Nominatie Gouden Label – Zoals de grandioze achtste symfonie van Mahler die we onlangs tijdens het Klarafestival in BOZAR konden meemaken, is de magistrale opera Les Troyens van Hector Berlioz extreem veeleisend wat uitvoerders betreft en dus ook een uitzonderlijke belevenis. Erato bracht het voor mekaar zo’n bijzondere cast te verenigen voor de niet minder dan vier uur durende Grand Opéra in vijf bedrijven. Een monument van een opera-opname.
Met Les Troyens doet Berlioz – tien jaar ouder dan Richard Wagner en in het dramatische genre zijn Franstalige romantische evenknie – een gooi naar een opus magnum waarvoor hij – net als Wagner – zelf het libretto schrijft. Als Berlioz in 1869 sterft, heeft hij alleen het tweede deel van zijn uitgebreide partituur kunnen zien. In de jaren na zijn dood volgen concertante uitvoeringen van ofwel het eerste deel, La prise de Troie, of het tweede, Les Troyens à Carthage.
Les Troyens is pas in 1969, honderd jaar na de dood van de componist, in zijn geheel in het Frans vertoond in de Royal Opera in Londen, dankzij Colin Davis, die dan ook de eerste integrale opname van de opera voor Philips verzorgd heeft. Deze opname heeft nog steeds zijn waarde als referentiewerk. In 2003 beet Sir John Eliot Gardiner – weer een Brit – zich vast in de opera naar aanleiding van de tweehonderdste verjaardag van de componist en hij dirigeerde voorstellingen in het Parijse Théâtre du Châtelet, waarvan een prachtige dvd verschenen is. Ondertussen verschenen nog enkele opnamen op cd en dvd, maar deze nieuwe cd–opname bekoort alvast met het kruim van de huidige zangers: Marie-Nicole Lemieux, Joyce DiDonato, Michael Spyres, Stéphane Degout en Marianna Crebassa. En met John Nelson als dirigent, die geldt als Berlioz-expert.
Magnifiek
De eerste soliste die je te horen krijgt, is Marie-Nicole Lemieux als Cassandre en ze blaast je letterlijk van je sokken. Ze heeft zo’n sterke auditieve présence, dat je haar als het ware zichtbaar kan inbeelden terwijl ze haar onrust en wanhoop bezingt. Ze haalt moeiteloos de extreem hoge noten die enkel een zangeres van haar niveau aankan. In haar duet met de blakende bariton van Stéphane Degout (Chorèbe) leven we mee met de ijzingwekkende vrees voor de wanhopige situatie van verlies in de oorlog. Als op het einde van het eerste bedrijf het paard wordt binnengehaald in Troje, klinkt haar verbijstering levensecht! Bovendien heeft ze als Franstalige Canadienne een perfecte dictie. Dat is trouwens iets wat eigenlijk de hele cast kenmerkt, ook de twee Amerikaanse zangers in de hoofdrollen, tenor Michael Spyres als Énée en sopraan Joyce DiDonato als Didon. Joyce DiDonato overtuigt als charismatische Didon met haar gulle en kleurrijke stem. Haar vertolking maakt het dilemma van Énée om zijn plicht na te komen en in Italië een nieuw rijk te gaan stichten des te problematischer. Bij het afscheid straalt de woede en de wanhoop van haar af. Wat een dramatische kracht en vocale felheid. De tenor van Michael Spyres is ideaal voor het Franse repertoire, zijn gave hoogte vloeit natuurlijk, zelfs in zijn aartsmoeilijke aria in het vijfde bedrijf. Hij verpersoonlijkt alle emoties van Énée. Hun liefdesduet Nuit d’ivresse (bedrijf IV) is met hun perfect samen kleurende stemmen pure magie. Ze zetten met deze partij elk een regelrechte glansrol neer. Magnifiek!
Ook de kleinere partijen zijn knap bezet met Marianne Crebassa als Ascagne, de zoon van Énée, en mezzo Hanna Hipp als de zus van Didon. De bas Nicolas Courjal heeft als Narbal een beetje een nasale en minder fraaie klank, maar dat is nauwelijks een aanleiding tot kritiek op het geheel.
Klankfresco
Voeg daar een wonderlijk spelend orkest bij onder leiding van John Nelson. In een inleidend woordje in het cd-boekje verklaart hij dat deze opname ongetwijfeld een van de meest voldoening schenkende realisaties is van zijn leven als muzikant. Het is er duidelijk aan te horen. Er hoort ook een dvd bij de vier cd’s met een selectie fragmenten van de concertante uitvoering die aan de basis van de opname ligt, en daarop zien we een super geëngageerde, heel precies werkende en steeds ondersteunende dirigent. Het reusachtige orkest met niet minder dan zes harpen en een enorme bezetting kopers vertoont enorm veel kleurenrijkdom, scherpte en meeslependheid. De massale koren zingen misschien met iets te weinig nuance en enkel op luidheid, maar ze geven toch de vele verscheidene emoties weer, van treurend over strijdend. De saxhoorns die Berlioz voorzien had voor het orkest heeft Nelson in dit Orchestre Philharmonique de Strasbourg blijkbaar niet ter beschikking. Maar hij maakt hoe dan ook een vier uur durend klankfresco van deze prachtige partituur, een passage uit de mythologie die klinkt als een nooit gehoord verhaal.
- WAT: Hector Berlioz (1803-1869) | Les Troyens
- STEMMEN: Marie-Nicole Lemieux, Joyce DiDonato, Michael Spyres, Stéphane Degout, Marianna Crebassa
- MUZIEK: Orchestre Philharmonique de Strasbourg, Choeur Philharmonique de Strasbourg, Choeurs de l’ONR, Badischer Staatsopernchor o.l.v. John Nelson
- UITGAVE: Erato 0190295762209 (4 cd’s plus 1 dvd)