**** Opera is fake, maar op de scène wordt het waarheid. Het is een van de beweringen van Luciano Pavarotti die beklijft. Deze documentaire over een van de grootste operatenoren van de twintigste eeuw is een boeiende een tegelijk aangename kijkervaring. De koning van de hoge C werd hij wel eens genoemd. Helemaal terecht tonen een aantal adembenemende livefragmenten. Er werd soms smalend verwezen naar zijn clichématige tics, zoals de witte zakdoek, maar de bijgelovige gewoonte heeft wel degelijk een oorzaak. Pavarotti wordt vereenzelvigd met het genieten van de vedettecultus. De film toont dat hij die als operazanger evenwel niet bewust gezocht heeft, maar terecht bereikt heeft door zijn talent en onstuitbare werk.
De film van Ron Howard geeft een mooi biografisch overzicht van het leven van Pavarotti, geboren in Modena in 1935, daar ook begraven na zijn dood in 2007. Zijn vader was een bakker die in het kerkkoor zong. Het was de eerste leerschool voor Luciano, die door zijn vader aangespoord werd om zangstudies te doen. Zijn eenvoudige komaf stimuleert hem in zijn plan om opera dichter bij het volk te brengen. In één adem geeft hij daarbij eerlijk en onomwonden toe dat hij geen boodschap heeft aan hedendaagse muziek. In 1961 maakt Luciano Pavarotti zijn debuut in La Bohème als resultaat van een wedstrijd. De eigenlijke start van zijn succesvolle carrière situeert zich in 1963 als hij in het Royal Opera House in Londen invalt voor de zieke Giuseppe di Stefano. Als partner van Joan Sutherland in Lucia di Lammermoor, bewondert hij de unieke belcanto-sopraan, van wie hij beweert dat ze hem leerde ademen en dat ze over een perfecte techniek beschikt. De documentaire overloopt uiteraard zowat de hele carrière van Pavarotti met fragmenten van zijn optredens in de Metropolitan in New York, in China, in Wenen, enzovoort. Uiteraard zijn er beelden van het beroemde concert van de drie tenoren in Rome in 1990 ter gelegenheid van het WK voetbal met de apotheose van Nessun dorma uit Puccini’s Turandot. Het concert wordt uitgebreid gepresenteerd, niet alleen als muzikale omkadering van het wereldkampioenschap maar ook als ontmoeting tussen zangers als concurrenten die dit keer overtuigd collega’s zijn. Het succes van de operatenoren kan vergeleken worden met dat van “rockstars”, een absoluut evenement in de wereld van operazangers.
Getuigenissen
Boeiend zijn de getuigenissen van allerlei genre en van diverse persoonlijkheden die nauw bij Pavarotti betrokken geweest zijn, zoals de Amerikaanse journaliste Anne Midget, zijn manager Herbert Breslin, maar ook collega-zangers. Angela Gheorghiu heeft het vooral over de fenomenale hoge C die Pavarotti als zijn karakteristiek installeert. Placido Domingo, Vittorio Grigolo, Carol Vaness en dirigent Zubin Mehta, geven uiting aan hun enorme bewondering voor de zanger. Een aparte plaats tussen de getuigenissen heeft zeker die van sopraan Madelyn Renée. Ze was een leerling van Pavarotti en heeft lange jaren een relatie met hem gehad. Maar Pavarotti bleek te veel familieman om de relatie met haar te bestendigen. Hij was gehuwd met Aduana Veroni, die hem een “bellissimo ragazzo” noemt als ze op hem verliefd geworden is. Het koppel heeft drie dochters, die elk uiting geven aan hun treurige ervaring over de steeds afwezige vader, al is er zeker een vorm van genegenheid voelbaar. De aangrijpende passage waarin Pavarotti Vesti la giubba uit I Pagliacci zingt, suggereert trouwens ook sterk dat Pavarotti zelf aanvoelt dat achter de traan van de acteur, het reële leven verborgen zit. Niets beter dan dit fragment toont aan dat de zanger moet geloven in wat hij zingt!
Pavarotti gaat een tweede huwelijk aan met Nicoletta Mantovani. Over de echtscheiding van zijn eerste vrouw Aduana en het huwelijk met de veel jongere Nicoletta wordt helemaal niet paparazzi-achtig uitgeweid, wat hoe dan ook pleit voor de correctheid en de discretie van filmmaker Ron Howard. De veel jongere vrouw wordt zwanger van een tweeling, waarvan het jongetje bij de geboorte sterft. Met het meisje Alice verwelkomt Luciano een vierde dochter. Het enige fragment in de film dat licht naar sentiment neigt, is de vertolking van de aria Una furtiva lacrima als blijkt dat Nicoletta lijdt aan multiple sclerose. Pavarotti sterft aan pancreaskanker in 2007. De film eindigt met de indrukwekkende begrafenis in zijn geboortestad Modena.
Liefdadigheid
Behalve een beeld van Pavarotti als zanger en ster toont de film ook een man die zijn roem, en de ermee gepaard gaande rijkdom, niet enkel benut voor eigen weelde en genot. Blijkbaar had Pavarotti ook een groot hart voor de minderbedeelden. De connectie met Lady Diana kadert in dit thema, want samen met haar deelt hij niet alleen dezelfde vorm van humor, maar ook de bezorgdheid om minderbedeelden in de maatschappij. Hun ontmoetingen leveren een paar leuke en gevoelvolle passages in de film op, die evenwel niet melig of sentimenteel aangepakt worden – een risico dat handig ontweken is.
De film neemt je mee van de mooie opening met de getuigenis van de bevriende fluitist Andrea Griminelli doorheen het bewogen en artistiek prachtige leven van een persoonlijkheid die “de dingen neemt zoals ze komen”, die gelukkig is en die zich ervan bewust is dat zijn talent “een gave van god is”. Een man die niet alleen een bezeten artiest is die geniet van het sterrendom, maar ook een sympathieke en gulle persoonlijkheid met een groot hart.
- WAT: Pavarotti, the musical story of a genius
- WIE: Ron Howard, regisseur
- UITGAVE: Polygram
