*** In 1990 waren er de drie tenoren ter gelegenheid van de Wereldbeker voetbal….Deze dubbel-cd L’Olimpiade is iets van een totaal andere orde. Al is de aanleiding ook wel de nakende Olympische spelen 2012 in Londen. Op het eerste gezicht denk je: wat heeft opera met de Olympische spelen te maken?
*** In 1990 waren er de drie tenoren ter gelegenheid van de Wereldbeker voetbal….Deze dubbel-cd L’Olimpiade is iets van een totaal andere orde. Al is de aanleiding ook wel de nakende Olympische spelen 2012 in Londen. Op het eerste gezicht denk je: wat heeft opera met de Olympische spelen te maken?
Blijkbaar meer dan we denken want zowat 1340 jaar na de laatste Olympische spelen van de antieke oudheid werd in Wenen in 1733 een opera gecreëerd met de titel: “Olimpiade” of “De Olympische spelen.” De opera die Naïve ons voorstelt is niet die opera van Caldara maar een pastiche bestaande uit fragmenten van verschillende componisten. De tekst werd geleverd door een van de beste en meest gerespecteerde tekstschrijvers van het moment, Pietro Metastasio. De auteur produceerde massaal libretti die ontzettend gesmaakt werden door de populairste componisten van de achttiende eeuw en blijkbaar ook door het publiek. Gluck, Händel en Mozart – om enkele bekenden te noemen – maar ook Traetta, Porpora, Hasse en vele nu vaak vergeten componisten maakten gebruik van zijn teksten.
Olimpiade was een gelegenheidsstuk voor festiviteiten aan het Habsburgse Hof en het moest een pastoraal verhaal worden. De scène is landelijk, met aristocratische karakters die zich voordoen als herders of nimfen. Het verhaal was eenvoudig: de beste jonge atleten meten zich met elkaar in wedstrijden en de beloning is de hand van de enige dochter van koning Clistene. Maar Metastasio wil het verhaal spannend houden en hij verwerkt gegevens en intriges uit de Griekse mythologie in het stuk, die voor quiproquo’s en verwarring zorgen. Er zijn personages die verdwenen gewaand zijn maar onder een andere naam opnieuw opduiken, er is zelfmoord en opoffering enz. Zo herkent koning Clistene in Licida zijn verloren gewaande zoon Filinto. Licida is winnaar in de spelen, maar hij heeft de plaats ingenomen van Megacle. De dochter van de koning Aristea die de inzet is van de spelen moet haar rivale Argene trotseren. Het slot is in elk geval een happy end.
De “Olimpiade” die Naïve uitbrengt met de Venice Baroque Orchestra o.l.v. Markellos Chryssicos heeft dus als extra rariteit dat het niet om één enkele opera op Metastasio’s libretto gaat. Er is een mix gemaakt van verschillende werken die in de achttiende eeuw op Metastasio’s tekst zijn gemaakt. Deze opname is dus niet meer of niet minder dan een pastiche en dat is ook de bedoeling. In de achttiende eeuw was de pastiche immers een vaak toegepast genre waarbij componisten fragmenten van eigen werk of van werk van anderen bij elkaar combineerden tot een nieuw geheel. De opname biedt zich dus als het ware aan als een wedstrijd waarbij de 18de eeuwse componisten van verschillende generaties het met elkaar opnemen om er het beste uit te komen. Het nadeel van deze manier van opera presenteren is dat de dramatische spanning voor een deel verloren gaat. We luisteren naar aria’s die elkaar opvolgen zonder echt een samenhangend geheel te vormen. Ze zetten elk een stap verder in het verhaal maar ze bieden weinig confrontatie tussen de personages (er is trouwens maar één duet op het einde van het eerste bedrijf).
Het meest waardevolle aan deze dubbel-cd met de pastiche L’Olimpiade vind ik dan ook dat Naïve, zijn “ontdekkings-strategie” alle eer aandoet. Het label heeft al met enkele gespecialiseerde ensembles en dirigenten baanbrekend werk verricht in de ontginning van componisten als Vivaldi. Hier brengt het een aantal componisten voor het voetlicht die we tot nu toe bijna enkel kennen dank zij de aandacht voor het castraat-repertoire van recente cd’s van Philippe Jaroussky, Vivica Genaux of Cecilia Bartoli – om maar deze te noemen. We krijgen hier een operaverhaal via de caleidoscopische aaneenschakeling van namen als Porpora, Leo, Hasse, Galuppi, Jommelli enzovoort. Soms componisten die een enorme productiviteit in het operagenre aan de dag gelegd hebben maar in de lijsten van de geschiedenis verdwenen zijn. Deze dubbel-cd geeft ons de kans hen te leren kennen en vooral te ervaren welke hoge vocale eisen ze stelden aan hun zangers. Dat brengt ons bij het tweede pluspunt, namelijk dat die zangers inderdaad de stijl beheersen die het genre van hen vereist. Ze zijn elkaar waard en geven coloraturen ten beste die van elke aria een bewonderenswaardige prestatie maken. Ook het Venice Baroque Orchestra speelt onder leiding van Markellos Chryssicos met de voor hen typische dynamiek en precisie. Zo draait deze dubbel-cd ook nu nog uit op een soort Olimpiade voor zangers: een strijd om het publiek te vermaken met schitterende vocale acrobatieën. Ik vind het jammer dat het blijft bij een topprestatie waar ontroering zoek is.
U kan deze Olimpiade live gaan beluisteren op vier juni in Bozar met Andrea Marcon als dirigent van het Venice Baroque Orchestra en op twee andere stemmen na, dezelfde bezetting van de cd. Beslist een uniek concert.
