‘Historische instrumenten’, ‘oude uitvoeringspraktijk’ en dergelijke begrippen , waar staan ze voor? Juist, voor interpretatie. Waarom? Omdat muziek nu eenmaal ongrijpbaar, onzichtbaar en zo vluchtig is en tegelijk ons meer dan wat ook kan fascineren. Het instrumentarium is niet het allerbelangrijkste om muziek te maken al behoeft het geen betoog dat het juiste instrument, bespeeld door de artistiek begaafde musicus, hem heel wat verder brengt
‘Historische instrumenten’, ‘oude uitvoeringspraktijk’ en dergelijke begrippen , waar staan ze voor? Juist, voor interpretatie. Waarom? Omdat muziek nu eenmaal ongrijpbaar, onzichtbaar en zo vluchtig is en tegelijk ons meer dan wat ook kan fascineren. Het instrumentarium is niet het allerbelangrijkste om muziek te maken al behoeft het geen betoog dat het juiste instrument, bespeeld door de artistiek begaafde musicus, hem heel wat verder brengt in het laten weerklinken van hoe een werk geklonken zal hebben in zijn tijd.
Bij ‘historische instrumenten’ – de meesten onder ons denken dan aan instrumenten uit de barokperiode – is Sigiswald Kuijken een van de pioniers van het opnieuw gaan spelen zoals toen (en) met instrumenten zoals toen. Je kunt je vandaag de dag geen ensemble voorstellen, gespecialiseerd in barokmuziek, waarin nog violisten zitten te spelen op een viool met kinstuk (heeft). Het is de normaalste zaak van de wereld geworden. Doet dat kinstuk er dan toe? Jazeker. Maar daar gaan we het niet over hebben al vinden we het belangrijk er toch maar eens op te wijzen, want we zien en horen zoveel ensembles de zaligste barokmuziek vertolken met zo’n kinstukloze viool dat we onze eigen Sigiswald toch even in de bloemetjes willen zetten. Daar zal zijn Nederlandse generatiegenoot Jos van Veldhoven het niet moeilijk mee hebben want hij mag terecht mee op dat podium. Hij is een van de musici die mee aan de kar trokken en trekken om tot een zo verantwoord mogelijke weergave te komen van wat een componist voor ogen kon hebben. De man (zijn naam) is in Vlaanderen heel wat minder bekend, totaal onterecht en dat werd tijdens dit concert nog maar eens bewezen.
Minder bekende Händel overmant
Velen denken dat zowat alles van onder meer Georg Friedrich Händel meer dan bekend is. Als je dan vraagt wat ze er van kennen dan krijg je te horen: “het Hallelujah, de Messias, de vuurwerkmuziek, de watermuziek”. En daar stopt het dan al bij velen. Orlando kunnen velen ook nog op het lijstje plaatsen en soms ook nog de orgelconcerti maar veel meer? En er is meer, veel meer. Onder meer de twee geprogrammeerde werken ‘The Ways of Zion do Mourn (Funeral Anthem for Queen Caroline)’ HWV 264 en ‘Dixit Dominus (Psalm 109)’ HWV 232 zijn werken die je raar of zelden hoort tijdens een concert. Nu kon het dus wel en wat een geluk dat er nog stoel vrij was (er waren te veel stoelen vrij…) voor het laatste concert van deze reeks, in de Collegekerk van Sint-Niklaas waar ik een week eerder nog luisterde naar het knapenkoor In Dulci Jubilo. Beide werken hier ontrafelen heeft geen zin. Laat ik de uitvoering bespreken en hopen dat je via mijn woorden de muziek kan horen als was je er bij geweest.
Wereldtop
Dirigent Van Veldhoven weet je met zijn onopvallend bescheiden aanpak meteen mee te nemen in de muziek. Ensemble Extravaganza mag dan al ad hoc zijn samengesteld, maar dat hoor je niet. Integendeel, je gaat je afvragen hoe het komt dat je dit ensemble niet kent omdat het in een opvallend sterke balans musiceert en de dirigent in al zijn nauwgezette aanduidingen heel precies volgt. Je hoort meteen Händel zoals het moet. Geen opgedrongen modegevoelige visie van hoe het vandaag moet maar wel een zeer zuivere barok met diepe eerbied voor het genie van Händel. Dat hoor je door de Symphony, zeg de ouverture van het eerste werk. En dan zet het koor in. Héél zacht glijdt het koor binnen, onopvallend en dan openbaart zich wat ik ‘voorspelde’ bij de aanstelling van Hervé Niquet als vaste dirigent van het VRK: dit koor wordt wereldtop. Wel, het is zo ver. Ik schreef: binnen het jaar. En ziedaar, het is ook zo. Hervé Niquet is een waardig erfgenaam van het resultaat waar zijn voorgangers aan werkten. Hij kreeg een koor in handen waar Johan Duijck zich meer dan 100% voor inzette. Hij legde stevige funderingen, zorgde voor een ruwbouw en een architectuur die zijn opvolgers de kans gaf de ruimtes te verfraaien en nu de kleine details tot in de kleinste hoekjes en kantjes in absolute perfectie af te werken.
Balans van a tot z
Niet één stem klonk boven de andere uit. Händel schitterde met een breed palet aan kleuren! Dit ondersteund door een zalig musicerend orkest leverde de mooiste barokmuziek op die je maar kan dromen. Daarbij sloten de solisten aan, allen uit het koor, aangevuld met de countertenor Maarten Engeltjes (wat een belofte!). Hilde Venken (sopraan) en Lore Binon (sopraan) zongen de engelen uit de hemel. Dat tenor Ivan Goossens een solocarrière verdient, staat buiten kijf, hij bewees het opnieuw. Jan Van der Crabben (bariton) is een vaste waarde en ook dat werd bevestigd. Samen klonken de solisten als een groot koor. Van Veldhoven heeft begrepen hoe met solisten, die ook in een koor zingen, en omgekeerd, gewerkt moet worden. Te dikwijls raakt de zang uit evenwicht of hoor je, zelfs in een RIAS Kammerchor, solostemmen of krijg je een zeer goede professionele koorzanger die eigenlijk als solist niet voldoet. Welaan, het VRK is vandaag een voorbeeld voor iedereen.
VRK is wereldklasse
Voor mij is het duidelijk: het Vlaams Radio Koor staat pal in het midden. Het is nu aan de organisatoren, wereldwijd, het op te merken. Als het koor de ingeslagen weg verder bewandelt – en wie zou er aan twijfelen – zullen weldra de dames en heren organisatoren uit alle hoeken van de wereld staan te drommen om dit koor te mogen boeken. We wensen niet alleen de musici maar ook de zakelijke leiding van het koor alle doorzettingsvermogen. Het is vandaag in Vlaanderen met een blind, doof en niets begrijpend ministerie voor cultuur ontzettend moeilijk werken en dat kan ontmoedigend werken. Laat het voor het VRK de impuls zijn om net nog meer te zingen, te jubelen. Jubelen zoals het deed in onder meer het slotstuk van de avond: Gloria Patri et Filio. Wow !
