From The Imperial Court, Stile Antico

Nominatie Gouden Label – Tune Thy Musicke To Thy Hart, The Phoenix Rising, Heavenly Harmonies, het zijn maar enkele van de tot de verbeelding sprekende titels van prachtige cd’s van het Engels vocaal ensemble Stile Antico. Met hun nieuwste cd (hun 9de) From The Imperial Court, hebben ze zichzelf nog overtroffen.  Onvoorstelbaar mooi, subliem!

Nominatie Gouden Label – Tune Thy Musicke To Thy Hart, The Phoenix Rising, Heavenly Harmonies, het zijn maar enkele van de tot de verbeelding sprekende titels van prachtige cd’s van het Engels vocaal ensemble Stile Antico. Met hun nieuwste cd (hun 9de) From The Imperial Court, hebben ze zichzelf nog overtroffen.  Onvoorstelbaar mooi, subliem!

Stile Antico is zoals u misschien wel weet een Brits vocaal a capella ensemble, gespecialiseerd in polyfone Renaissance muziek. En net als de Tallis Scholars en The Sixteen hebben ze hun roots in de koortraditie van de prestigieuze colleges van Oxford en Cambridge. Maar, in hun geval en dat is heel ongewoon voor het zingen van heel complexe meerstemmigheid, hebben zij geen dirigent!

De zangers repeteren en concerteren als kamermuzikanten, een aanpak die unaniem geprezen wordt door specialisten en critici. Opgericht in 2001 wonnen ze de Publieksprijs op de Early Music Network Young Artists’ Competition in 2005. Sindsdien worden ze wereldwijd omschreven als "één van de helderste nieuwe sterren aan het firmament van de Renaissance vocale ensembles". Zeker weten.

Habsburgse Renaissance

De opmerkelijke Habsburgse dynastie die op zijn hoogtepunt een groot deel van Europa regeerde en als eerste een wereldwijd imperium vestigde, was de inspiratie voor een fascinerende en prachtige muzikale reis doorheen twee eeuwen van het continentaal repertoire. Stile Antico brengt muziek die rechtstreeks verbonden was aan de Habsburgse Renaissance vorsten Maximiliaan I, Karel V en Filips II. Ze brengen muziek gecomponeerd voor kroningen, feesten en begrafenissen, die beantwoordde aan de vraag naar muziek bij spel en gebed, variërend van een eenvoudig chanson van Josquin tot de verfijnde polyfone technieken van Isaac, van  Lobo's exquise uiting van verdriet tot de uitbundigheid van Morales en Gombert.

Feesten en rouwen

De cd biedt een indrukwekkende demonstratie van het hoog muzikaal niveau van verschillende generaties Habsburgers, van vroeg tot laat renaissance. Los van de politiek van de opeenvolgende vorsten heeft de bloei en evolutie van de westerse muziek veel te danken aan hun onaantastbare, muzikale smaak. Op de cd zijn chansons en motetten van Cristobal de Morales, Thomas Crecquillon, Thomas Tallis, Josquin Desprez, Ludwig Senfl, Nicolas Gombert, Pierre de La Rue, Jacobus Clemens non Papa, Alonso Lobo en Heinrich Isaac opgenomen. Die zijn in opdracht van en onder het beschermheerschap van Maximiliaan I, Maria van Bourgondië, Philips de Schone en Johanna van Castillië, Karel V, Filips II en zijn broer Ferdinand van Oostenrijk gecomponeerd.

Stile Antico telt twaalf stemmen met vrouwelijke sopranen en alten. Zij hebben niet de minste moeite om binnen hun eigen partijen de stemmen te ontdubbelen. Het magistraal filigraanwerk van de polyfonie blijft duidelijk. Het programma is goed gekozen, variërend tussen werken van feest en rouw, met een aantal bekende maar ook minder bekende werken. Luister meteen naar het schitterend 8-stemmig “Andreas Christi famulus” van Thomas Crecquillon, de favoriete componist van Karel V,  en luister vervolgens naar het  begrafenis motet op de dood van Maximiliaan I van de Zwitser Ludwig Senfl, “Quis dabit oculis” (die onze ogen een bron van tranen zal geven). Door hun  sfeervol, prachtig tempo en hun strakke stemmen brengt het ensemble een diep gevoelde weergave van dit vocaal meesterwerk uit de Renaissance.

Isaacs “Virgo prudentissima” is een goed voorbeeld van een motet gecomponeerd  in opdracht. Het werd nl. gecomponeerd voor de Rijksdag van 1507 die de positie van Maximiliaan als Heilig Rooms Keizer bevestigde. In het tekstboekje lezen we dat het  werd uitgevoerd o.l.v. van ene 'Georgius'-Jurij Slatkonja, die Maximiliaans eerste  kapelmeester was en dat hij dus  beschouwd kan worden als de oprichter van wat nu de Weiner Sängerknaben zijn.

Vervolgens lezen we dat Pierre de la Rue in 1492 in dienst kwam van de Grande Chapelle  van het Bourgondisch Hof, en dat Philips jong overleed  in 1506, voor welke gelegenheid de la Rue “Absalon fili mi” componeerde. Hij  bleef nog twee  jaar in dienst van Philips  weduwe om haar te troosten met zijn gevoelige  muziek. Maximiliaan overleed in 1519 bij welke  gelegenheid aan Ludwig Senfl, Isaacs leerling, gevraagd werd om het vierstemmig  motet “Quis dabit oculis” te componeren.

Cristóbal de Morales feestelijk motet "Jubilate Deo" werd gecomponeerd voor een ontmoeting tussen Karel V en François I, koning van Frankrijk.

Clemens’motet "Carole magnus eras" werd gecomponeerd voor de bepalingen van de Pragmatische Sanctie van 1549, waarbij Karel vastlegde dat de Zeventien Provinciën van de Lage Landen zou worden overgenomen door zijn zoon Filips II. Alonso Lobo's motet Versa est in luctum werd gecomponeerd ter gelegenheid van zijn begrafenis in 1598.

Crecquillons eerder vermeld, feestelijk motet “Andreas Christi famulus”, werd dan weer gecomponeerd voor een samenkomst van de Orde van het Gulden Vlies. Wil ik maar zeggen dat u aan de hand van deze magistrale composities een groot deel van uw boeiende geschiedenis beleeft.

Stile Antico

Stile Antico’s  uitvoering van Gomberts “Magnificat primi toni” concurreert weliswaar met de levendige en gespierde uitvoering door de Tallis Scholars (in hun complete set van de acht Magnificats van de componist), Pierre de la Rue's donker getinte klaagzang “Absalon fili mi”, soms toegeschreven aan Josquin, zingen ze dan weer als een charismatisch en diep vocaal meesterwerk. Zowel Josquins als Gomberts zetting van het chanson “Mille Regretz” bieden een welkome seculiere afwisseling met  de overwegend sacrale motetten op de cd. Gomberts versie van Mille regretz is trouwens een zes stemmige bewerking van Josquins origineel. Omdat het chanson het  lievelingslied was van Keizer Karel ging het de geschiedenis in als het “Canción del Emperador”. Bij het muzikaal verheerlijken van hemelse en aardse heersers produceerden de componisten van de keizerlijke hofkapel prachtige muziek van lof en viering maar ook van rouw en verdriet. Dat laatste horen we in Alonso Lobo's “Versa est in luctum”. Stile Antico brengt van dit alles een verstandig gekozen en afwisselende mix die  ze meer dan prachtig  uitvoert.

Het bijhorend cd-boekje bevat alle teksten en is mooi geïllustreerd met de  portretten van de vorsten in kleur. Dit is dus een cd die een bijzondere bijdrage levert aan en een vooraanstaande meerwaarde is voor de  hoge kwaliteit van de reeds bestaande vocale renaissance discografie. Heel, heel bijzonder, magnifiek.