Interview met dirigent en componist Dirk Brossé

Medio december vindt in BOZAR de wereldcreatie plaats van het eerste cello concerto van Dirk Brossé: “When love becomes an instinct”. De premièrecyclus van het Nationaal Orkest van België met soliste Marie Hallynck brengt het programma op zondag 14 december om 15 uur in Bozar, de volgende dagen ook in Turnhout (De Warande) en in Gent (deBijloke).

Dirk Brossé goochelt in zijn muzikale oeuvre met stijlen. Geen genre is hem vreemd: filmmuziek, muziektheater, musical, wereldmuziek én symfonisch werk… Met klank de schoonheid, veelzijdigheid, diepte en tristesse  van het leven inkleuren is zijn ding. Het programma is mooi in balans met twee werken van Leonard Bernstein: de Symphonic Dances uit West Side Story en Slava  plus twee werken van hemzelf: de “Philadelphia Ouverture” en dan de wereldcreatie van zijn eerste cello concert: “When love becomes an instinct”. Daarvoor liet hij zich inspireren door “The World Book of Love” van Leo Bormans waarin tientallen internationale wetenschappers, psychologen en psychiaters de liefde analyseren en interpreteren. Zij vormden het vertrekpunt voor fantasierijke interpretaties. Op zijn eigenste virtuoze en gevoelvolle manier reflecteert Dirk Brossé in zijn muziek over de liefde in al haar facetten.

Klassiek Centraal: Wat is volgens u de ziel van muziek?

Dirk Brossé: De ziel is ongrijpbaar, maar volgens mij is de ziel van muziek een subtiel contact. Iets dat je raakt, beroert, ontroert, kan zalven of een euforisch gevoel geven. Dat kan net zo goed door een eenvoudige melodie zijn, een simpel liedje als een symfonisch werk.

KC: Het concert is evenwichtig samengesteld met werk van Leonard Bernstein en van u zelf. Een componist wiens oeuvre u nauw aan het hart ligt?

D.B.: Ik heb veel respect voor Leonard Bernstein. Hij heeft een voorbeeldfunctie voor mij. De manier waarop hij in het leven stond, zijn associatieve geest. Hoe hij met zijn publiek communiceerde, muziek toegankelijk maakte voor een breed publiek. Hij wist jong en oud te bekoren, warm te maken voor klassieke muziek.  Zijjn composities waren artistiek gewaagd. Hij mat zich met de traditie maar voegde ook nieuwe componenten toe. Er is een zekere verwantschap.

KC: U was de voorbije maanden uitermate actief. Amper een paar weken geleden gingen in BOZAR de Haiku’s van Herman Van Rompuy in wereldpremière en u staat alweer met nieuw werk klaar!

D.B. “Haiku Cycle One” kende haar oorsprong in Gent. Toevallig stootte ik op een haikubundel van Herman Van Rompuy. Het lezen van het vers “I Will Be Your Grave” maakte iets in mij los. Uiteindelijk zette ik zeven haiku’s uit de bundel op muziek.

Er bestaan twee versies van “Haiku Cycle One”. De originele  voor sopraan en piano, en de nieuwe voor sopraan en orkest. De tonaliteit, het timbre en de klankkleuren van de piano zijn eerder beperkt in vergelijking met de duizenden klankmogelijkheden en kleurcombinaties die je kunt creëren met een symfonisch orkest. De muziek blijft exact dezelfde, de noten zijn niet veranderd, de melodielijnen zijn gelijk, maar de achtergrond wordt nu ingekleurd met de klanken van een symfonisch orkest. Sommige mensen vragen mij: “Wanneer doet u het allemaal”. Een dag telt voor mij, net zoals voor iedereen 24 uren. Die zinvol invullen houdt me gaande. Velen zullen mij een workaholic noemen. Ik ben gedreven door wat ik doe, maar ik schakel ook momenten in om te ontspannen, te relaxen, te genieten van doodgewone alledaagse dingen, te dagdromen.

KC: Velen zien liefde als Spielerei.”The World Book of Love” diende als inspiratiebron voor uw eerste cello concerto.

D.B.: Liefde is een woord dat makkelijk in de mond wordt genomen. Liefde roept bij velen associaties op aan romantische Hollywoodfilms met een happy end. De liefde is een zeer complex gegeven. Van puberale ontluikende liefde en vlinders in de buik, naïef en teder. Liefde kan belangeloos en gul zijn maar ook verstikkend en verzengend. Iemand aanvreten, kapot maken. De ideale liefde bestaat niet. Er zijn zovele varianten. Wat mij vooral interesseerde zijn de bevindingen van psychologen en wetenschappers.

KC: De cello suites van Bach hebben iets magisch. Was de cello hét instrument om die veelheid van gevoelens weer te geven.

D.B.: De cello benadert heel dicht de menselijke stem en biedt heel veel klankmogelijkheden. Maar eigenlijk is het een compositieopdracht  gegeven door Pierre Drion voor Marie Hallynck als soliste. Zij bespeelt een uniek instrument, een cello van Matteo Goffriller uit 1717 en wou dat instrument eens laten schitteren, een glansrol geven.

Het cello concert wordt in december 2014 in wereldpremière uitgevoerd door het Nationaal Orkest van België met Marie Hallynck als soliste. Zowel naar vorm als naar inhoud is het een ambitieus concerto. Veel meer dan een liefdeslied voor solist en orkest, is het een boeiende muzikale vertolking van de liefde in al haar aspecten.

In het concerto worden zeven zeer verschillende vormen van liefde beschreven. Ik ben afgestapt van de traditionele opbouw van een concerto. Deze compositie telt geen drie maar wel zeven delen, die elk ook buiten de structuur van het cello concerto kunnen worden uitgevoerd. De leidraad van het cello concerto: flirten, de onbeantwoorde liefde, vlinders in de buik, de liefde door de ogen van de narcist, de spirituele liefde, de fatale aantrekkingskracht en de ultieme, romantische liefde. Deze zeven zeer verschillende archetypes van liefde liggen aan de basis van dit nieuwe werk. Zes delen verklanken de liefde in een eigenzinnige dialoog tussen de solist en het orkest. Het deel dat de narcistische liefde beschrijft laat geen ruimte voor dialoog en wordt enkel door de solist gespeeld. Het ‘ik’ als middelpunt van het universum.

KC: Qua technische complexiteit en expressie vraagt dit werk om een virtuoze vertolker?

D.B.: Marie Hallyncks is een celliste met een ontegensprekelijke faam. Ze heeft zich met haar instrument een unieke plek veroverd in het muzieklandschap.

KC: U dirigeert uw eigen werk, geeft dat een extra kick en voldoening?

D.B.: Dat is een beetje tricky. Ik heb geleerd afstand te nemen wanneer ik eigen werk dirigeer, anders verlies je de pedalen. Je moet zeer kritisch en geconcentreerd blijven tijdens het repetitieproces. Het zien als ontdekkingstocht. Bij een eerste confrontatie met het publiek doet de adrenaline zijn werk. Als alles in zijn plooi valt, geeft dat natuurlijk een boost.

Eén van de concerten is ten voordele van  het Fonds Aurore Ruyffelaere. Het fonds werd opgericht om het leven en werk van Aurore Ruyffelaere als lerares geschiedenis in herinnering te houden. Het  fonds brengt haar opvoedingsvisie met nadruk op herinneringseducatie, ter bestrijding van alle vormen van extreem nationalisme, racisme en discriminatie onder de aandacht. Het Fonds Aurore Ruyffelaere is ondergebracht bij de Koning Boudewijnstichting.