De minister van Cultuur heeft opnieuw objecten uit het Museum Plantin-Moretus op de Topstukkenlijst Vlaanderen opgenomen. Het monumentale koorboek van Georges de la Hèle en de verzameling beeldmotetten zijn nu als topstuk erkend. De Antwerpse polyfonist Georges de la Hèle liet in 1578 zijn monumentale koorboek Octo Missae bij Christoffel Plantijn drukken.
De minister van Cultuur heeft opnieuw objecten uit het Museum Plantin-Moretus op de Topstukkenlijst Vlaanderen opgenomen. Het monumentale koorboek van Georges de la Hèle en de verzameling beeldmotetten zijn nu als topstuk erkend. De Antwerpse polyfonist Georges de la Hèle liet in 1578 zijn monumentale koorboek Octo Missae bij Christoffel Plantijn drukken.
Voor het graveren van de muziektekens voor dit boek deed Plantijn een beroep op Hendrik van der Keere uit Gent, die tussen 1570 en 1580 geregeld voor de Officina Plantiniana werkte. Door het bijzonder grote folioformaat (een pagina meet 55 × 40 cm) kon een enkel exemplaar volstaan voor een heel koor. Het werd voor de zangers op een standaard geplaatst, zodat allen het konden lezen.
Van de acht missen die in de bundel opgenomen zijn, zijn de eerste vier vijfstemmig; de volgende twee zijn voor zes en de laatste twee voor zeven stemmen. Het zijn parodiemissen op motetten van Orlandus Lassus, Josquin dès Prez en Thomas Crecquillon.
Het exemplaar van het museum is het enige dat in Vlaanderen bewaard is gebleven. Het koorboek werd gedigitaliseerd, en is online raadpleegbaar. Het topstuk getuigt van het technische meesterschap en de grafische perfectie van het drukkersatelier vanChristoffel Plantijn. Vandaag is dit koorboek nog steeds van belang voor de studie van de muziektypografie.
Verzameling beeldmotetten
Beeldmotetten zijn een typisch Vlaams typografisch product van de contrareformatie op het einde van de 16e eeuw.
Drie disciplines worden in een samenhangend kunstwerk gebracht.
— Een inventor werkt een afbeelding uit met een voornamelijk religieus onderwerp.
— Een componist levert een meerstemmig lied aan op een Latijnse en religieus geïnspireerde tekst.
— Een graveur steekt het geheel in een koperplaat, die vervolgens gedrukt en verspreid wordt.
De korte en meerstemmige composities zijn musicologisch correct weergegeven en dus uitvoerbaar. Luister bijvoorbeeld naar de uitvoering van het beeldmotet 'Magnificat'van Cornelis Verdonck door het Hemony Ensemble (mp3).
Verschillende inventors, componisten en graveurs/drukkers/uitgevers waren in Antwerpen werkzaam. Daardoor wordt aangenomen dat het genre van de beeldmotetten tot de Antwerpse traditie behoort.
Over de oplage en verspreiding is niets bekend. Van de bekende beeldmotetten bleven enkele zeldzame exemplaren bewaard. De meeste bevinden zich in het Prentenkabinet van het Museum Plantin-Moretus. De 16 stuks van deze collectie zijn ontsloten in de online catalogus.
De afgebeelde onderwerpen, de muziek en de vormgeving getuigen steeds van een degelijk vakmanschap. De gravures en het drukwerk zijn van een hoogstaande kwaliteit. In de ontwikkeling van de muziektypografie in Vlaanderen vormen deze beeldmotetten een buitenbeentje en zijn ze, ook vanwege hun zeldzaamheid, een muzikaal en cultuur-historisch topstuk.
