Of over Europees Amerika of Amerikaans Europa? …

Vele landgenoten melomanen zullen zich Louis Langrée allicht herinneren als dirigent van het Luiks Filharmonisch Orkest waar hij tot voor vijf jaar aan de leiding van het orkest stond. Nadien kreeg hij de unieke kans de dirigeerstok in de hand te nemen als dirigent van het Cincinnati Symphony Orchestra.

Dat orkest was te gast in Antwerpen, als eerste orkest van grote wereldorkesten op uitnodiging van deSingel en het Antwerp Symphony Orchestra (deFilharmonie) in de nieuwe Koningin Elisabethzaal. Dit orkest heeft een waanzinnig rijke orkestklank met prachtige kopers en sublieme strijkers. Er zit blijkbaar een feilloos instrumentenfonds en -beheer achter.

In het raam van dit bezoek, had Klassiek Centraal een exclusief gesprek met de dirigent in de coulissen van het enorme complex aan zalen en gangen en kamers en artiestenloges die allemaal deel maken van het gebouw. Ja Antwerpen en Vlaanderen mag trots zijn op deze muziektempel.

Louis Langrée en de perswoordvoerder Chris Pinelo van het orkest, ondervonden op weg van hun hotel naar de zaal hoe het verkeer vandaag in Antwerpen verloopt met de werken aan de leien: bijna stilstaand… Beide heren waren gelukkig nog op tijd om een gesprek in ontspannen sfeer te hebben, zeg maar vriendschappelijk. Een aangename ervaring op zich.

Belgische connectie met het Cincinnati Symphony Orchestra

Nog voor de eerste vraag gesteld werd, drukte Louis Langrée er op zijn dankbaarheid te uiten voor het dankbare publiek dat hij in het verleden had in ons land. Het was voor hem een extra motivatie voor het concert later op de avond van ons gesprek. Meteen gaf hij nog mee dat het geen klein detail is in de geschiedenis van het Cincinnati Symphony Orchestra dat niemand minder dan Eugène Ysaÿe het orkest vier jaar leidde en dat er werk van landgenoten werd geprogrammeerd. Koning Albert I en koningin Elisabeth reisden speciaal naar de VS af om het orkest en de dirigent in die tijd aan het werk te zien en te horen.

Vijf voor de hand liggende vragen?

Vijf vragen legden we Louis Langrée voor.

• Wat is voor u een symfonisch orkest?
• Wat is de dirigent voor een symfonisch orkest?
• De Europese en de Amerikaanse orkestklank: bestaat die dan echt?
• Programmatie is niet altijd zo logisch. Volgt u met het orkest een logische lijn?
• De adrenaline doet altijd weer zijn werk. Soms voor, soms tijdens het concert. Wanneer bent u ‘op zijn sterkst’?

Antwoord 1

Het symfonisch orkest is vooral een ‘werk’, een ‘wetenschap’ van de vorm en kleur van het vocale. Het orkest moet lyrisch zijn, het moet weten wat het uitdrukt. De kracht van het Cincinnati Symphony Orchestra is opera en ballet naast het gekende symfonisch repertoire. De specificiteit is flexibiliteit. Niet zomaar flexibiliteit zoals we die in de wereld van de bedrijven kennen. Bij ons is ze een met een brede expressieve ervaring. Het orkest is geen machine weet je wel.

Antwoord 2

Eigenlijk zou ik hetzelfde antwoord kunnen geven als op je eerste vraag. Ik begon met opera wat evolueerde tot nu voornamelijk symfonisch werk. Het was formidabel dat ik de kans had met opera te straten. De complexiteit is zoooo leerzaam. Zo leerde ik altijd weer, in welk werk ik ook dirigeer, de dramaturgie te doorgronden. In opera is dat relatief gemakkelijk gezien de verhaallijn. In een concert daarentegen ligt dat heel anders en in elk werk ligt toch een vorm van drama verborgen. Neem bijvoorbeeld de 101 symfonieën van Haydn. Ze zijn allemaal anders, dat is dramaturgie, dat is karakter.

Antwoord 3

Is er een verschil tussen de Europese en Amerikaanse orkesten? Volgens mij alvast niet. Al de musici kwamen van Europa of hebben Europese wortels. Talloze grote Europese namen kan je opnoemen van mensen die hier aan het hoofd stond van een of ander orkest. Het is niet waar dat het machines zijn die alleen maar kracht willen doen horen en zielloos zijn. Dat is pure nonsens. Zie nu ons orkest. Dat heeft Duitse wortels. Ik raad uw lezers aan de geschiedenis van het orkest er op na te gaan en dan zal je zien wie het dirigeerde, welke werken we in première brachten. ‘Europeser’ is moeilijk te vinden. Het ‘Europese’ is het DNA, het is onze traditie. Het is het stromend bloed van Europa dat door onze orkestaderen stroomt. Is de Nieuwe Wereld Amerikaans? Goed, Bernnstein is dat wel, als je wil omdat hij zich liet inspireren door de muzikale invloeden die andere nieuwe bevolkingsgroepen in Amerika importeerden zoals de jazz, de countrymuziek en dergelijke. Vergelijk het met het koken als je wil. Elke keuken is tegenwoordig niet meer zoals lang geleden. Allerlei kruiden, exotisch of niet, zorgen meer voor verfijning door het beste te filteren wat de culturen bieden. Omdat de USA een immigratieland is, moest het een cultuur opbouwen. Als er dan al een verschil is in de orkesten in Europa en Amerika, dan is het dat de Amerikaanse meer ‘schwung’ hebben juist door die mengcultuur.

Antwoord 4

Met de programmatie hebben we géén moeilijkheden. Dankzij de traditie bij het Cincinnati Symphony Orchestra van het spelen van hedendaagse werken. Al de grote namen van de 20ste en intussen ook 21ste eeuw hebben voor het orkest gestaan om werken van hun hand al dan niet in wereldpremière te brengen. Deze traditie houdt aan en is een vanzelfsprekendheid. Zo bracht ik hier de eerste drie jaar twaalf wereldpremières. Er is dus een grote vooruitziendheid. Het Cincinnati Symphony Orchestra beschikt over mensen met een zeer grote kennis op tal van (muzikale) vlakken. Zij houden ons op het juiste spoor van de orkestrale muziek. Een luxe !

Antwoord 5

De adrenaline? Eigenlijk alleen tijdens het concert zelf. Absoluut. Nooit nadien, hoe zou het ook? Wel wat voordien maar je bouwt de repetities op naar het gebeuren op het podium. Alle concentratie na het leerproces – dat ook al veeleisend is natuurlijk – en het programmeren, het bewerken, het repeteren van de werken zorgt voor een groeiende opwinding. Eens je voor het publiek komt dat klaarzit in de zaal, dan is er die totale adrenalinestoot. Alle aandacht gaat naar het publiek, dat krijgt ons werk. Wij schenken het hen weet je. Dat doet toch wat men een mens? Ja dat is het toch?

• WAT & WIE: interview met dirigent Louis Langrée ter gelegenheid van de Cincinnati Symphony Orchestra tournee door Europa, september 2017
• INFO: Cincinnati Symphony Orchestra
• FOTO’s: mt