Deze concertreeks komt op een uitgekiend moment. De christelijke hoogdagen Allerheiligen en Allerzielen staan voor de deur. Het is traditie om dan onze doden te herdenken. ONTroerd attendeert ons hier subtiel op.
Vervreemding
Er zijn van die zaken waar men liever nooit aan zou willen denken, laat staan ermee geconfronteerd worden. Snaren die men vreest aan te roeren. De dood van een geliefde, een kind, een vriend of vriendin. Of de extistentiële angst: wanneer is het mijn beurt? Voor sommige mensen is het een evidentie, ze regelen hun einde. Voor anderen is het een beklemmende gedachte, het bespreken ervan taboe. Ontkomen is er evenwel niet aan.
Een levensdraad die abrupt doorgeknipt wordt of een draad die compleet is doorgesleten, rafelt en knapt. De dood maakt deel uit van het leven. Voor de achterblijvers is afscheid moeten nemen van een geliefde ongemeen heftig. Rouwen hoort erbij. In verdriet verbonden zijn. Dankbaar stil staan bij de zin van het leven. Net zo onmisbaar zijn de warme, troostende woorden van anderen. Maar verdriet doet mensen vaak terugdeinzen. Rouw is een normale reactie op een verlies. Je moet je aanpassen aan een nieuwe situatie. Alles wat zeker was, wordt onzeker. Je bent weg uit je comfortzone. We moeten de dood en rouw dan ook meer zien als een deel van het leven en niet aan de kant te schuiven als zijnde een breuk met het leven. Er valt veel te ontdekken rond de kwetsbaarheid én veerkracht van de mens. De relatie tussen kunst, zorg, betrokkenheid én samenleving staat centraal in ONTroerd.
ONTroerd is ontstaand als antwoord op vraag van uitvaartplanner Sereni aan Dirk Brossé om het taboe op overlijden en rouw te doorbreken via cultuur.
De kringloop van het leven
Geboren worden en sterven hoort onlosmakelijk bij het leven. We zijn allemaal een beetje in hetzelfde bedje ziek: genieten, geluk, leven op de hoogste golf.
Schrijver Peter Verhelst zei ooit in een interview: “Neem verdriet weg en je houdt nauwelijks kunst over!”
Bij de grote overgangsmomenten van het leven weerklinkt in zowat alle culturen muziek. Feestvreugde of diepe rouw, afscheid of verwelkoming, muziek hoort erbij als een verbindende kracht.
Kunst kan genezen door te wijzen waar het pijn doet. Dit probeert ONTroerd te counteren met muziek, zang, tekstfragmenten.
Initimiteit
Geen werk voor een symfonisch orkest deze keer, maar voor een kleine bezetting. Tussen de warme klank van de cello (Artem Shmahaylo), viool (Anna Buevich), percussie (Jessica Peel) en piano (Bart Meynckens) weeft zich de liefde en de fragiliteit van het leven zoals auteur Milan Kundera het zo treffend verwoordde: ‘The Unbearable Lightness of Being’. Een stapje opzij zetten voorbij de waan van de dag en inzoomen op wat er echt toe doet.
Brossé beroert een klankschaal, een resonerend rustgevend geluid vult de ruimte. Even later knalt de muziek als de oerknal, gevolgd door een passievolle tangomelodie met aansluitend een diep warme gevoelvolle cello solo. De grandeur van de compositie zit niet in de decibels of pathos, maar in de muziek zelf, de klankarchitectuur. Muziek met draden tussen oude en nieuwe generaties. Kunstenaars zoals Dirk Brossé hebben een buitengewoon talent voor verbinding met schoonheid. Een man die niet enkel met beide benen in de artistieke wereld staat, maar ook met beide benen in de realiteit.
Hij kreeg zijn portie leed al te verwerken: zijn plusdochter werd vermoord. Dergelijke melding wil niemand ontvangen. De onmacht en de pijn moet ongemeen heftig geweest zijn. Toch weet hij met veerkracht het mooie te filteren uit de realiteit. Controle behouden en toch loslaten is een delicaat evenwicht. Kunst en zeker muziek kan ons buiten het rationele denkkader brengen en ons verbinden met iets wat we voelen maar niet helemaal kunnen benoemen.
ONTroerd beroert emotionele snaren met expressieve melodische lijnen. Brossé snijdt in zijn compositie een palet van emoties aan, maar altijd met beheerste waardigheid, intiem en genuanceerd. Gevoelens als kleuren, een emotioneel landschap als het pointillisme van Georges Seurat. Zit er met je neus bovenop en het zijn slechts stippen. Ga achteruit en alle kleuren zijn van elkaar afhankelijk voor textuur en betekenis.
Het leven bestaat uit al die aspecten, van tristesse tot uitbundigheid en alle nuances er tussenin. De jonge sopraan Franches Dhont weet met haar mooie timbre, sober, zonder overdrijving de klanken door haar intonatie te verinnerlijken. Dit met een emotionele impact op de luisteraar. Tussendoor neemt Dirk Van Varenbergh het woord en vertelt wat meer over begrafenisrituelen wereldwijd, leest een paar gedichten over afscheid nemen en ook de exorbitante kostprijs van de uitvaart van staatshoofden en VIP’s komt aan bod. Uiterlijk vertoon wat niets met het innerlijke te maken heeft en hier eigenlijk niet in thuishoort, wat misplaatst is, en zo ver afstaat van ontroering!
Deze muziektheaterproductie begon met de trillingen van een klankschaal en wordt ook zo afgerond… de kringloop van het leven.
Ook de locatie draagt een extra steentje bij. Het prachtige Botanic Sanctuary Antwerp, een voormalig klooster en ziekenhuis, een unieke opportuniteit qua setting en architectuur. In dit sanctuarium vonden mensen genezing en troost.
‘ONTroerd’ legt de vinger op het onomkoombare. Elk individu stelt vast dat zijn leven onderworpen is aan de vluchtigheid van het bestaan, maar dankbaar moet zijn voor de passage. ONTroerd viert het leven en het afscheid ervan met muziek met veel verrassende wendingen. Een breed spectrum van introvert tot extravert.
