Het orgel leeft (opnieuw) en geeft de toon aan

ookinteressant

Ja, ooit was het orgel hét toonaangevende instrument. Letterlijk voor de koorzangers in de kerken en vooraanstaand als de muzikale invulling voor tal van misvieringen aller aard en dit gedurende eeuwen. Door de implosie van het kerkelijk bezoek werden talloze orgels als het ware derderangsinstrumenten. Het orgel raakte haast in de vergetelheid. Gedreven organisten en liefhebbers van het instrument slaagden erin de beleving van de orgelmuziek terug wakker te maken en aandacht te trekken. Orgels werden en worden gerestaureerd, nieuwe orgels worden geplaatst en regelmatig zijn er concertreeksen en verschijnen er nieuwe opnames. Voor u bespreken we hier vier opmerkelijke cd’s die vier eeuwen orgelmuziek omhelzen.

Recommended by Bach by Bart Jacobs

Het is misschien wel dé orgel-cd van het jaar. Bart Jacobs, titularis van de Sint-Goedele & Sint-Michielkathedraal van Brussel, speelt werk van Johann Sebastian Bach – de nooit geëvenaarde componist en zeker niet overtroffen voor orgelmuziek – en door Bach aanbevolen componisten.

Jacobs speelt niet op een van de orgels van ‘zijn’ kathedraal, maar wel op een orgel dat zonder Bach in geen geval zou bestaan en een orgel waar Bach meteen verkocht zou voor zijn. Had het er geweest in zijn tijd en had er een functie vacant verklaard geweest, had hij zeker gesolliciteerd en dan was Bach een inwoner van Leuven geworden. Het orgel dat bespeeld wordt, staat in Leuven, is gloednieuw en kan je beluisteren en genieten in de Sint-Michielskerk.

Op de hiervolgende links vind je alle info over dit orgel, een Contiusorgel gebouwd door Joris Potvlieghe. Dit Contius-Bachorgel (mogen we het even zo noemen?) zet Leuven en Vlaanderen meteen op de wereldkaart voor een hernieuwde interesse voor het orgel in het algemeen en hoogstaande orgelmuziek in het bijzonder. Wim Winters is de titularis en speelde het orgel in. Je kan dit orgel dat zoveel meer is dan ‘een gewoon orgel’ uiteraard ter plaatse beluisteren. Er zijn tal van gelegenheden met concerten en festivals.

Wie om welke reden dan ook niet ter plaatse geraakt, kan het thuis beluisteren net als diegenen die het opnieuw willen genieten nadat ze ter plaatse waren. Geen beter luisterschijfje denkbaar dan de opname van Bart Jacobs. Het is een feest voor het oor, puur genot, een weelde aan de mooiste klanken. Er zijn veel steengoede orgelopnames gemaakt door de jaren heen waar je met moeite kan uit kiezen om te zeggen: “Ja, deze is hét”. Welaan, met deze opname kan je zeggen: “Oh! Déze is hét!”. De opname is het ideale visitekaartje voor dit nieuwe, historisch verantwoorde instrument. Jammer dat door de omstandigheden momenteel geen Gouden Label gegeven kan worden (een gevolg van de Covid crisis en de er op volgende reorganisatie van Klassiek Centraal), maar 5 sterren (of mag 5+?) kleven we er op. De sterren zijn voor de uitvoerder, de opnamekwaliteit, het instrument, het project. Dit verdient zoveel lof dat het extra in de verf mag en moet gezet worden.

Drie pittige orgelcd’s bij Da Vinci Records

Met ‘Seeds of romanticism in Italy 1815’ starten we, ondanks dat jaartal, in de 18de eeuw om over te vloeien op de tonen van het orgel naar de 19de eeuw. Zeven Italiaanse componisten komen aan bod. Organist Eugenio Maria Fagiani musiceert op het F.lli Serassi op. 351 orgel in Calcinate (Bergamo – Italië). Die (pre)romantische Italianen toch, zelfs hun orgels zingen belcanto. Heerlijke ontdekkingen want zo dikwijls zullen we in onze Lage Landen deze muziek niet horen. Amper of nooit op een klassieke radio- of TV zender, zeer zeldzaam op concerten. Het is nochtans muziek die je een bijzonder goed gevoel geeft en aanzet om mee te gaan zingen. Thuis mag dat echt, wie kan er zich aan storen? Ga er dus voor en schenk je deze CD als extra pakje onder de kerstboom. Vier sterren, zeker.

Van César Franck vinden we wel heel wat muziek op cd, die horen we op de zenders, die wordt uitgevoerd op concerten. Rodolfo Bellatti bracht een eerste cd uit – deel 1 – met al de orgelwerken van de Waals / Franse componist. Velen vergeten dat de man met de naam die naar de Franken verwijst in Luik werd geboren. We zitten intussen volop in de 19de eeuw en wie zal het ontkennen dat Franck een kind van de eeuw van de romantiek was? Op het orgel van de Basilica Cathedrale Metropolitana di Sant’Agata V.M. in Catania (Italië) trillen de orgelpijpen van het orgel gebouwd door Jaquot-Jeanpierre (1877-1884), uitgebreid door Laudani e Giuldici In 1926 en op punt gezet in 2014 door Mascioni. Wie van César Franck houdt en niets ervan in huis heeft of slechts enkele werken, die kan geen foute keuzen maken met deze vier sterren cd en wat er nog zal op volgen.

Met Louis Vierne en Maurice Duruflé belanden we van de 19de in de 20ste eeuw. Vierne is ook een van die romantici die het orgel zagen als een groot symfonisch orkest en dat hoor je in zijn Symphonie No. 2 die hier opgenomen is. Het werk van Duruflé is al wat moderner, maar sluit toch vlot aan bij de latere romantiek. Organist Francesco Botti begrijpt beide Franse orgelmeesters zeer goed en het (post)romantisch orgel van de Abbazia Santo Stefano in Isola della Scala (eveneens Italië) komt helemaal tot zijn recht. 3 sterren, voor de grotere liefhebber allicht 4.