Aha… Over Mozart gesproken? Door Mozart verleid? Dat moet wel het zoveelste verhaal zijn over de losse pollen van die zenuwpees, het ADHD-geval uit Salzburg dat geen vrouw met rust kon laten… Niks daarvan en oef, gelukkig maar. Over Mozart gesproken gaat over de ware Mozart en niet die uit de fantasie van verhalen opdissende roddeltongen is ontsproten. Een boek om te lezen is het.
We zijn met deze boekbespreking enigzins 'overtijd' want het boek verscheen al in 2007 naar aanleiding van het toen net voorbije Mozartjaar 2006. Maar kan je met Mozart, de componist van de oneindige eeuwigheid, wel overtijd zijn, ook als het om een boekbespreking gaat en zeker als het om dit boek, Over Mozart gesproken, gaat? Neen en dus zijn we mooi op tijd temeer het mooi meegenomen is een goed boek (opnieuw) in het uitstalraam te plaatsen.
De Nederlandse muziekrecensente Wenneke Savenije had veel werk in 2006 met onder meer het recenseren van boeken over het genie dat ik Salzburg het leven zag. Ze stelde vast dat al die schrijfwerken neergepend waren door eender wie behalve of haast niet door diegenen die de muziek van Mozart uitvoeren. Ze vond dit een beetje ongewoon opvallend en meende dat het tijd was de uitvoerende musici aan het woord te laten, niet via hun instrument deze keer maar via gesprekken die ze in een soort huldeboek aan Mozart zou bundelen. Men een klein hartje toog ze naar de uitgever – wat zou die dat nu goedvinden zo'n boek? – en zijn antwoord wat ontwapenend: "Maak zo'n boek". Dat "zo'n boek" hebben we – al is het met enige vertraging – op onze redactietafel gekregen en gelezen. In zowat één ruk. Savenije heeft 38 gesprekken, 2.500 bladzijden notities, verwerkt tot een vlot leesbaar boek van net geen 400 pagina's. De musici die ze aan het woord laat zijn geboren Nederlanders of wonen en werken in Nederland. Pianisten, zangers, dirigenten, strijkers, blazers en een geestesverwant komen elk vanuit hun sterke emotionele band met Mozart aan het woord. O ja, je leest wel enkele keren bekende cliché's over die bijzondere Mozart en open deuren worden opengetrapt maar er zijn nu eenmaal zaken bij Mozart waar niemand omheen kan, die je zo in de greep houden dat je ze wel moet vermelden, hoe dikwijls ze ook al vermeld zijn. Het gekke is dat die cliché's niet vervelen maar telkens weer bevestigen, je opnieuw overtuigen van het genie van de componist die ik in mijn artikel in 2006 als volgt omschreef: "Als er een god van de muziek is, dan is Mozart zijn mensgeworden zoon". Ik denk dat zowel al de musici die in dit boek aan het woord komen, als de auteur zelf, dit kunnen bijtreden.
De persoonlijke benadering van de musici is soms zeer opvallend en ook wat Mozart met hun leven heeft gedaan. Sommigen zijn als het ware als dienaars van zijn geloof aan de slag gegaan, ze verkondigen zijn woord naar hun inzicht en vermogen. Mozart wordt door zo goed als ieder van hen aanbeden. In dat aanbidden vallen de verschillende musici elkaar wel eens dik in de rede. Er worden stellingen ingenomen die in de politiek tot oorlog zouden leiden en dat allemaal om die ene grootheid zijn muziek zo juist mogelijk vertolkt te weten. Historische instrumenten… Voor de enen uiteraard, voor de andere absoluut niet. Tempi… Veel te snel of veel te traag. Vibrato… Ja, lekker vibreren toch? Néén, hélemaal niet! En zo gaan de discussies door zonder de dames en heren met elkaar in de strijd gaan tenzij in hun vertolking. Het Grote Gelijk dat zit bij Mozart en bij hem alleen en zijn muziek is zo rijk dat hij altijd het hart aanspreekt, hoe hij ook vertolkt wordt. De algemene deler van dit boek is de oneindige, haast absolute eerbied voor Mozart die elk musicus heeft. Los daarvan verneem je hele mooie menselijke dingen over die fijne Mozart. De liefde voor zijn vrouw, de kinderen die in zijn handen stierven. Eindelijk! O ja, eindelijk verneem ik eens van twee musici dat ze er mee begaan zijn en dat dit natuurlijk invloed had op zijn composities en niet alleen de figuur van zijn vader.
Het is een ontspannend spannend boek waar je veel meer verneemt over de mens/componist dan je verwacht en musici leggen ook andere aksenten dan musicologen en historici. Alleen al daarom is het goed dit boek te lezen en eens je het uitgelezen hebt, beluister dan de mp3-cd die bij het boek is geleverd. Daar hoor je alle musici aan het woord via hun muzikale vertolking. Een heel aangenaam boek voor iedereen. Een ideale deuropener voor wie kennis moet maken met de klassieke muziek.