Maria João Pires, haar naam op zich is al muziek. Maria João Pires, je moet niet in God geloven, maar musici van haar allure zijn een godsgeschenk. Dit jaar viert de wereld haar 70ste verjaardag en dat gaat niet ongezien, en vooral niet ‘ongehoord’ voorbij. Terecht !
Maria João Pires, een schat
Wie Maria João Pires zegt, spreekt tegelijk het woord Piano uit. Juist, met een hoofdletter deze keer, midden de zin en taalkundig dus fout, maar o zo verantwoord als het gaat over deze schriele dame die als slechts zeer weinigen het kunnen, de pianomuziek van de geniaalste componisten op het podium of in de huiskamer brengt. Alle recensies zijn al jaar en dag lovend en het kàn gewoon niet anders. Je krijgt, als je van deze Portugese engel een recensie van een concert of een cd wil schrijven, als het ware vlinders is de buik. En zie? Misschien is dat haar geheim? Haar groot geheim van zeldzaam hoog begaafd vertolker én pedagoog? Het ‘vlinders in de buik’ puren uit de mooiste werken van de beste componisten en dat aan de luisteraars, waar en wanneer ook, ten geschenke geven? Want dat is wat ze doet, schenken, geven. Het is niet gewoon meedelen noch vertolken. Het is het Grote Geven. En dat verdient onze dank, onze nederige dank. Ik dank je, Maria João Pires, in naam van niet alleen de medewerkers van ons Klassiek Centraal en niet alleen in naam van onze lezers, maar in naam van al die tienduizenden mensen, wereldwijd, om ons al zoveel jaren al dat moois te geven, altijd weer.
Wij luisterden naar…
Er zijn bij de gelegenheid van Maria João Pires 70ste verjaardag meerdere opnames, nieuwe en heruitgaven, verschenen. Wij kozen twee realisaties. Een nieuwe opname met Beethovenconcerto’s en een box met de complete opnames die Maria João Pires maakte bij Erato. Laten we beginnen met de nieuwste opname.
***** Beethoven – concerto’s 3 & 4
De Mozart- en Beethoven concerto’s voor piano, zijn naar mijn mening – het hoeft niet uw mening te zijn – het absolute summum van wat pianoconcerto’s kunnen zijn. Niet dat Brahms of Chopin of Rachmaninoff of Schumann of deze of gene minderwaardig zouden zijn, geen genialiteit kennen, onvoldoende sprekend zijn of wat ook, maar persoonlijk verkies ik Mozart en Beethoven boven al de anderen. Kiezen tussen beide ligt me (te) moeilijk. Met deze opname is de keuze vanzelfsprekend. Ludwig Van Beethoven.
Bijzonder is dat deze cd is opgedragen aan Claudio Abbado die op 20 januari 2014 overleed. Met hem stond Maria João Pires meermaals op het podium en nam ze onder meer Mozarts pianoconcerto’s op.
Deze opname wordt gedirigeerd door Daniel Harding die het Zweeds Radio Symfonisch Orkest leidt. Beethovens derde pianoconcerto is het nobelste van de vijf mag je stellen. Qua warmte, finesse en Beethoveniaanse liefde stijgt het boven de vier andere uit. Je begrijpt me: het is mijn favoriet concerto. Maria João Pires doet er geen afbreuk aan, wel integendeel. Ze neemt het orkest op sleeptouw, er wordt niet onafhankelijk gemusiceerd, niet naast elkaar, zelfs niet met elkaar. Pires heeft iets magisch dat via de muziek meteen de macht grijpt en dit doet alles versmelten op een wijze die elk ingrediënt de eigen smaak doet behouden en tegelijk verbetert door de synergie. Je houdt de adem in, alles wordt stil. Zelfs de natuur luistert mee. Dat is niet alleen dankzij deze vertolkster, het is dankzij Beethoven die via de verzamelde musici die we hier aan het werk horen, tot ons persoonlijk spreekt.
Of? Is het toch Maria João Pires die in deze Beethoven bevalliger maakt? Die indruk heb ik bij de inzet van het vierde pianoconcerto. Ze doet het niet met opzet, ze wil geen eigen accent leggen, niet haar stempel drukken om een ‘eigen Beethoven’ te creëren. Dat ervaar je altijd weer. Het is haar charme die Beethoven sierlijker maakt. Hij zou er, vermoed ik, best tevreden mee zijn want wie doet Beethoven zo sprankelen?
***** De Erato box
Alfabetisch de grootsten volgens Maria João Pires op een rij: Bach, Beethoven, Chopin, Mozart, Schubert en Schumann. Ik treed haar bij. 17 CD’s kent deze verzameling waarmee we Pires haar 70ste verjaardag vieren in onze huiskamer. Dat is de verjaardagstaart die ons gegund wordt. En of die genoten wordt !
1972-1987: tussen deze periode werden de CD’s opgenomen. Horen we een andere Pires dan in de hiervoor besproken jongste Beethovenopname? We keren terug in de tijd, van 2014 naar 1974 – 40 jaar terug en luisteren even naar een lukraak uit de box genomen cd met het 21ste en 26ste pianoconcerto van Mozart. Pires wordt begeleid door het Orquestra Gulbenkian onder leiding van Theodor Guschbauer. Eigenlijk horen we dezelfde persoon, met dezelfde overgave, met hetzelfde doel dat ze altijd trouw diende: het overbrengen van de componist zijn boodschap. Zo eerlijk en zuiver mogelijk zonder purisme, zonder ‘te gaan interpreteren’, zonder ‘te gaan hervertalen’ om welke reden dan ook. Dat ze nu speelt met orkest, in kamermuziekverband of als soliste, altijd weer is er die totale overgave. Dit is adel in de oude zin van het woord. Esthetiek, elegantie, fatsoen, gratie, grootmoedigheid… Zoveel Schoonheid. O zoveel Schoonheid!
Dank aan Maria João Pires, dank aan die componisten, dank aan de andere musici, dank aan Erato. Dank aan allen die in de loop der jaren al die opnames, bij Erato en anderen mogelijk maakten. Zij zullen nog vele generaties vreugde in de harten brengen. Druppels van geluk in een hysterische wereld, wat zijn ze welkom !
