Nominatie Gouden Label – Bepaalde composities heb je als muziekliefhebber al tientallen keren gehoord en aandachtig beluisterd. Verschijnen er toch geregeld nog nieuwe versies, dan is de eerste reactie vaak: waarom eigenlijk? Kan het nóg beter dan pakweg Claudio Arrau, Alfred Brendel, Vladimir Horowitz, Arthur Rubinstein of Arturo Benedetti Michelangeli (om er maar een half dozijn te noemen)?
Nominatie Gouden Label – Bepaalde composities heb je als muziekliefhebber al tientallen keren gehoord en aandachtig beluisterd. Verschijnen er toch geregeld nog nieuwe versies, dan is de eerste reactie vaak: waarom eigenlijk? Kan het nóg beter dan pakweg Claudio Arrau, Alfred Brendel, Vladimir Horowitz, Arthur Rubinstein of Arturo Benedetti Michelangeli (om er maar een half dozijn te noemen)?
Niet beter, wel anders
Meer in detail stel je je de vraag bij grote ‘specialisten’ (m/v) in de uitvoering van een bepaalde componist. Eén voorbeeld maar. Kúnnen de Goldberg Variationen van J.S. Bach beter dan door Rosalyn Tureck? Niet ‘beter’ allicht, wel anders! Voorbeelden legio: de idiosynchratische manier van Glenn Gould bijvoorbeeld of zelfs de versie op klavecimbel door Keith Jarrett… met van alles ertussenin. En om dat ándere, die persoonlijke toets, is het te doen.
Puurste muziek
Heel even aarzelden we om twee bekende pianosonates van Franz Schubert (1797-1828) door de bij het Vlaamse publiek quasi onbekende pianiste Klára Würtz op de ‘draaitafel’ te leggen… tot we de eerste maten van D 960 hoorden. Deze sonate nr. 23 in Bes is de laatste die Schubert in zijn veel te korte leven schreef: het absolute hoogtepunt van zijn piano-oeuvre. De melodie wordt ondersteund door ‘geroffel’ in de linkerhand en creëert als het ware een soort eenzaamheid bij de luisteraar en ook (vermoed ik) bij de uitvoerder. De pracht van het tweede deel is niet met woorden weer te geven. Hemels. Met een nogal luguber scherzo brengt Schubert ons weer op aarde. Het rondo finale (rond drie thema’s) is dan weer wat speelser maar neemt afscheid, zonder bitterheid in dezelfde sfeer als het eerste deel.
Het tweede werk op deze cd is de eerdere sonate nr. 15 in A, D 664. Ook hier melodie troef en wellicht daarom ook zeer bekend bij het grote publiek. Nr. 23 refereert aan Beethoven terwijl nr. 15 in de lijn ligt van Mozart. Maar zowel thematisch als harmonisch is het je reinste, onvervalste Schubert. Lyriek van de bovenste plank in het eerste deel allegro moderato. Naar de tot tranen toe bewegende poëtische schoonheid in het tweede deel andante blijf je luisteren, op het puntje van je stoel met kippenvel van kop tot teen. Met het finale allegro, met speelse dansritmen daalt een onbezorgd geluk over ons neer.
Tussen de noten
Na een paar keer toch de partituur erbij gehaald. Wat is het geheim van Schubert en hoe doet Klára Würtz ‘het’ dan wel? Met een dooddoener kunnen we er ons vanaf maken: het mysterie vind je ‘tussen de noten’. Wat later, bij Chopin bijvoorbeeld, tot een verheven ‘kunde’ ja zelfs afzonderlijke ‘kunst’ zou uitgroeien, is ook bij Schubert reeds onmisbaar: het rubato. Komt van het Spaans ‘robar’ of stelen, waarbij de uitvoerder een beetje ‘steelt’ van de ene tijd of maat om aan de volgende toe te voegen, of omgekeerd, maar terwijl het geheel wel degelijk in de maat moet blijven. Ietwat simpele uitleg voor een bijzonder moeilijk te beheersen vaardigheid. Daarbovenop slaagt Klára Würtz erin op het juiste moment quasi micrometrische stiltes in te lassen. Zoals gezegd: een en ander gebeurt tussen de noten.
Who’s who
Klára Würtz werd geboren in Boedapest en begon piano te spelen op haar vijfde. Het is steeds hetzelfde verhaal dus: zeer vroeg beginnen en je hele leven lang hard werken. Woorden van J.S. Bach: wie even hard werkt als ik, komt er ook. Niet helemaal gegarandeerd, mijnheer Bach, want je moet natuurlijk ook wel aangeboren talent hebben. Op haar zeventiende studeerde Würtz aan de Franz Liszt Academie in haar geboortestad, volgde masterclasses cum laude bij András Schiff, won de Ettore Pozzoli prijs in Milaan, de pianowedstrijd in Dublin, kreeg een contract bij Columbia Artists Management in New York en trad honderden keren op in de Verenigde Staten en in Canada. Dichter bij huis: Klára Würtz is professor piano aan het Conservatorium van Utrecht en woont in Amsterdam. Wie weet komt ze wel eens tot in little Belgium.
Absolute top
Klára Würtz is niet aan haar proefstuk toe met deze cd. Ze speelde eerder al de complete sonates van Mozart, een (grotere) selectie uit de sonates van Schubert, werk van Beethoven, Schumann, Brahms, Bartók, Rachmaninov en Ravel…
Deze cd, waarvoor u meteen naar de winkel moet, is de absolute top, zowel muzikaal als opnametechnisch. De Steinway D is loepzuiver gestemd (het minste dat je kan verwachten) maar ook bijzonder knap geïntoneerd. Veel minder hard dan dat je gewoonlijk hoort en dus prima geschikt voor muziek van Schubert. Het nec plus ultra is natuurlijk de buitengewone muzikaliteit van de uitvoerder. Nominatie Gouden Label van Klassiek Centraal, met speciale gelukwensen van de recensent.
