te distilleren. Vrouwen-, kinder-, drugs- én wapenhandel, het blijft een oud zeer en wordt in deze tijd van bootvluchtelingen en kinderprostitutie en –porno, confronterend ten tonele gevoerd. De goorheid van dit alles wordt nog extra benadrukt in de kleuren van het functionele decor en kostumering: alles in zwart/grijs tinten. Zo blijkt de originele invalshoek van deze opera, ruim 140 jaar oud, met aria’s en koorfragmenten die tot het collectieve geheugen behoren, nog niets aan relevantie te hebben ingeboet wat de ontnuchterende realiteit betreft. Een voorstelling zonder tierlantijnen, rechttoe, rechtaan.
De setting
Bij het binnenkomen van de binnenkoer wordt het publiek meteen in het verhaal getrokken. Je zit letterlijk in de rosse buurt. Achter de ramen die uitgeven op de binnenkoer tonen de hoertjes in wellustige kronkelingen hun verleidende spel om klanten te lokken. Twee pooiers, Hans Peter Janssens als Remendado en Fabrice Pillet als Dancaire, houden de meisjes in de gaten. Twee doortrapte onderwereldfiguren, waar je best met een boogje omheen loopt. Een opdracht waar beide heren zich met flair van kwijten. Het publiek zit langs drie zijden rond het podium, zo wordt alles verbijsterend intiem. Op de felle intro van Carmen wordt een nieuwe lading vrouwen onwillig binnengeduwd, van hun hebben en houden ontdaan en als vlees gekeurd. Eenzame, verlaten zielen. Vervolgens verdwijnen ze in een valluik. Even later komen ze weer uit de kelder, schaars en uitdagend gekleed. Het mannenkoor verschijnt en neemt actief deel aan het spel. De geile venten, belust op een snelle wip. Onder hen de jonge Belgische bariton Koen Van Agtmael, een semi-professional met een heel mooi timbre en podiumvastheid. Hij voelt zich op de scène als een vis in het water. Ondertussen maakt ook Carmen haar opwachting. Een temperamentvolle, zelfbewuste, uitdagende vrouw die alle mannen begeren, maar zij wimpelt hen af. Carmen speelt geen frivool amoureus spelletje, maar manipuleert. Zij is de vleesgeworden macht van de verleiding en exposeert de explosieve kracht van begeerte en verlangens. Ze richt haar pijlen op een man die niet direct geïnteresseerd is in haar. De Duitse mezzosopraan Christina Baader, die gestalte geeft aan Carmen, heeft een zeer warme wendbare stem. Voor de pauze overtuigt ze evenwel meer dan na de pauze. Haar Nieuw-Zeelandse tegenspeler, de tenor Shaun Dixon, zet een zeer geloofwaardige Don José neer. De man heeft een dijk van een stem en geeft ook blijk van acteertalent in de opbouw van zijn personage. Verstrikt in haar netten, deserteert hij.
Een zeer aangrijpende scène is wanneer de hoertjes hun zuur verdiende centen komen afgeven aan hun pooiers. Als beloning mogen ze spuiten of snuiven om hun dofffe ellende te vergeten. In een psychedelische roes wordt er gedanst. De choreografie eindigt als een danse macabre. Eén hoertje staart compleet uitgeblust en wezenloos in het publiek, krijgt convulsies, sterft aan een overdosis en wordt als een kreng in de kelder gedumpt. Knap zijn de flitsende messengevechten tussen de rivalen.
Regisseur Frank Van Laecke weet het maximale uit de setting te halen. Door het koor in de vensters links en rechts boven te plaatsen, ontstaat een stereo-effect. De klank wervelt rond de hoofden van het publiek. Al bij al is de akoestiek in deze open ruimte verrassend goed. De hele enscenering is vrij sober. Hij reikt beelden aan en laat de toeschouwer verbanden leggen. Zoals de kwetsbare kinderen die het toneel opgeduwd worden en dan geblinddoekt afgevoerd worden. Welk ellendig lot wacht hen? Wat ook heel goed uit de verf komt is de tweespalt tussen de onvoorwaardelijke liefde van de moeder voor haar zoon versus de wispelturige liefde van Carmen voor dezelfde man. De jonge Belgische sopraan Hanne Roos als Micaela beschikt over een mooie heldere stem, kan met gemak de hoogste tonen aan, maar mist podiumervaring of moet ik het présence noemen. Haar lichaamstaal, als rivale van Carmen, overtuigt niet helemaal. De handen stijf tegen het lichaam geklemd of frullend aan haar mantel, het komt gecrispeerd over.
In de regie zijn verschillende flitsen van meesterschap te zien. De kleine scène wordt vakkundig bespeeld door de verschillende mannen, Don José, Escamillo, Zunigo en Remendado diagonaalsgewijze op de vier uithoeken te plaatsen met in het centrale snijpunt Carmen. Een vrouw die met vuur speelt. Zonder scrupules de ene man inruilt voor de andere. Haar vrijheidsdrang wordt haar uiteindelijk fataal. De eeuwige tweespalt van Eros en Thanatos.
Een woord van lof voor het koor en orkestleden, gerecruteerd in en om Bilzen, mannen en vrouwen die met inzet van lijf en leden bij het spel blijven én de internationaal gerenommeerde dirigent, Daniel Lipton, die het geheel muzikaal in goede banen leidt.
Wil je dit aangrijpende spektakel in een uniek kader zien, probeer dan nog vlug een kaart te bemachtigen.
