Subtiel engagement
“Engagement”
De opera gaat over een bende nietsnutten die een nieuwe start in het leven willen en het plan opvatten een stad op te richten, waarin alles anders zal zijn: Mahagonny. De utopie is evenwel niet alleen gebouwd op genieten, maar ook op diefstal en brutaliteit. Gelukzoekers, criminelen, prostituees vinden hun weg naar de nieuwe stad. De afkomst van de mannen en meisjes van lichte zeden verwijst duidelijk naar het Amerika uit de tijd van de goldrush en van de houthakkers in Alaska. Maar al gauw wordt de illusie van een beter leven doorprikt. Een orkaan doet Jimmy inzien dat hun zogenaamde geluk gebaseerd is op immoraliteit en anarchie. Mahagonny wordt door de orkaan gespaard en het volk pleit voor totale vrijheid. Het motto is: nemen wat je wil. De lievelingsbezigheden zijn eten (vreten), zuipen, vrijen en boksen. Er is één misdaad: geen geld hebben. Jim wordt daar het slachtoffer van. Niemand helpt hem, het is ieder voor zich. De nieuwe stad is gewoon een kopie van de standaard kapitalistische maatschappij.
“Aufstieg in episodes”
De opera verloopt via korte scènes die telkens een stap zetten in het reilen en zeilen van de groep gelukzoekers (opgang, bloei, crisissen en ondergang van de genotstad). Van Hove volgt deze eenvoudige indeling door telkens aan het begin van de scène een korte tekst groot te projecteren als een spoiler die de inhoud weergeeft. In tegenstelling tot wat men zou verwachten, wordt dat geen vervelende herhaling maar het doet de toeschouwer juist de aandacht spitsen op wat komt. Als de tyfoon aangekondigd wordt gepaard met een projectie van een woeste draaikolk, begin je bij manier van spreken al te vrezen voor een ramp. Het andere – en ingrijpender – procedé dat de aandacht van de toeschouwer onweerstaanbaar vasthoudt is de bijna continue close-up weergave op scherm van individuen. Als versterking van de groepsdynamiek, volgt de camera letterlijk op de voet wie op welk moment de essentiële inhoud vertolkt en vergroot die uit. Het levert een visueel fantasierijk fragment op als de mannen druppelsgewijs aankomen in hun nieuwe stad, terwijl de hoertjes – van allerlei pluimage – hun outfit kiezen. De meest opmerkelijke filmbeelden krijgen we in het tweede deel van de voorstelling waar de rangorde van taken in de nieuwe stad aan de orde is (schransen, de liefde bedrijven, vechten en drinken). Het overmatig voedsel verorberen van Jack krijgt op scherm een extra satirische dimensie. Het eten wordt hem als het ware door de strot geduwd als bij het dwangvoeren van ganzen. Hij sterft. Krasser nog en satire ten top is het vrijen: terwijl we op film een naakte vrouw zien gepakt worden door telkens andere mannen, die op rij hun beurt afwachten, zien we tegen het “green screen” een karikaturale kopie van een groen kunststof achterwerk, waartegen de mannen hun geslacht schurken. Hilarisch. Betalen voor genot biedt geen voldoening. Bij het vechten wordt Joe knock-out geslagen. Bij de drinkpartij verliest Jim zijn laatste cent. In het volgende bedrijf wordt hij ter dood veroordeeld wegens geen geld hebben, de zwaarste misdaad in Mahagonny. De rechtbank is even corrupt als elders. Het is “slechts” film, maar het artificiële refereert wel naar bijtende realiteit. Zoals Brecht en Weill dat deden.
“Naast ruwheid ook ontroering”
“Opera of musical?”

WAT: Kurt Weil Aufstieg und Fall der Stadt Mahagonny
WAAR: Opera Ballet Vlaanderen, Antwerpen
WIE:
Ivo van Hove, regie;
Jan Versweyveld, scenografie,
Symfonisch Orkest en Koor Opera Ballet Vlaanderen o.l.v. Alejo Pérez,
Leonardo Capalbo,
Tineke Van Ingelgem,
Maria Riccarda Wesseling,
Thomas Oliemans,
Zachary Altman,
Marcel Brunner
Frederick Ballentine
WANNEER: Vrijdag 9-9-2022, première
Voorstellingen tot 20 september Antwerpen, 29 september tot 8 oktober Gent