Het genie van Beethoven zou dit jaar, ter gelegenheid van de 250ste verjaardag van zijn geboortedag, wereldwijd met luister gevierd worden. Deze componist kende zoals elk individu de intensiteit van vreugde en lijden en verwerkte deze emoties, overvloedig gezegend met scheppingskracht, in een magistraal oeuvre. Ons landje liet zich niet onbetuigd. Praktisch al die concerten werden evenwel in de kiem gesmoord, sneuvelden, door de covid-19 pandemie.
Veerle Simoens, directeur van het Festival van Vlaanderen Gent, laat zich niet kluisteren aan de onmogelijkheden. Zoals voetballer Johan Cruyf het zo beeldend uitdrukte: “Elk nadeel heeft zijn voordeel”. Samen met haar team ontwikkelde ze tijdens OdeGand in september jongstleden een scala aan strategieën om het publiek toch van muziek te laten genieten. De speciale editie van het Festival moest niet inboeten aan kwaliteit, het werd integendeel intenser. Ze gaat op hetzelfde elan verder.
Van oud naar nieuw met muzikaal vuurwerk
Nu de theaters en concertzalen zeker tot het einde van het jaar, of zelfs nog langer gesloten blijven, brengt ze met artistieke relevantie en branie in extenso een eresaluut aan Beethoven. Zijn muziek maakt deel uit van ons collectieve geheugen. Met vrouwelijk raffinement en flair past ze, samen met haar team, de verwachtingen aan de werkelijkheid aan. Smart investment in plaats van negativisme is het DNA van de cultuursector en zeker van Veerle Simoens. De Negen Symfonieën van Beethoven zijn integraal én digitaal te zien/beluisteren via streaming. De intense en epische grandeur van een symfonie zal in pocketsize in de huiskamers weerklinken.
Daarvoor kreeg ze het kruim, het neusje van de zalm van onze Belgische musici en dirigenten warm. Cultuurparticipatie in het kwadraat met negen Beethoven-streams.
-Een gewaagd en prestigieus project is het minste wat men daar kan over zeggen. Wat heeft u getriggerd?
We zijn aan dit project begonnen in volle crisis. Ons programma voor OdeGand was klaar in maart. Toen sloeg corona toe. We zijn er met een compleet andere insteek aan herbegonnen in juni. Het was klaar in juli. We zijn weer herbegonnen: de capaciteit van de zalen werd opnieuw aangepast. We wilden dit jaar Beethoven in de kijker zetten. Hij zou wereldwijd gevierd worden. Zijn symfonieën integraal uitvoeren lukte niet, daarom wilden we uitzoeken wat we tock konden realiseren met het oeuvre van Beethoven. Zo zijn we gestoten op heel veel bewerkingen van zijn symfonieën die ook al in zijn tijd werden gemaakt. Het was destijds al in voege om groot symfonisch werk om te schrijven naar kleinere kamermuziekbezettingen. Vervolgens hebben we alle orkesten in België gecontacteerd en gevraagd: “Willen jullie daar aan meewerken?”. Het was voor hen dan ook een moment om toch op het podium te staan. Het zal immers nog lang duren vooraleer we een opera of een grote symfonische bezetting zullen kunnen programmeren. Alle orkesten hapten toe. Dan heb ik het geheel een beetje gestuurd en in samenspraak iedereen een symfonie toegewezen. Sommige zijn we gaan zoeken in het Beethovenhuis in Bonn, andere zijn hedendaagse bewerkingen van een symfonie. De bezetting schommelt tussen de drie en tien muzikanten.
-De kop is er al af. Was of is er belangstelling voor streaming?
Enorm veel. We hebben die concerten live uitgevoerd op het Festival in september. Dan is het natuurlijk een beetje afwachten: wat gaat dat doen op streaming? Tijdens het Festival hebben er heel wat mensen gepuzzeld om ze alle negen te horen. Over een heel weekend gespreid kon je ze inderdaad alle negen beluisteren. Het eerste gestreamde concert op 6 december kon op ontzettend veel belangstelling rekenen. De ticketverkoop overstijgt onze verwachtingen. Nu beginnen we te merken, dat de ticketverkoop gestaag doorgaat en het zijn vooral de grote bekende symfonieën 3, 5 en 9 die het uitermate goed doen.
-Is er een symfonie bij die uw absolute voorkeur geniet?
Ik vind ze allemaal heel mooi. Degene die nu het eerst aan de beurt komt op 16 december is een bewerking van de 2de Symfonie die Jos Van Immerseel heeft gevonden voor pianoforte, cello en viool. Als je daar naar luistert is het precies echt een extra pianotrio van Beethoven. Als je eventjes die orkestklank uit je hoofd zet, dan is het er precies voor geschreven. Ook voor de 3de en 9de zijn er zeer mooie bewerkingen. Ze zijn allemaal ongelooflijk charmant. Het lijkt of het oorspronkelijk gemaakt is voor kamermuziek, zo goed gelukt zijn ze.
-Worden de negen symfonieën opnieuw uitgevoerd of gebruikt u opnames van OdeGand?
Tijdens het Festival zijn ze het vierde weekend van september alle negen tweemaal live uitgevoerd, dus achttien concerten in totaal. Nu gebruiken we inderdaad de beelden die toen gemaakt zijn. Ze zijn opgenomen in de Oude Vismijn en in het Industriemuseum. Twee plekken die echt mooi bewaard zijn en behoren tot het culturele erfgoed.
-Een theater en concertzaal is een microkosmos waar muziek en taal, eenzaamheid en groepsgevoel met elkaar verweven zijn. Zal de beleving in de huiskamer daar niet bij inboeten?
Luisteraars mogen niet de fout maken om dezelfde sfeer op te zoeken. Het is iets anders. Het is zoals u zegt: het groepsgevoel, het samen beleven valt weg via streaming. Je zit natuurlijk in de intimiteit en het comfort van je eigen zetel. Het is geen vervanging, het is gewoon iets bijkomend. Ik denk, als je er op zo’n manier naar kijkt, je er best van kunt genieten. Natuurlijk is het samen beleven van een concert iets helemaal anders. Aan de andere kant: wij hebben filmpjes doorgestuurd gekregen van mensen die voor het eerst naar een gestreamd concert keken en vergaten dat ze niet in een zaal zaten en op het einde enthousiast recht veerden en begonnen te applaudisseren. Het is anders, maar muziek en de kunsten overstijgen alles.
-Die reactie deed u en uw team waarschijnlijk enorm deugd want de voorbije maanden waren voor jullie hectisch: energie in de programmatie steken, alles weer gecanceld zien, opnieuw beginnen. Nooit de moed laten zakken?
Het heeft inderdaad veel van ons team gevergd maar ook van de musici die telkens klaar waren om op het podium te stappen. Het is een elastiek die constant uitgerekt wordt. In Gent waren we, één: heel blij dat we uiteindelijk toch ons Festival hebben kunnen organiseren in een aangepaste versie weliswaar én twee dat we er nu nog een achteraf verhaal aan kunnen breien. Wat ook fijn is om vast te stellen is dat mensen die nu tickets kopen voor de streaming andere mensen zijn dan tijdens het Festival. Dat wil zeggen dat we een nieuw, toegevoegd publiek bereiken.
-Iedereen moet van de nood een deugd maken. Een tegenvaller wordt zo ook een meevaller. Dat leidt soms tot ontdekkingen. Het streamen van klassieke concerten is dat meteen ook het veroveren van een nieuwe ruimte en publiek?
Zeker, het is een gegeven dat we nu volop onderzoeken. We hebben één streaming achter de rug van een symfonie en ook één van Avo Pärt, dat was een ongelooflijk succes waarvoor we zelfs tickets verkocht hebben in Canada en de Verenigde Staten. Dat zijn anders mensen die wij nooit zouden kunnen bereiken. In die zin doet het ons wel nadenken. We gaan de streaming de komende tijd echt wel in de gaten houden. Wat gebeurt er? Wat slaat aan? Welke toon moeten we zoeken want het is voor iedereen een beetje aftasten. Wij merken wel dat het een ander publiek bereikt.
-Met deze negen symfonieën door negen verschillende orkesten te laten uitvoeren presenteert u ook een staalkaart van de rijkdom van onze Belgische klassieke muziekscène.
Dat klopt. Dat is ook een zeer bewuste keuze geweest om aan te tonen wat er in ons land allemaal leeft. Welke orkesten we hebben. Wat ook een hart onder de riem was van de orkesten want geen enkele van hen kan momenteel op volle kracht concerten uitvoeren.
-Was het ook de hand reiken aan al die musici die al maanden verstoken zitten van werk.
Voilà, wij blijven aan jullie denken en proberen samen te zoeken naar opportuniteiten, niettegenstaande alle moeilijkheden. Je kon het ook merken tijdens alle concerten: het spelplezier is gigantisch. Het was een heel fijne en warme concertenreeks.
-2021 blijft voor de podiumkunsten een ongewisse periode. Wacht het Festival van Vlaanderen Gent af hoe alles zich ontwikkelt of gaan jullie voor een tweesporen ontwikkeling?
Wat met het virus volgend jaar, dat is de vraag die iedereen zich stelt. Hoe gaat de vaccinering verlopen? We hebben enigszins respijt, het Festival vindt pas in september plaats. We kunnen niet bij de pakken blijven zitten en gaan stilaan aan de slag. We werken tegelijkertijd aan verschillende plannen. Een plan waarin we concerten ten volle kunnen uitvoeren zoals in normale tijden, maar evengoed een bescheidener versie. In elk geval, we zijn goed voorbereid. Er is het precedent van vorig jaar. We hebben er alle vertrouwen in dat het weer gaat lukken. Misschien op een andere manier. We zijn tegelijkertijd veel balletjes in de lucht aan het houden.
WAT: Sound of Gent – Beethoven Integraal & Digitaal
WIE: Festival van Vlaanderen Gent
WANNEER:
06/12 Symfonie 1; B’Rock Orchestra
16/12 Symfonie 2; Anima Eterna Brugge
26/12 Symfonie 3; Casco Phil
06/01 Symfonie 4; Orchestre Philharmonique de Liège
16/01 Symfonie 5; Symfonieorkest van de Munt
26/01 Symfonie 6; Symfonieorkest Vlaanderen
06/02 Symfonie 7; Symfonisch orkest van Opera Ballet Vlaanderen
16/02 Symfonie 8; Belgian National Orchestra
26/02 Symfonie 9; Koninklijke Muziekkapel van de Gidsen
Voor meer informatie en tickets à € 5.-klik hier.
FOTO: Bas Bogaerts
