“Klassiek met klasse” is deze matinee in de Bijloke getiteld. Mozart en Mendelssohn, klassieker kan niet. Mozart blijft het summum van de klassiek en Mendelssohn de Mozart van de negentiende eeuw.
Pianist Brautigam heeft zijn sporen verdiend, hij is een van de pianisten die de pianoforte in dit repertoire tot een mainstream instrument heeft gemaakt. Hij staat er ook om bekend een vroeg pianoconcert van Beethoven te hebben ontdekt, nog voor zijn eerste, dus Beethovens zgn. nulde pianoconcerto. Ook het orkest van vandaag, de Kölner Akademie, werd meermaals geprezen om de ontdekking van minder bekende werken die ze in wereldpremière uitvoeren.
Om drie uur stipt zit de Kölner Akademia klaar en gestemd. De manier waarop dirigent Willens opkomt doet me denken hoe musici het podium opkomen, aan wat Klarastem Katelijne Boon zei toe pianist Vondracek aantrad in de koningin Elisabethwedstrijd in 2016. “Hij komt op als een winnaar”, zei ze, voor dat hij wist dat hij de wedstrijd zou winnen. Maestro Willens is het tegendeel, hij komt op met een aarzelende tred, alsof hij me al meteen doet twijfelen aan de goede afloop van dit concert, nog voor er een noot heeft geklonken.
De Hebridenouverture drukt de mist van het Schotse landschap uit. Op tempo en dynamiek valt bij dit professionele ensemble niets op te merken, maar al van bij de eerste noten valt het onevenwicht tussen blazers en strijkers op. Vooral lage blazers klinken te luid, strijkers spelen dan weer met een uitgesproken dunne toon. Ik zit aan de linkerkant van de zaal, vrij dicht bij het podium, maar aan de akoestiek van deze vernieuwde concertzaal kan het niet liggen. Met enkele kleine onvolmaaktheden qua tempo en samenspel denk ik, dit gaat de mist in. Misschien was het wel de bedoeling.
Met solist Brautigam erbij genieten we van Mendelssohns tweede pianoconcert en het bekendere “Rondo” briljant. Een pianoforte klinkt natuurlijk niet als een concertvleugel. Het is een snarenkast die scherper maar samen met orkest minder volumineus klinkt. Brautigam fraseert met flair en klasse. Lyrisch meeslepend in de trage passages, bij de snelle fortes haalt hij alles uit de kast.
Na de pauze staat een hoogtepunt van de klassieke muziek op het programma, Mozarts laatste symfonie, zijn eenenveertigste. Vooral het laatste deel van de Jupitersymfonie is een staaltje van Mozarts genie, een vijfstemmige fuga in sonatevorm. In geen ander stuk klinkt Mozart zo onovertroffen. Opnieuw vind ik de balans tussen strijkers en blazers storend. Een begeleidingsfiguur van de fagot klinkt alsof hij naast me zit. De strijkers lijken met elkaar een pact te hebben gesloten om nooit te vibreren en nooit een volle klank te produceren. Dat mag bij de historische uitvoeringspraktijk van wel de gewoonte zijn, het klinkt bij momenten snerpend en schraal, een vederlichte klank die niet op kan tegen de hoorns, trompetten of fagotten. Tegenover de ingetogen strijkers slaat de paukenist er vrolijk op los. Je kan zacht en hard op de pauken slaan. Soms geeft hij een dreun als om ingedommelde luisteraars bij de les houden.
Door de hoge tempi mist het hele stuk zijn spankracht, vind ik. Het zal wellicht historisch verantwoord zijn, en ik zal te vaak naar te trage uitvoeringen hebben geluisterd, maar de hele symfonie klinkt gehaast. Alsof de Kölner Akademie het concert niet alleen stipt begonnen, maar ook stipt op tijd willen eindigen. Want zoals altijd is de pauze uitgelopen door concertbezoekers die de pauze het belangrijkste deel van het concert vinden.
Historisch of niet, ik mis de gewichtigheid in het eerste deel van de Jupitersymfonie, het “Allegro vivace”. Het langzame deel “andante cantabile” is meer huppelend meer dan gaande. Het “menuetto” wordt bijna een snelle wals en verliest de statigheid van een menuet. Met het helse tempo lijkt het soms alsof de magistrale fuga zijn draagwijdte verliest, meer wordt afgerammeld dan uitgevoerd. Het klonk allemaal heel goed samen, professioneel en historisch verantwoord, maar toch verlaat ik ietwat ontgoocheld de zaal.
Wat zou het publiek ervan hebben gevonden, vroeg ik me bij het buitengaan af. Een vrouw houdt voor mij de deur open, waarna ze in de kille valavond verdwijnt met de woorden, “een mooi concert, maar…”
WIE: Ronald Brautigam & Kölner Akademie
WAT: Klassiek met klasse.
WANNEER: 13 februari, matinee
WAAR: Bijloke, Gent
