Vox Luminis is een sinds 2004 bestaand, Belgisch vocaal ensemble, dat prioriteit geeft aan de vocale muziek van het Italië en Duitsland van de zeventiende tot de achttiende eeuw.
Het ensemble ontstond op initiatief van de Franse fluitist en trompettist Lionel Meunier (°1981) die toen een zangopleiding volgde aan het Conservatorium van Den Haag. Hun eerste concert was in het Institut Supérieur de Musique et de Pédagogie in Namen. Sindsdien concerteert het in wisselende bezettingen (continuo-groep en andere instrumentalisten). De kern bestaat uit 8 tot 13 vocalisten en 2 continuo muzikanten.
Tegen de aflaten
In 1517 schreef de reformistische monnik en vertaler van het Nieuwe Testament zijn 95 stellingen (Disputatio pro declaratione virtutis indulgentianrum) als kern van zijn polemische geschriften die de aanzet zouden worden van het protestants geloof. In 1517 hekelde Luther voornamelijk het principe en de praktijk van de aflaten afgekondigd door de pausen Julius II (1506) en Leo X (1515) ter financiering van het werk aan de basiliek van de nieuwe St. Pieter in Rome. Op de Rijksdag van Worms, in 1521 bijeengeroepen door Karel V, koos een aanzienlijk deel van de Duitse politieke adel voor de anti-Romeinse ideeën van Luther. Op de Rijksdag van Augsburg in 1555 was de deling van Duitsland met Beieren en het Rijnland die katholiek bleven en de rest van Noord-Duitsland die Luthers werd een feit. Dresden bood daarentegen een meer complex gezicht. Het Hof bleef er katholiek, maar de kerken werden protestants.
Koraal
Het woord koraal (lat. Choralis adjectief van het grieks Χορός Choros of koor), betekende oorspronkelijk de eenstemmige muziek van de liturgie van de Westerse Kerk, ook wel gregoriaanse cantus Romanus genoemd. In de 14de eeuw sprak men over cantus Choralis sive ecclesiasticus (koormatig of kerkelijk zingen). De eenstemmige koraalmuziek verschilde zo doende van de contrapuntisch, meerstemmige Figuraalmuziek. In de 16de eeuw werd in het protestants taalgebruik de hymne melodie, de cantus firmus, koraal genoemd. Belangrijke componisten waren bv. Johann Eccard, Michael Praetorius en Samuel Scheidt. Sinds de 18de eeuw werd dan binnen het protestantisme, het kerklied, (melodie en tekst) algemeen koraal genoemd. Ook de finale strofe in Duitse cantaten en oratoria omschreef men als “Choral”.
Luthers, kerkelijke Jaar
De dubbel-cd van het vocaal ensemble Vox Luminis biedt een overzicht van de ontwikkeling van de ideeën van Luther en hun weerslag in de muziek, van de 16de – tot 18de eeuw. CD 1 bevat onder de titel Das Kirchenjahr, een selectie van motetten gerangschikt volgens de liturgische kalender, van Advent tot Trinitatis (Advent, Kerstmis, Nieuwjaar, Passie, Opstanding, Hemelvaart, Pinksteren, Trinitatis). Deze meerstemmige stukken, vaak op koraalmelodieën, werden gecomponeerd door Martin Luther zelf, Andreas Hammerschmidt, Michael Praetorius, Joachim von Burck, Christoph Bernhardt, Heinrich Schütz, Thomas Selle, Melchior Franck, Caspar Othmayr, Michael Altenburg, Samuel Scheidt, Johann Hermann Schein en Johann Walter. Cd 2 bevat een verzameling van motetten voor de Protestantse dienst.
Ingetogen
De prachtige stemmen brengen de ingetogen devotie en de plechtige schoonheid van de Lutherse muziek in de juiste stemming. De solistische stemvoering is perfect uitgebalanceerd. De expressie wisselt naar gelang het functioneel karakter, intonatie en articulatie getuigen van een optimale precisie. Organisten Bart Jacobs en Haru Kitamika vervolledigen In memoriam Martin Luther, het programma met orgelwerken van Samuel Scheidt en Caspar Othmayr. De thematische ordening van de composities maakt het geheel overzichtelijk en afwisselend. Een mooi geïllustreerd boek met bijzonder interessante teksten van Jérôme Lejeune over de Luthers gereformeerde liturgie, muziek, het koraal en de componisten, brengt dit alles in beeld. Niet te missen. Ronduit schitterend.
- WAT: Eine feste Burg ist unser Gott – Luther and the music of the Reformation
- WIE: Vox Luminis Lionel Meunier
- UITGAVE: boek + 2 cd Ricercar RIC 376
- Foto: m.t.
