**** Mahlers Das Lied von der Erde, ontroerend gezongen door Kathleen Ferrier, neemt ons op sleeptouw voor een fascinerend verhaal over deze unieke zangeres. Op het einde van de dvd blijkt dit werk niet alleen Mahlers maar ook haar muzikaal testament te zijn.
**** Mahlers Das Lied von der Erde, ontroerend gezongen door Kathleen Ferrier, neemt ons op sleeptouw voor een fascinerend verhaal over deze unieke zangeres. Op het einde van de dvd blijkt dit werk niet alleen Mahlers maar ook haar muzikaal testament te zijn. Na haar vertolking van Mahlers vocale symfonie in Wenen met Bruno Walter als dirigent en de tenor Julius Patzak, zong ze enkel nog een (Engelse) Orpheus van Gluck in Londen. Op dat moment was ze al totaal door ziekte geteisterd.
Het ontstaan van deze dvd is een merkwaardige geschiedenis. Diane Perelsztejn vatte het plan op om deze biografie van Kathleen Ferrier te maken na een ongeloofwaardig verhaal van een Zwitsers musicoloog. Zijn vrouw, een zangeres, verloor haar stem door ziekte maar telkens ze Kathleen Ferrier beluisterd had, vond ze haar stem voor enige tijd terug, alsof het luisteren naar Ferrier een therapeutisch effect had. Perelsztejn was zo getroffen door dit verhaal dat ze zich in de zang en het leven van Kathleen Ferrier wilde verdiepen. Deze interessante dvd is er het resultaat van. Je voelt dat het een film is die met liefde gemaakt is en dat er een grote nood achter zit om zo diep mogelijk in de kunst en het leven van de zangeres door te dringen. Een opgave, want uit de dvd blijkt hoe sterk Kathleen Ferrier zich van alle uiterlijkheden en bijkomstigheden afschermt. Je krijgt het beeld van een zelfbewuste maar zeer introverte vrouw die opkomt voor zichzelf maar nooit uitpakt met zichzelf. In de moeilijke oorlogsjaren zet ze door om haar carrière op te bouwen. Acteren ligt haar niet echt en haar repertoire is dan ook hoofdzakelijk lied en oratorium. Met uitzondering van Glucks Orfeo ed Euridice dat ze in Glyndebourne, Londen en (concertant) in New York gezongen heeft. Ze creëerde ook op vraag van Benjamin Britten de hoofdrol in The Rape of Lucretia.
Ferrier benadert haar kunst met groot respect en ze wil die kunst met anderen delen maar ze gooit ze niet te grabbel. Ze kiest haar entourage zorgvuldig en na een eerste mislukte huwelijk pakt ze een nieuwe relatie met grote discretie aan. Toch blijkt er ook een aparte intensiteit te zitten in haar verhouding met Rick Davis. Ze is populair zonder een vedette te worden, ze bezit een onvoorstelbare innerlijke sterkte en drijfkracht maar evengoed vrolijkheid en typisch Britse humor. Ze is vooral begiftigd met een uitzonderlijke stem, diep en toch helder, een stem met een kostbare glans en veel droefheid. We krijgen mooie passages van optredens te zien en vooral veel diverse getuigenissen. Er komen biografen aan het woord, uitgevers, stemhistorici, haar zuster Winifred, dirigenten met wie ze gewerkt heeft, managers. Ook de alt Nathalie Stutzmann geeft persoonlijk commentaar. Er zijn ook enkele verhaalfragmenten met haar eigen stem. Als je aan het einde van de dvd het fragment uit Das Lied von der Erde hoort, krijg je onweerstaanbaar kippenvel bij het horen van de stem, gepaard met het besef van de tragiek. Een vrouw met zo’n levenslust, doorzetting en extreme inzet voor de kunst die zich aan kanker moet gewonnen geven. Een dvd die ik zeker nog herhaaldelijk opnieuw kan bekijken. Misschien is het voor weinig mensen een probleem om zo’n dvd in het Engels te moeten volgen, maar aangezien het Vlaams Audiovisueel Fonds en RTBF hun medewerking verleend hebben, is het toch raar dat er geen ondertiteling mogelijk is.
Bij de dvd hoort ook een cd van een vijftigtal minuten met een selectie uit enkele opnamen. Er staan drie Bachfragmenten op, met het onovertroffen Bist du bei mir en twee plaat-premières: Vier letzte Lieder van Brahms uit een concert in New York, waarbij we ook haar perfecte Duitse dictie kunnen bewonderen en een eveneens onuitgegeven live-opname van uittreksels uit Orfeo ed Euridice o.l.v. Thomas Scherman. Interessant archiefmateriaal en fantastische opnamen om van Ferriers stem te genieten. Decca brengt trouwens ook een verzamelbox met 14 cd’s uit “The complete Decca recordings”.
De geïnteresseerde luisteraar kan deze dvd en cd aanvullen met een cd die uitgebracht is bij Tahro. Ook dit is een hommage ter gelegenheid van de honderdste verjaardag van de geboorte van Kathleen Ferrier. Ze vult de Decca opname mooi aan wat repertoire betreft. Er staan drie fragmenten op uit Das Lied von der Erde telkens met de Wiener Philharmoniker en Bruno Walter (uit 1949 en uit 1952), Bach Erbarme dich (Matthäuspassie) en een concertfragment met Händel en Gluck met pianobegeleiding (1951). Bruno Walter noemde haar een geboren zangeres en Ferrier was een van de gelukkigste ontmoetingen van zijn muzikantenbestaan. Als we haar beluisteren kunnen we dit absoluut begrijpen. De rijke klank van haar diepe en warme stem bekoort nog steeds, de natuurlijkheid van haar frasering, de duidelijke dictie. De cd geeft ook een verantwoording over de herkomst van de opnamen van Mahlers Lied von der Erde uit 1952, een concert waarvan ook Decca een opname heeft. Deze opname zou een recente ontdekking zijn uit het privé-archief van een bewonderaar van Bruno Walter. Het concertfragment uit 1949 is een niet eerder uitgebrachte opname van de Oostenrijkse Radio van het Festival van Salzburg, met een kort interview met Ferrier. De artistieke waarde van deze cd is voor mij te mooi om me in de war te laten brengen door opnamediscussies. De opnametechniek is trouwens voor de hele cd uitstekend. Als extra staat er een kort stukje interview op waarin Ferrier vertelt over de start van haar zangcarrière.
Aanraders voor elke overtuigde liefhebber van vocale muziek.
