Nominatie Gouden Label – Na Marcin Mielczewski besteedt het ensemble “Les Traversées Baroques” dit keer alle aandacht aan Mikotaj Zielenski, een andere Poolse barokcomponist. Met deze cd zet het Bourgondisch ensemble de verkenning van het grote repertoire van religieuze muziek van Noord-Europa verder. En hoe!
Nominatie Gouden Label – Na Marcin Mielczewski besteedt het ensemble “Les Traversées Baroques” dit keer alle aandacht aan Mikotaj Zielenski, een andere Poolse barokcomponist. Met deze cd zet het Bourgondisch ensemble de verkenning van het grote repertoire van religieuze muziek van Noord-Europa verder. En hoe!
Een aanzienlijk deel van de Oost-Europese muziek van de barok is nog grotendeels onontgonnen gebied. Bronnen waren lange tijd moeilijk toegankelijk waardoor de muziek grotendeels onbekend bleef. Bij het beluisteren van de cd waant u zich in de San Marco in Venetië. Dat komt omdat aan het eind van de 16de eeuw, Italiaanse componisten als Marenzio en Merula in het gevolg van Bona Sforza naar Polen kwamen en er de nieuwe meerkorige stijl introduceerden. Bona Sforza huwde met de Poolse koning Sigismond.
Symphonia Sacra
Mikołaj Zieleński (ca.1550-1615) was organist en dirigent van Aartsbisschop Wojchiech Baranowski van Gniezno, de primaat van Polen. De enige uitgave van zijn composities in druk dateert van 1611 en is getiteld “Offertoria/Communiones totius anni”. Hoewel dit niet bevestigd kan worden, wordt aangenomen dat hij naar Venetië gestuurd werd om er bij Giovanni Gabrieli te studeren en er zodoende de stijl van Lassus en Willaert te leren kennen. Hij mag hoe dan ook zonder meer de belangrijkste Poolse componist van de vroege barok genoemd worden. Terwijl de communiones qua vorm variëren, zijn de offertoria eerder statisch. Ze behoren allemaal tot de aard van de Symphonia Sacra (geestelijk concert), waarvan de structuur gebaseerd is op twee koren in niet-imiterend, vrij contrapunt, afgewisseld met homofonie. Een uitzondering is “Laetentur coeli” (track 9), dat geheel homofoon is.
Mecenaat
Mikołaj Zieleński was kapelmeester en organist aan het hof van primaat Wojciech Baranowski in Lowicz. Het is niet bekend sinds wanneer en hoe lang hij precies in deze positie was. Ook is het jaar van zijn geboorte en dood niet met zekerheid bekend. Wel weten we dat Wojciech Baranowski primaat was van 1608 tot 1615. De bijzondere rol van Baranowski in de Poolse cultuur was zijn mecenaat op het gebied van muziek. Het is bekend dat hij de broodheer was van de eerste Poolse barokke organist en componist van de Poolse muziekgeschiedenis Mikołaj Zieleński, en dat hij de druk van zijn werken in Venetië mogelijk maakte. Zijn hofkapel in zijn residentie had een hoog niveau en voerde de werken van Zieleński uit.
Zielinski componeerde in de Italiaanse, meerkorige stijl (cori spezzati) offertoria, communiones, hymnen, antifonen, een magnificat en enkele instrumentale fantasia’s. Zielenski’s oeuvre bestaat uit offertoria en communiones voor het ganse jaar (totius anni), samen 122 werken die in 1611 in Venetië gedrukt werden. De collectie van offertoria werd gepubliceerd door Giacomo Vincenti in Venetië en bestaat uit 56 composities. De eerste 44 werken zijn gebaseerd op de liturgische tekst van offertoria. De andere zijn twee communies, een magnificat, en de toonzetting van negen andere religieuze teksten. Behalve voor het magnificat, voor 12 stemmen (3 koren van 4 stemmen), zijn alle andere composities voor 8 of 7 stemmen (voor 2 koren van 4 stemmen of voor 1 koor van 4 stemmen en 1 koor van 3 stemmen).
Uitstekende keuze
Op de cd staan 12 composities van Zielinski : Ortus de Polonia; Mirabilis Deus; Mitte manum tuam; In virtute tua, Domine; Adoramus te, Christe; Vox in Rama; Laetentur caeli; Posuisi Domine; Visionem quam vidistis; Salve festa Dies; Gloria et divitiae en Magnificat.
Daarnaast heeft men gekozen voor “Canzon VIII” en” In ecclesiis van Gabrieli” en voor “Introduxit me Rex” van Palestrina/Bassano. Een uitstekende keuze want Giovanni Gabrieli was immers organist aan de Scuola Grande di San Rocco, één van de zes broederschappen in Venetië, waar hij o.a. samen met de cornettist Giovanni Bassano voor de ceremoniële muziek zorgde. Deze prachtige muziek moet u zich dan voorstellen met de muur- en plafondschilderingen van Tintoretto als decor.
Prachtige stemmen
Deze opname toont nog maar eens aan dat de uitvoering van vocale, religieuze muziek uit die periode, staat of valt met de kwaliteit van de stemmen. De cd is dienaangaande dan ook een hoogtepunt. Het koor (enkel vrouwenstemmen) is gegroeid uit leden die als kind lid waren van het gerenommeerd kinderkoor “Maîtrise de Dijon”. Dirigent Etienne Meyer is overigens chef de coeur aan de Ecole Maîtrisienne Régionale de Bourgogne. Maar het zijn vooral de prachtstemmen van de solisten (van bv. de sopraan Cécile Dibon-Lafarge en de mezzo Anne Magouët) die deze uitvoering zo ontzettend bijzonder maken.
Beluister bv. meteen het magistraal motet voor de Dag van de Onschuldige Kinderen “Vox in Rama” (“In Rama werd een stem gehoord”), track 8. Samen met de cornets à bouquin (zinken of cornetten), de saqueboutes (baroktrombones), fagot en orgel, produceren het koor en de solisten een indringende en hemels mooie klank. Het geheel klinkt perfect als waren het de engelen van de contra reformatie zelf die zich tot ons richten. Adembenemend mooi. “A solis ortus cardine adusque terrae limitem, Christum canamus Principem, natum Maria Virgine” (“Van daar waar de zon opgaat tot de verste landstreken, zingt men ter ere van Christus Koning, geboren uit de Maagd Maria”). Subliem!
