Sidi Larbi Cherkaoui laat zalen vollopen. Deze keer weer voor acht voorstellingen in deSingel. Zijn werk wordt gewaardeerd en hoog ingeschat, zeker ook in eigen land. Fractus V groeide uit tot een van zijn meest geladen voorstellingen met sequenties die aan de ribben blijven plakken. Een danser/choreograaf die bovenop zijn technische competenties ook een persoonlijk verhaal laat horen dat raakt, beroert en tot reflectie noodt. Een voorstelling met een onderhuidse energie en magnetisme.
Context
Miljoenen mensen worden voor de gek gehouden, belazerd, gemanipuleerd, onderdrukt door totalitaire regimes en godsdienstfanatisme. De centrale rol van intellectuelen en artiesten is critici te spelen van de machthebbers. In vele landen worden ze als potentieel gevaar gezien. De voorbeelden zijn legio. Sidi Larbi Cherkaoui staat niet aan de periferie maar pal middenin het leven. Als observator van een versplinterde wereld neemt hij positie in. Fractus V werd een voorstelling vol tegenstellingen en verbindingen. Wit naast zwart, gesproken woord naast zang en muziek, gruwel naast schoonheid, verstilde momenten naast chaos en existentieel onbehagen. Het geheel doorweven van schitterende vondsten met een kwalitatieve consistentie.
Groeiproces
De aanzet voor deze voorstelling werd vorig jaar gegeven. In mei 2014 maakte hij voor het veertigjarig bestaan van Pina Bausch’s Tanztheater Wuppertal een korte creatie met drie dansers waarin hij de breuk tussen het individu en de maatschappij wou onderlijnen. Al vlug werd duidelijk dat deze korte voorstelling potentieel bood voor verdere uitdieping.
Hij vond aanknopinspunten in de geschriften van de Amerikaanse filosoof, mediacriticus, politiek activist en anarchistisch denker Noam Chomsky.
Sidi Larbi Cherkaoui heeft de voorbij vijftien jaar zijn danstaal steeds proberen te verrijken met ontmoetingen in verschillende danstradities. Dit is nu niet anders. Hij staat zelf mee op het podium en omringde zich met vijf compleet verschillend geschoolde en gespecialiseerde dansers. De Franse virtuoze danser Dimitri Jourde heeft een circusopleiding genoten. De Amerikaanse Johnny Lloyd komt uit de Lindy Hop en was oorspronkelijk muzikant. De Spaanse danser Fabian Thomé Duten begon zijn carrière als flamencodanser bij Joaquin Cortés en Patrick ‘Two Face’ Williams heeft z’n sporen verdiend in hip hop en breackdance battles. Hoe uiteenlopend hun dansachtergrond, toch vinden hun bewegingen elkaar in vaak technisch vernuftige choreografieën. Ook de muzikanten komen uit alle uithoeken van de wereld. Er is de Japanse percussionist/zanger Shogo Yoshii, de Koreaanse zanger/muzikant Woojae Park en de Indische virtuoze Sarodmuzikant Soumik Datta. Allemaal experten in hun eigen muziektraditie maar ook steeds nieuwsgierig naar kruisbestuivingen. Gepassioneerd door lijnen en vormen blijft het architectonische aspect een constante in het oeuvre van Sidi Larbi Cherkaoui. Deze keer worden met driehoeken allerlei figuren en constellaties gebouwd, gaande van een piste, samengestelde driehoeken, pyramides, een muur waarvan de dertig elementen in een domino-effect tegen de vlakte gaat. Er zijn mooie interventies bij zoals de opbouw van de pyramide die nadien gesloopt wordt, wat appeleert aan eeuwenoud erfgoed dat door kortzichtigheid en religieus fanatisme opgeblazen wordt. Er zijn flitsen van genialiteit te zien, maar soms verlamt de op- en afbouw ook de actie. In tegenstelling tot een schilder die in 2 dimensies denkt en de beeldhouwer die in 3 dimensies denkt, moet een decorontwerper/choreograaf in 4 dimensies denken. Hij moet rekening houden met de tijd, dat wil zeggen: hij moet niet alleen denken in toneelbeelden, maar in voortdurend bewegende toneelbeelden.
Begin en einde
De acteurs nemen achteraan op de scène plaats op enkele stoelen op een verder nagenoeg lege scène, links en rechts staan de instrumenten opgesteld. Ze verzamelen centraal op de scène en zingen een prachtig Sanctus. Dan begint het constructiewerk met de houten panelen in driehoekvorm. Er wordt een soort van piste aangelegd waarop de fiere Spaanse danser Fabian Thomé als een heuse hidalgo op een virtuoze en indrukwekkende wijze zijn flamencokunsten ten toon spreidt. Een danser die gedurende de hele voorstelling mijn blik blijft aanzuigen door zijn fantastische podiumprésence. Dan ontwikkelt de voorstelling zich in sneltreinvaart. Als choreograaf is Sidi Larbi Cherkoui uniek. Hij creëert prachtige beelden van een uitgepuurde finesse en schoonheid. Het handen- en armenwerk springt hier echt op de voorgrond, doet denken aan Egyptische hiërogliefen en muurschilderingen, aan de Indische god Shiva, afgebeeld als danser van de tantrische tandavadans. In een verstrengeling van lichamen creëert hij beelden die op insecten, op monsters lijken. De waanzin van de 21ste eeuw maakt hij evocatief en associatief. De gruwel van mensen die afgeknald, geschopt en mishandeld zijn, wordt meestal in alle anonimiteit gepleegd en daarna gretig, met een zekere geilheid gefotografeerd en gefilmd door de media wat hij laat culmineren in een unheimlich stroboscopisch effect.
De voorstelling eindigt met alweer een prachtige samenzang en de acteurs
en musici die hun plaats weer innemen op de stoelen, om dan een voor een in de coulissen te verdwijnen.
Fractus V draagt de magie van de actualiteit met de fysieke en mentale pijn van de enkeling maar levert geen automatische antwoorden af. Hoewel heel knap en beklijvend groeit de voorstelling door de grote versnippering van het geheel niet tot een absoluut meesterwerk uit.
