***** Dan ben je een degelijk vakman, beschik je over voldoende inspiratie, maar heb je de pech een tijdgenoot te zijn van giganten in de kunstgeschiedenis (want een en ander geldt niet alleen voor muziek), zodat je zelf én je werk helemaal in de vergetelheid geraakt, terwijl die giganten eeuwige roem gegund is.
***** Dan ben je een degelijk vakman, beschik je over voldoende inspiratie, maar heb je de pech een tijdgenoot te zijn van giganten in de kunstgeschiedenis (want een en ander geldt niet alleen voor muziek), zodat je zelf én je werk helemaal in de vergetelheid geraakt, terwijl die giganten eeuwige roem gegund is.
Het overkwam ook componist en klarinetvirtuoos Henri Joseph Tobi (1741-1809). Hij heeft (voor zijn tijd) behoorlijk lang geleefd (68) maar had het ‘ongeluk’ tijdgenoot te zijn van W.A. Mozart (1756-171)…
Terra Nova is een onderzoekscollectief dat speurt naar onbekende, zogenaamd verdwenen maar waardevolle muziek met als doel ze opnieuw tot leven te brengen. Thuisstad Antwerpen oblige en na een beetje graven werd Tobi van onder het stof gehaald. Rond die vergeten Antwerpenaar werd een ruim project opgezet met opnames van zijn composities, uitgave van zijn partituren en een boek over zijn leven.
Actief muziekleven
De Britse musicoloog Charles Burney bracht een bezoek aan de Oostenrijkse Nederlanden en noteerde in zijn dagboek: valse instrumenten, onbehouwen musici en tweederangsuitvoeringen. Daarmee kon het hoofdstuk afgesloten worden maar de Brit bracht ook aan het licht dat het muziekleven in Antwerpen zeer actief was.
Rond 1760 waren er van de zes benoemde ‘stadsspeellieden’ niet minder dan vier die klarinet speelden… een instrument dat pas rond 1750 in Europa doorbrak. Ter illustratie. Rond die tijd waren hier twee families van klarinetbouwers actief: Tuerlinckx in Mechelen en De Rottenburgh in Brussel.
Historisch
Bij zogenaamd historische opnames heb ik mijn bedenkingen. De klank uit een ver verleden kán gewoon niet precies weergeven worden. Alles is nu anders… tot en met de gordijnen en het behang tegen de muren. Argumenten pro en contra zijn legio en door een historisch instrument min of meer correct na te bouwen en de muziek op te nemen in een locatie die in al die tijd niet echt veranderd is (kerken bijvoorbeeld), wordt een en ander wel geloofwaardig. De techniek staat nu ook zo ver dat – met voldoende gegevens – om het even welke akoestiek nagebootst kan worden.
Artistiek directeur en klarinetvirtuoos Vlad Weverbergh: “Het instrument dat ik bespeel werd gebouwd volgens een ontwerp van Tuerlinckx en is van hetzelfde type als de klarinet waarop Tobi in de achttiende eeuw speelde”.
Trio’s
Op de cd staan “Six Trio Pour une Clarinette, un Violon & une Basse” in Parijs uitgegeven in een cahier met als ondertitel “Oeuvre Première”.
Opnieuw Vlad Weverbergh: “De combinatie van klarinet en viool is (in die tijd zeker, red.) veeleer uitzonderlijk. Het is charmante muziek bedoeld om gespeeld te worden in de sfeervolle salons van de Antwerpse stadspaleizen”.
Daarmee is wat we horen op de cd perfect samengevat. Het is geen ‘grote’ muziek waarmee Tobi de muziekgeschiedenis een andere wending had kunnen geven… maar dat was ook niet de bedoeling. Evenmin is alles wat Mozart neerpende even merkwaardig als zijn werkelijk grote werken…
Deze muziek is pretentieloos en zou bijvoorbeeld op een eindproef kamermuziek aan een koninklijk conservatorium kunnen weerklinken.
Dat het wel de moeite loont, bewijzen de namen van de muzikanten die aan het project meewerken. Naast klarinettist Vlad Weverbergh zijn dat Katalin Hrivnak (barokviool), Edouard Catalan (barokcello), Luc Vanvaerenbergh (pianoforte)… onder de muzikale supervisie van Guy Van Waas (klarinettist, pianist, organist, pedagoog en dirigent van het ensemble Les Agrémens).
