Een zeldzaamheid, zoniet een unieke belevenis is het, dat je tijdens een concert wereldcreaties meemaakt met composities van een vader en zijn zoon die  bovendien samen op die creaties aanwezig zijn. Klassiek Centraal was er bij…

Een zeldzaamheid, zoniet een unieke belevenis is het, dat je tijdens een concert wereldcreaties meemaakt met composities van een vader en zijn zoon die  bovendien samen op die creaties aanwezig zijn. Klassiek Centraal was er bij…

Het was Marc Michaël De Smet, dirigent van het kamerkoor Aquarius, die het initiatief nam om door vader Kristiaan en zoon Maarten van Ingelgem muziek te laten componeren op teksten van de weinig bekende maar getalenteerde schrijfster Annie Van Keymeulen. Zij schreef bij de geboorte van haar kinderen in poëtische bewoordingen haar ervaringen van het moeder worden neer. Deze losse teksten waren de basis voor Cirkelzang en Jaarringen. De onbekende schrijfster bewijst met beide teksten dat ze een rijke taalbeheersing heeft en een woordenschat die ze ten dienste stelt van de zuivere poëzie. Graag zouden we er nog van lezen, in een of meerdere bundels. Belangrijk om te vermelden is dat de opdrachtgever er op stond een Nederlandse tekst op muziek te zetten, iets wat hij in het Vlaanderen van vandaag helemaal niet vanzelfsprekend vindt, dat kunnen we beamen.

Vooringenomenheid doorprikt

De locatie van het concert, een soort sporthalachtige zaal, blijkbaar ook een kerk, kon alleen maar warm aanvoelen dankzij de kwaliteit van wat er op het podium te gebeuren viel. Dat was meer dan zingen alleen. Zo stond voor het podium een kring witte kaarsjes, sfeergevend en misschien aansluitend op de eerste zondag van de advent? Het koor is gekleed in het wit, geen uniform tenzij dan in het overheersende wit.

Voor ik u verder vertel, beste lezers, even heel persoonlijk: ik beken dat ik naar Aquarius nooit eerder ging luisteren en waarom? Omdat ik een verdomd vervelend ventje ben dat ‘iets’ heeft tegen al die rare podiumopstellingen die de muziek zelden ten goede komen, eerder integendeel. Dat leren mijn ervaringen me… Zo dacht ik dus ook over Aquarius: “Het zal weer wat zijn… zucht”, al werd ik in de loop der jaren meermaals aangesproken door mensen die me duidelijk maakten: “Die zijn echt goed hoor Ludwig, je moet gaan luisteren!”. Dat heb ik dus gedaan. Iemand vroeg me na het concert toen ik daar mijn vooringenomenheid bekende: “Heb je nu geen spijt van wat je al gemist hebt?”… Spijt? Niet echt want er is zoveel moois in de wereld dat je ooit leert kennen en moet je spijt hebben dat je er niet eerder kennis mee maakte? Neen, je moet blij zijn je wereld alweer wat verruimd te hebben. Zo voel ik het althans. En ja, Aquarius is een verruiming van mijn muzikaal wereldbeeld.

Voordracht, harp en koor

Het koor werd in beide composities begeleid op harp. Jutta Troch bespeelde dit instrument dat je in geen van beide werken zou kunnen wegdenken noch vervangen. Het is zo aanwezig en tegelijk onopvallend verborgen dat het soms alleen dient als fijn kruid. Een kruid dat de maaltijd net iets extra geeft… Heel mooi en ook even mooi bespeeld. Een vertelster kreeg in beide werken haar deel en deed dit behoorlijk al vond ik haar soms wat schools, als was ze voor kinderen een sprookje aan het voorlezen.

Het koor zingt als semi-professionele zangers. Wat een sterke koorklank! Ach, er klinkt wel eens een stem iets boven de anderen, maar dat verdragen we van mensen die het na ‘hun uren’ moeten doen. Werken, huishouden en dan nog zingen in een koor om een resultaat te bereiken dat sommige professionele ensembles evenaart zoniet overstijgt. Daar heb je een goede stem, inzet, muzikaliteit en een goede leidende hand voor nodig. Alle ingrediënten zijn hiervoor bij Aquarius duidelijk aanwezig. Een pluim op de hoed van zowel de zangers als van de dirigent die zeer bewust, zeer doordreven stuurt en dirigeert.

De wereldcreaties

We kunnen er niet om heen, het publiek kreeg twee werken voor de komende eeuwen te beluisteren. Vader en zoon, twee grote componisten waarvan ik niet zou kunnen zeggen wie ‘de beste’ is. Volgens de vader, is het de zoon. Zo maakte hij het aan het publiek bekend. Mooi toch, die vaderlijke liefde… Je kan aan de muziek soms een volksziel herkennen. Zo herken je snel Slavische muziek maar ook Duitse, Italiaanse, Franse, Spaanse, Engelse en noem maar op. Dat heb je ook met de Vlaamse muziek. Er is iets, iets dat je niet technisch kan ontcijferen noch analyseren, het is iets dat die volksziel in zich draagt. Dit maakt dat er rijke verschillen zijn die volkseigenheid inkleuren en die ook bevruchtend kunnen zijn naar anderen die er dan weer hun eigen ziel in leggen en zo kunnen we lang doorgaan.

Neem nu de Vlaamse Polyfonisten, zij waren het voorbeeld voor talloze volgelingen in Europa die elk op hun beurt de eigen melodielijnen wisten in te bouwen en waardoor nieuwe stijlen ontstonden die op zich dan weer anderen gingen beïnvloeden waar opnieuw de eigenheid, onderbewust, een invulling kreeg.

Het is die ziel die ook, zonder het met opzet zo te willen, in de werken van deze vader en zoon liggen. Er wordt een anker uitgegooid naar die Vlaamse Polyfonie en al wat er van toen tot nu gebeurde. Het groeit tot een nieuwe stijl, een nieuw verhaal dat mooi is, dat beluisterbaar is, dat je kan degusteren en dat iets in je wakker maakt en zegt: “Dat is van ons”.

Het grootste werk was van Maarten Van Ingelgem. Soms voel je je dicht bij zijn leraar, Wim Henderickx – de belletjes bijvoorbeeld en het ijle, dan weer kan je het niet thuisbrengen ondanks dat je een groot thuisgevoel hebt. Welaan, dat is het genie van de componist die weet dat hij soms pakkende teksten op muziek zet en dat geheel vorm geeft met een subtiele begeleiding. Al even onbewust trekt hij de lijn van de vader door zonder die vader te imiteren of hier en daar bij hem te leen te gaan. Zeg maar dat de appel niet ver van de boom valt.

Benjamin Britten

Marc Michaël De Smet inspireerde zijn compositieopdracht op A Ceremony of Carols van Benjamin Britten (1913-1976), de componist van wie dit jaar zijn 100ste verjaardag gevierd wordt. Engels werden de composities niet al vernamen we van Kristiaan Van Ingelgem dat hij Britten inschat als mogelijk de grootste componist voor de stem in de 20ste eeuw. Wie de grootste is, het blijft moeilijk te duiden natuurlijk.

Aquarius bracht tot slot van dit geslaagde concert een selectie uit deze Ceremony.

Uiteraard wachten we met spanning op de cd die weldra op de markt verschijnt en waar beide creaties Cirkelzang en Jaarringen op te beluisteren zijn.