Onze website is vernieuwd, geef zelf je evenementen in. Heb je een fout gezien. Mail ons!

Klassiek Centraal

LUNALIA: While We Live - a compass to connection

Musical journalism.

Andrea Voets studeerde filosofie in Amsterdam en harp aan het Hanns Eisler Conservatorium van Berlijn. Diep over de dingen nadenken ligt haar nog beter dan op een podium staan, waar plankenkoorts haar deel was, tot ze haar eerste documentaire-concert maakte. Het concertcircuit ervaart ze als een ratrace waar uitvoerders van productie naar productie hollen, met veel te weinig tijd om samen iets nieuws te maken. Met musical journalism combineert ze originele muziek met een eigen journalistiek onderzoek. De focus ligt daarbij telkens op één of andere emotionele blinde vlek in de samenleving: een thema dat voor veel mensen speelt, maar waar ze de vinger nog niet voldoende op kunnen leggen. Voor elk project doorloopt ze een zeer grondig researchtraject, dat jaren in beslag kan nemen. While We Live is er gekomen dankzij de hulp en steun van 150 Grieken. Er wordt gelezen en nagedacht, muziek gemaakt, geïnterviewd en gefilmd, waarna de bevindingen uiteindelijk samenvloeien in een documentaire-concert dat vlot over en weer gaat tussen het projectiescherm, musici in Griekenland en de set van internationale live-muzikanten.

© Claudia Hansen

Intussen doceert Andrea Voets haar geesteskind musical journalism en verheugt ze zich wanneer het niet gepatenteerde genre navolging krijgt. Ze gelooft rotsvast in een journalistiek die de muziek als bondgenoot inzet. Dat is niet zomaar vulling tussen twee interviews, volgens deze journaliste werkt de muziek rechtstreeks in op het onderbewuste van de luisteraar en kijker. Na Xenitia (2016) over migratie en Wings and Roots (2018) over third culture-generaties is While We Live (2021) de derde productie van Resonate Productions en Andrea Voets.

Minister van Eenzaamheid.

De onrustwekkende cijfers van depressie en zelfdoding in Europa wijzen volgens Andrea Voets op een grote verborgen eenzaamheid in onze samenleving. We hebben wel de mond vol over ‘verbinding’ maar hoe dan? Door een allemansvriendje te worden? Door eenzaamheid te bestrijden alsof het een vorm van lifestyle betreft? Eenzaamheid is een donker thema, waar veel mensen graag omheen fietsen, alsof het ach, nu eenmaal bij het leven hoort. Elke publicatie over het thema eenzaamheid die ze vast kon krijgen heeft ze gelezen, al sinds haar 16e weet Voets dat ze met dit thema iets moet doen. Het antwoord zal niet van de overheid komen, zoals de poging van Margaret Thatcher om (na de moord op het parlementslid Jo Cox) het Ministery of Loneliness op te richten. Hoe goed bedoeld ook, een buddy van de gemeente die een keer in de week koffie met je komt drinken, zal je eenzaamheid niet oplossen. Hoe komt het toch dat ik mij in Griekenland altijd meer gedragen en welkom voel dan in België of Nederland? Op zoek naar sleutels om uit de eenzaamheid te ontsnappen reisde Andrea Voets langs drie Griekse plekken: de metropool Athene, de bergen van Eipiros in het Noorden en het onooglijk eilandje Lipsi, dichtbij de Turkse kust. Ze filmt met een (véél te klein) budget uit de theaterwereld. Tijd en aandacht, schranderheid en authenticiteit zijn haar belangrijkste productiemiddelen. Naar eigen zeggen past haar documentaire op die manier binnen het element STILTE van het Lunalia-festival 2022.

Een social roadtrip.

Griekenland is allerminst een eenvoudig land om te leven. De giftige sporen van de Griekse burgeroorlog (1945-1949) en van het kolonelsregime (1967–1974) zijn nog niet helemaal uitgewist. Sinds de economische crisis van 2010 werken mensen zich te pletter om net niet te verzuipen. Niets is vanzelfsprekend, het leven is  onvoorspelbaar en chaotisch. In dit klimaat brengt Andrea Voets ontelbare uren  door met oude en nieuwe vrienden, café-houders, musici … om samen met hen de Griekse sociale logica te analyseren. Grieken zijn nu eenmaal van nature een politiek volk met een stevige debatcultuur. Hoe beroerd hun situatie ook is, ze nemen een standpunt in en er wordt flink wat van mening verschild, zegt Andrea Voets. In alle zinvolle gesprekken stoot ze op drie sleutelbegrippen. 

Φιλότιμο. Filotimo duikt al op bij Pindarus, Plato en Aristotels. De woorden filos (vriend van) en timè (de eer) vormen een oeroud, ondefinieerbaar begrip dat deugdzame eigenschappen zoals eer, waardigheid, verantwoordelijkheid bundelt. Altijd is er sprake van on-voorwaardelijkheid, je doet iets voor een ander omdat dat nu eenmaal ‘juist’ is en omdat je het zelf wil, niet omdat de wet het voorschrijft of om iets in retour te krijgen. In 2021 zetten de Griekse autoriteiten geluidskanonnen in om migranten af te schrikken, terwijl sommige burgers in het water doken om drenkelingen te redden. Je zou kunnen zeggen dat deze laatsten handelden uit filotimo. De pre-Socratische filosoof Thales van Milete (ca. 624 v.Chr. – 545 v.Chr.) zei al dat filotimo voor een Griek is zoals ademhalen, een mens kan onmogelijk zonder. Daarzonder kan je net zo goed dood zijn.

Φιλοξενία. Filoxenia, letterlijk liefde voor de vreemdeling, de onbekende, wordt vertaald als gastvrijheid, maar heeft niet veel uitstaans met de ouzo die het restaurant je gratis aanbiedt. Aan de grondslag van gastvrijheid ligt een verborgen angst, legt filosoof en muzikant Iannis uit. Het is des mensen om zich ongemakkelijk te voelen bij het onbekende, de vreemdeling, de andere cultuur. Waarom dat in mindere mate speelt bij een Oekraïner dan bij een Syriër of een Afghaan is een interessante vraag om ons vandaag te stellen. In essentie veronderstelt filoxenia dat we een vreemdeling geven wat een mens broodnodig heeft en wat we zelf zouden willen krijgen als we in nood waren, niet alleen om de ander te helpen, maar ook om onze angst te bezweren. Hem of haar vragen stellen is een andere manier om minder bang te worden.

Γλέντι. Een glendi is niet hetzelfde als ‘let’s throw a party’ waar alles netjes gepland is en voorbereid. Bij een glendi hoef je geen uitnodiging, die ontstaat zo goed als spontaan vanuit een soort intuïtieve levensvreugde. Zoals we dat kennen in de Ierse pubs, kunnen muzikanten een glendi op gang trekken. Andrea Voets vindt het veelzeggend dat je volgens de Griekse taal geen lied zingt, je zégt een lied. Alsof muziek een constante, natuurlijke uitdrukkingsvorm is die voor iedereen toegankelijk is. Mensen voelen zich minder geremd, maar zingen wat ze te zeggen hebben.

De helft van de geïnterviewde gesprekspartners in While We Live zijn muzikanten, mensen die zelden aangesproken worden op hun maatschappelijke of politieke overtuiging. Wat jammer is. Muzikant worden is ervoor kiezen om geen dokter, boekhouder of bankier te worden. Kiezen voor een financieel onzeker bestaan, omdat je op je eigen kompas wil varen. Je kan het niet niet doen. Je leven aan de muziek wijden, is een politieke daad, zegt Andrea Voets.

De muziek in While We Live bestaat uit improvisatie, bewerkingen en gecomponeerde stukken van de hand van Andrea Voets (harp), Sarah Jeffery (blokfluiten) en Evi Filippou (percussie).

© Claudia Hansen

Andrea Voets woont in Amsterdam, heeft Nederlandse ouders maar groeide op in Brugge. Was op de speelplaats een zonderling omdat ze nooit de ‘Vlaamse’ tongval assimileerde. Kreeg van haar muziekdocenten voortdurend te horen dat ze niet muzikaal is. Spreekt vlot zes talen waaronder modern Grieks en Farsi. Is artistiek directeur van Resonate Productions. Werkt sinds 2018 vanuit debatcentrum De Balie in Amsterdam. Bedacht het genre musical journalism. Kreeg hiervoor in 2022 een Fastforwardbeurs van de Nederlandse overheid om onderzoek te voeren naar ‘how to feel safe’. Zal in de toekomst vaker in Mechelen komen om er in opdracht van het festival Lunalia te werken. Het NRC nam het documentaire-concert While We Live op in de lijst van beste klassieke muziek 2020, de filmversie won verschillende internationale prijzen.

www.resonate-productions.com ||

Festival van Vlaanderen Mechelen LUNALIA
De Rest is Stilte, in het kader van Zinderende Stilte
van 23 april tot 8 mei in Mechelen


While We Live – a compass to connection.
2 mei 2022 Kunstencentrum nona, Gouden Zaal om 20u15.

Details:

Titel:

  • LUNALIA: While We Live - a compass to connection

Blijf op de hoogte

Elke donderdag sturen we een nieuwbrief met de meest recente berichten op onze website

– advertentie –