Over Jean-Philippe Rameau zou je een Franstalig boek kunnen verwachten. Maar als een boek, al is het dan over deze oer-Franse componist, wordt uitgegeven door de KULeuven, dan kan het niet in het Frans. Leuven Vlaams zou snel opgerakeld worden.

Over Jean-Philippe Rameau zou je een Franstalig boek kunnen verwachten. Maar als een boek, al is het dan over deze oer-Franse componist, wordt uitgegeven door de KULeuven, dan kan het niet in het Frans. Leuven Vlaams zou snel opgerakeld worden.

De onderzoekseenheid Musicologie kiest dus al lang niet meer voor het Frans, dat ligt te gevoelig, maar het Engels daarentegen… Van de vier voorliggende boeken mocht zeker één een Duitse titel verdiend hebben. Het waarom behoeft geen betoog: ‘Die Kunst der Fuge’ van Johann Sebastian Bach hoef je toch niet te vertalen? Zowel Bach als zijn ‘Die Kunst der Fuge’ zijn al veel langer wereldbekend en zullen de huidige wereldtaal Engels overleven…  Music in the City gaat over de muziek in onze eigen ‘Zuidelijke Nederlanden’ tussen 1650 en 1800. Je vindt heel wat Nederlandstalige liedteksten in het boek. Helaas, het verscheen uitsluitend in het Engels. Mild mag ik zijn over het Engelstalige boek over Josquin des Prez omdat het gaat om een vertaling van het in 2011 in het Nederlands verschenen Josquin Des Prez zijn muzikale nalatenschap (Uitgeverij Verloren, Hilversum).

Jean-Phillippe Rameau was een tijdgenoot van Bach en Händel. Prof. Em. Dr Ignace Bossuyt schreef opnieuw een boeiend boek. Het is niet bedoeld voor Jan Modaal ook al is het boek in het eerste hoofdstuk door hem zeker vlot te lezen. Eens de liefhebber van die rijke barokmuziek van Rameau verder in het boek vordert, bestaat het risico dat hij vastloopt in de hoeveelheid aan informatie enerzijds en de mijns inziens noodzakelijke voorkennis die hij moet hebben anderzijds.

Musici die zich willen verdiepen in de Franse laatbarokke muziek – en dan is Rameau de absolute nummer één – hebben aan dit werk meer dan ‘een kennismaking’ zoals Bossuyt het zelf op de cover van het boek laat vermelden. Het is een kennismaken, jawel, maar ze gaat dieper dan een oppervlakkige inwijding. Dit boek grondig lezen en Rameau’s muziek beluisteren, zal de uitvoerende musicus goed helpen om een keuze te maken in het opstellen van een programma en zelfs (een deel van) een repertorium. Het is goed dat dit boek in verschenen, het vult een leemte – zoek maar eens wat basiswerken over Rameau, filter daar de Nederlandstalige literatuur eens uit – en je beseft dat Ignace Bossuyt alweer puik werk leverde.

Art of Fugue is een wetenschappelijk analytisch werk over wat iedereen heel wat beter kent als ‘Die Kunst der Fuge’. Ewald Demeyere ontrafelt alles aan de hand van veel tekst en heel wat voorbeelden en met een extra bijlage. Dit wordt best niet je eerste boek over Bach en zijn muziek. Zonder een al uitgebreide kennis over Bach en zijn compositorisch vermogen, is het mogelijk te hoog gegrepen voor velen om dit boek te kunnen volgen. Het is een musicologische studie die de uitvoerende musicus ter zijde staat om tot in de kern van de zaak te kunnen doordringen en zo Bach zijn ‘Kunst der Fuge’ te absorberen en via de uitvoeringen van zijn muziek aan het publiek duidelijk te maken. We mogen dit boek – ook al zijn we ontgoocheld dat het uitsluitend in het Engels te verkrijgen is – verwelkomen als een belangrijke verrijking van het aanbod musicologische studies over het werk van Johann Sebastian Bach.

Josquin des Prez is een van de vele Vlaamse Polyfonisten die het muzikaal leven in Europa bepaalden. Willem Elders stelde een gids samen die u door het werk en de inspiraties allerhande van deze grote naam leiden. Net als de hiervoor besproken boeken gaat het niet om een luxe-uitgave met afbeeldingen in kleur op glanzend papier, maar om een musicologische studie, verlucht met een beperkt aantal zwart-wit illustraties van vnl. partituren van Josquin des Prez en heel wat modern genoteerd notenmateriaal om een en ander te verduidelijken.

Het boek is in twee grote delen samengesteld: deel een gaat over de culturele omgeving waar hij in opgroeide, werkte, leefde (6 hoofdstukken) en deel twee geeft een gegroepeerd overzicht van zijn composities (3 hoofdstukken). Dit boek behoort elke vorser die zich wil verdiepen in onder meer de muziek van Josquin des Prez te lezen en zich in te prenten.

Zoals hiervoor al vermeld gaat het om een vertaling (Paul Shannon) van het Nederlandstalige boek uit 2011.

Music and the City gaat over de muziek in onze contreien en omgeving van circa 1650 tot 1800. Engels dus… Lees even dit citaat mee uit het boek dat je haren ten berge doet rijzen omdat het niet in ons vloeiend Nederlands kon geschreven worden:

“…The Antwerp rhetoricians defended the idea that Dutch was a language suited for singing by arguing that Dutch was at least as well for singing as were German, Italian and, in particular, French; or, as the rhetoricians put it:

In every language something agreable can be found,

French and Italian are suited for light singing,

German and Dutch are suited for heroic songs.

And neither should the fluidity of the Dutch language

Give way to the French language:

Long before French became a civilized language,

The light of the rhetoricians was already

Shining troughout the Netherlands”

Einde citaat van deze 18de eeuwse correcte visie. Ook al is het boek het resultaat van bijdrages van niet uitsluitend Nederlandstalige onderzoekers, het had best in onze taal mogen verschijnen. Het voordeel van het te publiceren in de huidige leidende wereldtaal is wel dat dankzij de moderne verspreidingsmiddelen, het op grotere schaal gelezen zal kunnen worden en zo meer aandacht kan ontstaan voor het muzikale leven in de Zuidelijke Nederlanden. Toch vraag ik me af of het van belang is dat een Canadees of Nieuw-Zeelander er baat bij heeft te weten dat in Antwerpen een operatheater was waar men verwoede pogingen ondernam, 250 jaar geleden, om opera in het Nederlands uit te voeren. Dit is plaatselijke geschiedenis, ook al gaat het om de muziekbeleving van de betere klasse in die tijd die – mogelijk of zeker? – door haar talenkennis zeer veel muziek tot ons bracht, meer dan elders… Een moeilijke discussie…