Het voorjaarsfestival van het Festival van Vlaanderen Mechelen ‘Lunalia’ ging zaterdag van start en staat volledig in het teken van het Mechelse jaarthema ‘Zinderende Stilte’. Dit onder het motto De rest is stilte, de befaamde laatste woorden van Hamlet in het gelijknamige toneelstuk van William Shakespeare. Het is een contradictie, maar net om stilte gehoor te geven, moet er enigszins -oneerbiedig uitgedrukt- lawaai gemaakt worden. Door sfeervolle muziek kunnen mensen uit de manie van elke dag ontsnappen. Zo is bij een breed publiek neoklassiek erg in zwang: verstilde vertraagde muziek in een subtiel vlechtwerk met elektronica. Er zijn tal van jonge hedendaagse componisten die in dit genre hoge ogen gooien: Nils Frahm, Olafur Arnalds, Max Richter, de te vroeg gestorven Jóhann Jóhannnson, Luke Howard, Poppy Ackroyd, enz
De eigenheid van Lunalia
Artistiek directeur, Jelle Dierickx, gooit het over een andere boeg en brengt het publiek in contact met de rijke muzikale tradities van andere culturen via het scheppen van bruggen tussen periodes en stijlen. Zo wordt ons blikveld verruimd. Tijdens deze editie weet hij de spirituele dimensie van muziek te vertalen naar een modern publiek. Hij verrast met bijzondere concertprogramma’s en eigenzinnige artiesten. Er valt heel wat te ontdekken op het snijvlak van kunst en maatschappij. Daarvoor deed hij beroep op een transdisciplinair netwerk van artiesten: 100 kunstenaars uit 10 landen zijn te gast in Mechelen. Ze musiceren in meer dan 25 concerten, er zijn 2 muziektheaterproducties, er is 1 maanritueel, 1 workshop, 1 festival in het festival NOISENOISENOISE in samenwerking met het Kunstencentrum nona, 2 ensembles in residentie: het Canadese ensemble Constantinople en het Zwitserse Les Passions de l’Ame én gratis concerten, proevertjes van wat het er tijdens het festival allemaal te gebeuren staat op het openingsfeest LUNALIA LIFT OFF. Het is twee jaar stil geweest door de impact van Covid. Muziekliefhebbers komen nu weer volop aan hun trekken. Lunalia is uitgegroeid tot een belangrijke muzikale ambassadeur van de stad Mechelen.
Peis en vree
Het is niet allemaal peis en vree in de wereld. Corona was belastend, nu zorgt de oorlog in Oekraïne voor een unheimlich en terneerdrukkend gevoel. Daarom focust dit festival op stilte die weer helderheid schept in moeilijke tijden. Er worden accenten gelegd die stilte en ontmoeting mogelijk maken. Een stilte die men kan horen, voelen, beleven. De energie en melancholie van muziek met subtiele melodieën verricht wonderen.


Openingsfeest LUNALIA LIFT OFF
Het openingsfeest was opgevat als een muzikale reis om nieuwe klankenpaletten te ontdekken en proeven. Verspreid over mooie en rustige locaties in de stad gaven enkele artiesten een voorsmaakje weg van concerten die in de loop van het festival plaatsvinden tijdens 11 gratis druk bijgewoonde concertjes. Mechelen in een tête à tête met Kiya Tabassian uit Teheran, met Neva Özgen & Didem Başar uit Istanbul, met Charbel Rouhana uit Beiroet, met Reza Abaee & Hamin uit Beloetsjitan, met Patrick Graham uit Montreal, met Apsara & Matthew Shlomowitz uit Londen, met Kristien Ceuppens, Frank Nuyts & Piet Van Bockstal uit Gent, poëzie van de Mechelse zoon Herman de Coninck mocht 25 jaar na zijn heen gaan ook niet ontbreken, dan was er ook nog Gospodi uit Byzantium. Stuk voor stuk enigmatische en toch herkenbare ontmoetingen. De taal van muziek is universeel.






Openingsconcert ‘In de voetsporen van Rumi’ in Onze-Lieve-Vrouw-over-de-Dijlekerk
Al enkele jaren is de prachtig gerestaureerde Onze-Lieve-Vrouw-over-de-Dijlekerk de locatie voor het openingsconcert. De belangstelling was groot. De kerk zat afgeladen vol. Het festival beweegt zich op het kruispunt van uiteenlopende disciplines, fylosofische en emotionele gronden. Het openingsconcert trad in de voetsporen van Djalaleddine Rumi (1217-1273), de meest invloedrijke dichter en mysticus van zijn tijd.
Geboren in het oosten van het huidige Afghanistan, vluchtte hij op 12-jarige leeftijd samen met zijn familie naar het westen om te ontkomen aan de legers van de Mongoolse heerser Genghis Khan. Na tussenstoppen in Iran, Irak en Syrië, belandde de familie uiteindelijk in Turkije, waar hij ook begraven ligt. Er zijn paralellen te trekken met de toestand vandaag. Veel mensen zijn ontheemd en op de vlucht. Ook Rumi heeft een groot deel van zijn leven gezocht naar zijn plek in de wereld. Hij was aanhanger van het soefisme. Geconfronteerd met de eruditie, wijsheid, tolerantie en genereusiteit van Rumi wordt een mens stil.
‘Laat stilte je meenemen naar de kern van het leven’ is één van zijn vele verzen. Zijn oeuvre is nog steeds populair. In Amerika is hij vandaag de dag nog altijd een van de beste verkochte dichters. Hij is de inspirator van grote denkers zoals Goethe, Nietzsche en Hegel. Chris Martin van de Britse band Coldplay gebruikte een gedicht van Rumi in het nummer ‘A Head Full of Dreams’. Als Soefi dichter spreekt Rumi een taal die iedereen verstaat: de taal van de liefde en verdraagzaamheid.




Kiya Tabassian, artistiek leider van Constantinope koos voor de verzen die Rumi schreef na een beklijvende ontmoeting met de Spaanse meester-dichter Ibn Arabi in Damascus. Ze werden aangevuld met Perzische poëzie die herkenbare thema’s zoals liefde, devotie en diepe ontroering aanhalen. Het ritme en het aanstekelijk enthousiasme van de verzen van Rumi waren voor Kiya Tabassian een bron van inspiratie in zijn muziek. Toen hij de Tunesisch-Belgische kunstenares en zangeres Ghalia Benali ontmoette, vond hij in haar de perfecte belichaming van dans, beweging en zang om de gedichten van Rumi om te vormen naar een weelderig geheel. Het ensemble Constantinople vertolkte een selectie uit de meer dan 100.000 verzen van deze befaamde dichter in het Perzisch en Arabisch. Een citaat: “Geliefden komen elkaar niet zomaar ergens tegen. Ze waren altijd al in de ander verscholen.” Intimiteit op spiritueel en mentaal vlak
Enscenering
Vooraan centraal in de kerk werd een oosterse setting gecreëerd met een bankstel vol kussens en een kleurrijk tapijt. Acht muzikanten en één zangeres betreden het podium. Ze nemen het publiek op sleeptouw voor een sfeervolle muzikale ontdekkingsreis. Ghalia Benali is een schitterende vertolkster, letterlijk en figuurlijk. Ze is een en al beweeglijk, zingt met lijf en leden en draait op een bepaald moment om haar as als een derwisj. Ze weet te vervoeren met haar wendbare stem, soms fragiel dan weer rauw. Ze zingt alternerend met Kiya Tabassian, enkele keren ook in een duet. Naast de diep humanistische en transcendentale bronteksten brengt ‘In de voetsporen van Rumi’ ook instrumenten onder de aandacht die ons grotendeels onbekend klinken. Kiya’s instrument, de setar is een houten langhalsluit; er is de gheychak, een vioolachtig strijkinstrument; de kemençe: een driesnarig strijkinstrument; de kanun, een plankciter met gemiddeld 26 snaren; de oed een peervormig snaarinstrument; een houten fluit; de percussionisten bespelen een aantal instrumenten zoals een tombak en Iraanse vaastrommel die met de hand wordt bespeeld en beschouwd wordt als het voornaamste slagwerkinstrument uit de Perzische muziek. Gebiologeerd kijk je naar het vakmanschap van de percussionisten, hoe de handen vlinderlicht over de trommel strijken of roffelen in een razendsnelle vaart in bezwerende en opzwepende ritmes. Het aparte instrumentarium zorgt voor een intrigerend, magisch klankenspel. ‘In de voetsporen van Rumi’ is naast een feest voor de zintuigen ook een oefening in ontvankelijkheid, je open stellen voor andere culturen.
Eindbeschouwing
Het festival Lunalia De rest is stilte gaat over de stad Mechelen en haar aandacht en liefde voor de zoekende mens. Dit getransponeerd naar de scène met muzikanten en vocalisten en hun muziek als tegengewicht voor het lawaaierige hectische leven. De kerken, concertzalen, open ruimtes zijn de detoxkamers waar het publiek kan onthaasten en zich opladen met nieuwe energie. Muziek die bemiddelt tussen lichaam en ziel. Even de knop omdraaien en je laten meevoeren door de sprankelende opeenvolging van nummers, de speeldrift en de intrigerende klanken en akkoorden.
WIE: Ghalia Benali, Kiya Tabassian & Constantinople
WAT: In de voetsporen van Rumi — openingsconcert Festival van Vlaanderen Mechelen: Lunalia
WAAR: Onze-Lieve-Vrouw-over-de-Dijlekerk, Mechelen
WANNEER: vrijdag 23 april 2022
Ghalia Benali, Kiya Tabassian & Constantinople
© Frank Emmers
Lunalia Lift Off 2022
© Frank Emmers
kemençespeelster Neva Özgen en meester-qanunspeelster Didem Başar
© Frank Emmers
Charbel Rouhana
© Frank Emmers
Gospodi
Jonas Gedeshi – alt
Michaël Wittoek – tenor
Wenceslaus Mertens – bariton
Frederik Meireson – bas
© Frank Emmers
Ghalia Benali, Kiya Tabassian & Constantinople
© Frank Emmers
hoboduo Kristien Ceuppens & Piet Van Bockstal
© Frank Emmers
Ghalia Benali, Kiya Tabassian & Constantinople
© Frank Emmers
Gospodi
Jonas Gedeshi – alt
Michaël Wittoek – tenor
Wenceslaus Mertens – bariton
Frederik Meireson – bas
© Frank Emmers
© Frank Emmers
Ghalia Benali, Kiya Tabassian & Constantinople
© Frank Emmers