U hoorde allicht al van Music Fund, de NGO die muziekinstrumenten inzamelt die hier niet meer gebruikt worden en een nieuw leven kennen in derde wereldlanden en conflictgebieden. Lukas Pairon begon ermee 10 jaar geleden, in 2005, nadat hij al drie jaar lang, samen met het Ictus-Ensemble muzieklessen organiseerde in Israël voor Joden en Arabieren en in de Palestijnse Westbank.

Lukas Pairon is muziekmanager, als we het zo mogen noemen. Vele jaren was hij als mede-oprichter de man die het Ictus-Ensemble bracht waar het moest zijn. In 2002 kreeg het ensemble de uitnodiging om naar de Westbank te reizen via de organisatie IETM, een internationale organisatie voor hedendaagse podiumkunsten. Pairon zijn wens was ook Israël te bezoeken, maar de organisatie wilde dit niet en Ictus-Ensemble mocht niet  mee naar de Westbank.

Een brug met tentakels

Een culturele boycot is volgens Lukas Pairon contraproductief en verscherpt alleen maar de tegenstellingen. Hij staat ervoor om de dialoog blijvend te voeren, onder meer via culturele uitwisseling. Zo kan je bruggen bouwen. Hoe dan ook, Ictus trok dat jaar toch naar zowel de Westbank als Israël en het liet bij Lukas Pairon en de leden van het ensemble een diepe indruk na. Een indruk die een nieuw vuur deed branden. Het vuur van de wil een positieve bijdrage te leveren door vriendschapsbanden te sluiten met Joden en Palestijnen in de regio. Pairon had in 2002 de gelegenheid te baat genomen om een prospectietocht ter plekke te ondernemen en hij stelde vast dat er bij de Palestijnen een groot verlangen bestond om ook te kunnen muziek maken. Israël is voor de wereld van de klassieke muziek een ontzettend belangrijk land. Hedendaagse muziek kwam en komt er echter minder aan bod. Ictus trok verschillende jaren na elkaar om de paar maanden naar de regio om er muziekles te geven. Music Fund – waarvan niemand minder dan Daniel Barenboim de ambassadeurstitel zou gaan dragen – werd opgericht om de Palestijnse muziekscholen aan instrumenten te helpen.

Muziekles geven kan natuurlijk altijd, maar als je dat moet doen in een omgeving waar de studenten amper instrumenten ter beschikking hebben, laat staan ze kunnen kopen, is er amper resultaat te boeken. Na drie jaar driemaandelijks met muzikanten van het Ictus-Ensemble in de regio les gegeven te hebben, stichtte Lukas Pairon Music Fund. De vereniging krijgt sinds de oprichting in 2005 subsidies van de verschillende gemeenschappen in ons land. De organisatie zou in de loop der jaren uitgroeien en niet alleen Palestijnen muziekinstrumenten bezorgen. Mozambique, Congo, Marokko en Haïti worden intussen bedeeld met instrumenten vanuit heel Europa. In eigen land steunt Music Fund sociaal-artistieke projecten via schenkingen van muziekinstrumenten: De Ledebirds (Ledeberg, Gent), OpMaatOrkest (deFilharmonie, Antwerpen) en Maison de la création (Laken, Brussel).

Het eerst beperkte opzet kreeg dus tentakels en niet alleen omwille van die nieuwe ‘afzetgebieden’, maar ook omdat er ateliers voor herstelling en onderhoud van de vele instrumenten werden opgezet. Aan die ateliers is ook bijna vanaf het eerste moment de nodige opleiding voorzien. Zo zorgt Music Fund niet alleen voor muziekinstrumenten, maar staat het ook in voor het vakmanschap van de instrumentenherstellers.  De opleidingen worden gegeven door experten uit voornamelijk België, Frankrijk en Italië.

500 instrumenten in één klap !

500 instrumenten, dat was het resultaat van de allereerste ophaling die Music Fund organiseerde in België in april 2005. 90 inzamelpunten kende ons land en dat kon onder meer dankzij de ervaring van Oxfam Solidariteit, een NGO die al vele jaren allerlei ophalingen organiseert, al was het muziekinstrument voor Oxfam iets nieuws. Na die eerste ophaling volgden er nog vele en er zal nog lang mee doorgegaan worden.

De schenkers van de instrumenten zijn ook altijd een beetje aangedaan bij het schenken van een instrument. Of het nu een blokfluit is of een contrabas… Er hangt immers altijd een stuk persoonlijke of familiegebonden geschiedenis aan vast, een pak artistieke emotie en die schenk je weg. Dat doe je niet zomaar. Een instrument schenken voor de goede zaak, dat doe je met meer buikgevoel dan een financiële gift of het weggeven van kledij. Er groeit een band met de schenker en de ontvanger. Die laatste is nooit een individueel persoon, het is altijd een instelling. Music Fund labelt de instrumenten en zo kan de schenker, indien deze het wenst, het instrument opvolgen. Niet het individu die op het instrument speelt wordt bekend gemaakt, maar de instelling (muziekschool, muziekensemble) die het instrument ontvangt en het niet één maar meerdere levens geeft door het aan verschillende jonge muzikanten ter beschikking te stellen. Ik weet dat ik ook emotioneel zou reageren, moest ik mijn ¾ viooltje wegschenken en ik weet even goed dat ik zou willen weten hoe het er mee gaat. Ik geef toe dat ikzelf nog niet rijp ben om het al weg te schenken, ondanks het feit dat het instrument er maar ligt te liggen. Wie weet lukt het me (n)ooit?

De kerntaak van Music Fund: opleiding

Het schenken van de muziekinstrumenten is hetgene waar Music Fund het meest mee in de kijker komt te staan. De inzamelingen hebben iets van een evenement. Zo liep ooit de Scala van Milaan vol voor Music Fund, en werd er op één dag 750 instrumenten ingezameld. Dat is natuurlijk een persmoment. Met zo iets kan je uitpakken, veel meer dan met een atelier waar je met jonge mensen en met soms veel creatieve fantasie, muziekinstrumenten opnieuw bespeelbaar maakt. En toch is het opleiden van technici die, eens gevormd, zelfstandig aan de slag kunnen, dé kerntaak van Music Fund. Lukas Pairon noemt het de essentie van de organisatie. Het is een ontwikkelingsproject geworden net omwille van die ateliers en opleidingen. Een dergelijke opleiding is voor het leven en geef je door. Een instrument op zich heeft geen eeuwig leven en dus is het van ontzettend belang instrumenten te kunnen herstellen. Music Fund heeft sinds 2013 ook een eigen herstelatelier vlakbij de Waalse thuishaven van Lukas Pairon, in Marche-en-Famenne, waar tokkelinstrumenten en ook blaasinstrumenten onder handen worden genomen alvorens ze vertrekken op transporten naar de partnerprojecten van Music Fund in zuidlanden.

Lukas Pairon en de toekomst

Enige tijd geleden, nam Lukas Pairon afscheid als algemeen directeur van het Ictus-Ensemble. Hij wilde zijn studies terug opnemen en werkt momenteel aan een doctoraatsstudie voor de faculteit Politieke & Sociale Wetenschappen aan de UGent. Het onderzoek gaat over de sociale impact van muziek op jongeren in een gewelddadige omgeving. De titel van de thesis die eind 2016 moet verschijnen, is: “Muziek heeft hen gered, zeggen ze”.

Pairon kwam door Music Fund op vele plaatsen in de wereld waar er naast oorlog ook ander geweld bestond/bestaat. In Kinshasa, Congo, bestudeert hij voor zijn doctoraatsonderzoek twee ‘cases’. De eerste groep bestaat uit voormalige gangsters, die nu samen een muziekband vormen. Ze spelen op traditionele Congolese slaginstrumenten.

De tweede groep bestaat uit zogenaamde ‘heksenkinderen’. Jonge volwassenen die als kind van hekserij werden beschuldigd, moesten noodgedwongen op veel te jonge leeftijd hun hachje redden door van huis weg te lopen. Een deel van hen speelt nu in een fanfare en net als de ex-gangsters volgt Lukas Pairon deze zogenaamde ‘heksen’ twee jaar lang op.

Aan de Ugent en HoGent is Lukas Pairon momenteel ook het onderzoekscentrum SIMM (Sociale Impact van Muziek Maken) aan het oprichten. Daarover wordt dit jaar in oktober een internationaal symposium gehouden (Gent, Handelsbeurs, 5-7.10.15). We hopen dat we u van ter plaatse hierover zullen kunnen berichten.