Totaal onuitgegeven. Zo scherp stellen ze het wel bij De Munt. Sinds 13 maart is de Muntschouwburg potdicht. En hun nieuwe seizoen openen ze zónder publiek. Het operahuis, in volle besef van wat maanden lockdown ons digitaal heeft bijgebracht, streamt een videoproductie waar we nauwelijks nog een klassieke opera-uitvoering in kunnen herkennen. Maar het doet dat wel schitterend. In een wervelende mengvorm van wat wel eens een nieuwe norm in operaland kan worden. Toch blijven stem en orkest prominent. De titel van de opera krijgt daardoor wel een heel aparte connotatie. Is this the end? van hoe we opera gekend hebben?
Natuurlijk zijn video en film met livemuziek al langer bekend in de sector. De Munt is op dat vlak niet aan zijn proefstuk toe. En ook het thema dat hier aan bod komt, doet denken aan een eerdere indrukwekkende enscenering van een paar jaar geleden: de Castellucci-versie van Orphée et Euridyce. Met de livebeelden van de patiënte met het locked-in-syndroom. Ook nu gaat het in het libretto over die smalle bewustzijnsstrook die het leven van de dood scheidt. Het gaat in de (video)productie van regisseur Ingrid von Wantoch Rekowski om drie personages die, elk op hun eigen tempo, vorderen op het traject van dat doodgaan. Oorspronkelijk moest het een opera-triptiek worden, gespreid over drie seizoenen. Met telkens de nadruk op het verhaal van één van de personages: een tienermeisje, een volwassen vrouw en een man. Maar toen kwam de lockdown. Het eerste deel, Dead little girl moest corona-proof opgevoerd kunnen worden. Dus kwam er een vernieuwd project met aangepaste inhoud. Het resultaat? Een beklijvende kijk op wat de toekomst van opera zou kunnen worden.
En het eerste beeld zien we dus op ons scherm thuis. “Is er hier iemand”, roept het levend-dode tienermeisje dat dwalend danst en angstig zoekt in de lege en holle catacomben van de Muntschouwburg. De eigen middelen -letterlijk- van De Munt vormen dit keer het hele decor. Al de ingewanden van het theater krijgen we te zien: de sierlijke trappen, de ondergrondse tunnels, de kale gangen, de logistieke ruimtes, het volgepropte gebinte, de luisterrijke zaal. Geen publiek in die zaal, wel acteurs, het koor. Het zijn personages die de stoffelijke wereld verlaten hebben en ze verwelkomen het jammerende en schichtige tienermeisje.
Actualiteit en universaliteit
De muziek van Belgisch componist Jean-Luc Fafchamps lijkt in eerste instantie luguber, maar past er wonderwel bij. Met een elektrische gitaar, drumstel en nog wat exotische instrumenten erbij krijgt het ook een rockkleurtje. Een poprequiem noemt de componist zijn werk. Ook reminiscenties aan Wagner klinken even door. Veel genres door mekaar. Gebracht door een uitgedund orkest met muzikanten achter plexiglas en vóór hen afgescheiden, de zangers. Het koor zingt over “opgesloten in ons kot”. Ook de koorzangers die ons tijdens drie korte intermezzi vermaken met musical-achtige danspasjes en ons ‘video-commercials’ brengen, zitten opgesloten in glazen kooien. Actueler dan dit kan het ingekorte libretto niet zijn.
We zien dan ook de levend-dode tiener (een prima Sarah Defrise) op haar ziekenhuisbed liggen, omringd door al dat medisch personeel. Haar smeekbede is: “Doe jullie (mond)maskers af, ik heb alleen liefde nodig.” Ze antwoorden in koor: “Blijf op drie meter afstand van haar.” Volle actualiteit vermengt met eeuwige universaliteit. Misschien klinkt dat net iets te moraliserend. Maar de opera is ervan doordrongen. En eindigt negatief. Het volwassen vrouwenpersonage commentarieert “Moge het licht eeuwig op haar schijnen.” Het koor verwijst naar “De poort der poorten: de liefde is langs daar.” Het mannelijk personage probeert nog “Geef me je hand”, maar het laatste woord van het tienermeisje is “What the fuck”.
Aangekondigd als een “live-filmed opera experience” maakt deze productie die term meer dan waar. Je zou over De Munt kunnen zeggen – variërend op de baseline waarmee de stad Leuven zich in de markt zet – dat ze de eeuwenoude traditie van de opera opnieuw springlevend maakt.
- WAT: “Is this the end?” Part one: Dead little girl van Jean-Luc Fafchamps
- WAAR: gestreamd op de website van De Munt
- WIE: Muntorkest o.l.v. Ouri Brontchi, assistent van de overleden Patrick Davin, aan wie de productie is opgedragen, koor o.l.v Alberto Moro
- REGIE: Ingrid non Wantoch Rekowski
- LIBRETTO: Eric Brucher
- STEMMEN: The Teenager: Sarah Defrise, The Man: Amaury Massion, The Woman: Albane Carrère
- WANNEER: 12 en 13 september 2020
- FOTO’S: © Simon Van Rompay
