Van 30 september tot 13 oktober vindt in Bergen en Charleroi het Festival Musical du Hainaut 2023 plaats. Dit laatste luik van Les Festivals de Wallonie wordt georganiseerd door de cultuurcentra van de vier grote steden van de provincie; het ene jaar is het aan Bergen en Charleroi en het andere jaar zijn Doornik en La Louvière aan de beurt. Het overkoepelende thema dit jaar is ‘Utopie’ maar elke partner zet eigen accenten; zo zijn er vooral kamermuziek en nieuwe werken te horen in Arsonic in Bergen en internationale sterren in het Palais des Beaux-Arts (PBA) in Charleroi. Het is uitkijken naar interdisciplinaire concerten zoals de niet te missen familievoorstelling Madame Vitesse. Het programma staat ook bol van de ontroerende en bespiegelende stukken zoals La Machine à remonter Mons en La Terre nous est étroite. Natuurlijk is festivalartieste Beatrice Berrut eveneens van de partij met enkele van haar eigen composities.
Jean-Paul Dessy, cellist, componist, dirigent en artistiek directeur van Arsonic, stelde in Bergen een origineel programma samen met veel liefde voor traditie en aandacht voor het muzikale geheugen van zijn ‘adoptiestad’. “Tijdens de renaissance was Henegouwen, en Bergen in het bijzonder, een heus cultureel centrum op Europees niveau. De componisten Roland de Lassus en Gilles Binchois zijn hier geboren. Maar ook nu nog staat het Conservatorium van Bergen bekend om de kwaliteit van het onderwijs en maar liefst twee ensembles hebben zich in onze stad gevestigd,” betoogt hij. In Charleroi is Frédéric Delcroix, artistiek adviseur klassieke muziek en jazz bij de Palais des Beaux-Arts, dan weer vooral gefascineerd door de heropleving die de stad de laatste tien jaar doormaakt. “Charleroi doet me denken aan Brussel in de jaren negentig,” zegt Delcroix. “Het is een stad boordevol mogelijkheden.”
Bergen in de hoofdrol
De programmatie van Arsonic vertrekt van het idee om muziek te laten horen die men buiten het festival niet zo snel zou tegenkomen, een beetje alsof Arsonic zelf de utopie is.
Het eerste kamermuziekwerk La Machine à remonter Mons, keert terug naar een plaats die er niet meer is. De Bergense fotograaf Pierre Liebaert verzamelde honderd jaar oude ansichtkaarten van de stad en maakte er een hedendaagse remake van. Oude en nieuwe beelden vinden elkaar in een verstillende videomontage en worden voorzien van een meditatieve soundtrack die live wordt gecreëerd en uitgevoerd door muzikanten van het Ensemble Musiques Nouvelles. Te midden van al dat visueel en auditief geweld schittert de stad Bergen als eigenlijke solist… (02.10, 19 uur en 21 uur).
La Terre nous est étroite is een project dat klarinettist Philippe Saucez opzette op basis van de verhalen van vluchtelingstudenten die hij ontmoette op UMONS. Jean-Marie Rens verklankte hun wrede – en aanhoudende – ballingschap in een origineel werk dat hij componeerde op basis van teksten van de Palestijnse dichter Mahmoud Darwich, gezongen door Juicy en Soumaya Hallak. Hierin komen hedendaagse Europese muziek, traditionele muziek uit het Midden-Oosten, jazz/soul en hiphop samen (04.10, 20 uur).
Utopisch is ook de flamenco-avond Poeta van Esteban Murillo, Dani Barba Moreno en Federico Ordoñez, stuk voor stuk meesterlijke vertolkers van dit genre “waarvan de oorsprong begraven ligt in het geheugen van de tijd,” aldus Jean-Paul Dessy. “Verwacht je aan een avond die jou de relatie tussen het lichaam en de wereld doet herbekijken.” (07.10, 20 uur).
En er staan nog meer muzikale tijdreizen op het programma! Zo is er het project Miroirs vénitiens van het Clematis-ensemble waarin de barokmuziek van Monteverdi en zijn tijdgenoten versmelt met nieuwe muziek van Belgische componisten als Benoît Mernier, Michel Fourgon en Pierre Bartholomée. “Het is een geweldige manier om de kloof tussen oude en hedendaagse muziek te dichten en beide muziekvormen met elkaar in dialoog te laten gaan. Ik geloof dat muziek het sterkst is wanneer ze verschillende vormen weerspiegelt,” merkt de programmator op (08.10, 20 uur).
In dezelfde trant maakt de Vlaamse violist Wibert Aerts in zijn concert Back to Bach een reis door de tijd met 4 monumentale solowerken voor viool van Johann Sebastian Bach (de grondlegger van het genre), Béla Bartók, Luciano Berio en John Cage (03.10, 12:15 uur).
Internationale sterren in Charleroi
Ook het openingsconcert (30.09, 20 uur, PBA Charleroi) weerspiegelt het festivalthema: Family Tree is de liefdesbaby van de jazzband van de Franse trompettist David Enhco en het Quatuor Voce. Hier botsen klassieke strijkers op trompet, piano, contrabas en drums en verkennen jazz- en popstandards. Bovendien brengen ze een originele interpretatie van Poulenc en Monteverdi en maken van de gelegenheid gebruik om ook nieuwe muziek te introduceren. De naam Family Tree refereert aan het feit dat dit een echte familieaangelegenheid is; Thomas Enhco zit immers aan de piano en het programma is een eerbetoon aan schoonvader Didier Lockwood, de beroemde Franse violist die als een van de eersten op zoek ging naar de crossovers tussen jazz en klassieke muziek.
In Charleroi vindt verder nog de familievoorstelling Madame Vitesse plaats, een muzikale performance geregisseerd door Helene Bracke, waarin Joëlle Charlier het personage Vivi Vitesse speelt. Vitesse treedt in de voetsporen van Clärenore Stinnes, de Duitse avonturierster uit de jaren 1920, die als eerste vrouw met de auto de wereld rondreed (01.10, 16 uur).
Tot slot staan er maar liefst drie optredens op het programma van de Zwitserse pianiste Beatrice Berrut, die zich dit jaar festivalartieste van Les Festivals de Wallonie 2023 mag noemen. Ze maakt haar opwachting tijdens het lunchconcert Untold Tales. In deze solo performance roept ze (min of meer) bekende verhalen op en speelt ze stukken van Liszt en Tsjaikovski die ze voor piano transcribeerde of arrangeerde, maar ook drie van haar eigen composities (03.10, 12:30 uur, PBA Charleroi).
Ze treedt bovendien ook op in Mozart et Salieri : liaison dangereuse ? (04.10, 20 uur, PBA Charleroi ; 05.10, 20 uur, Arsonic Bergen), een concert met werken van de twee beroemde ‘wapenbroeders’ van de klassieke muziek. Het programma wordt aangevuld met stukken van Joseph Haydn die Berrut zal uitvoeren samen met het Orchestre Royal de Chambre de Wallonie onder leiding van Vahan Mardirossian.
Ook niet te missen is het Susato Trio, opgericht in 2022 door violiste Sarah Bayens (België), cellist Mikko Pablo (Filippijnen-VS) en pianist Markiyan Popil (Oekraïne). In 2022 won het trio de 1e prijs in de Génération classique-competitie en nu is het uitkijken naar hun interpretatie van Elegie Op.23 van Josef Suk en het Pianotrio No 2 van Ljatosjynsky (10.10, 12:30 uur, PBA Charleroi).
Het Festival Musical du Hainaut eindigt in schoonheid met het slotconcert van het Orchestre Philharmonique Royal de Liège onder leiding van Lionel Bringuier en de Duitse cellist Alban Gerhardt. Samen voeren ze het beroemde Concerto No.1 van Sjostakovitsj uit, net als een nieuw werk van de Franse componist Éric Montalbetti. Eindigen doen ze met Rimski-Korsakovs schitterende Shéhérazade (13.10, 20 uur, PBA Charleroi).
Data: van 30 september tot en met 13 oktober
Locaties: Arsonic, Bergen / Palais des Beaux-Arts, Charleroi
Meer info: lesfestivalsdewallonie.be/festivals/festival-musical-du-hainaut