Veerle Simoens, de directeur van Gent Festival van Vlaanderen, omschreef de editie 2020 als “de kleine, fijne editie met de grootst mogelijke impact”. Dankzij Covid-19 moest de 63ste editie opeens anders aangepakt worden. Het programma voor 2020 werd integraal naar 2021 verplaatst. Maar toen de verscherpte maatregelen ook de aangepaste versie onmogelijk maakten, moest er opnieuw gedacht en overlegd worden.
Zo kwam uiteindelijk de agenda 2020 tot stand: een “Covid-proof edition” van het festival dat liep van 19 september tot 3 oktober, gespreid over meer dan 100 kleine en intieme voorstellingen op 19 locaties in de stad, met de medewerking van 380 (voornamelijk lokale) artiesten en bijgewoond door bijna 10.000 mensen.
Blikvangers waren de wereldpremière van Für Jan van Eyck, een compositie voor koor en orgel van Arvo Pärt, de 50ste verjaardag van Philippe Herreweghes Collegium Vocale Gent en ‘Beethoven in pocket size’, de integrale uitvoering van Beethovens negen symfonieën in uiteenlopende kamermuziekbewerkingen.
Het Gentse festival werd afgerond met ‘Listen to the Lamb’, een wonderbaarlijke muzikale polyptiek verspreid over de hele Bijlokesite. Daarvoor vroeg het festival elf andere culturele Gentse organisaties om elk één paneel van Van Eycks Lam Gods in muziek te vertalen. Zo kon een bonte groep artiesten en kunstenaars zoals B.O.X., Dez Mona, Victoria de Luxe, Gunter Lamoot, Showbizz Baer, Mattias De Craene, Osama Abdulrasol, Opera Ballet Vlaanderen, Democrazy, KASK, Spectra, De Vieze Gasten, … een ode aan Van Eycks meesterwerk brengen.
Spiro
Ik nam een duik in het dikwijls verleidelijke aanbod en startte met OdeGand, de vertrouwde muzikale rondvaart op de Gentse binnenwateren als inzet van het festival. Maar dit keer was er een ‘Soirée’ langs de verlichte, pittoreske oevers van de binnenstad en vijf artistiek/muzikale haltes met korte concerten en optredens (harp, koor, blazers, acrobaten, Khan brothers). Een geslaagd nieuw initiatief waarvan ook minister Jambon kon genieten!
Voor een “feestelijke opening met muziek en dans” nodigde het festival het publiek uit in het Museum voor Schone Kunsten waar drie keer Spiro kon bijgewoond worden. Drie keer want de corona-maatregelen lieten telkens slechts een beperkte groep publiek toe en op die manier konden toch meer melomanen aan hun trekken komen. Het betekende ook een eerste kennismaking met de door het festival gehanteerde, succesvolle veiligheidsformules: individuele begeleiding naar en van verspreide zitplaatsen, flesjes handspray en ontsmetting tussen de verschillende optredens. Dat de deuren daardoor soms later dan aangekondigd opengingen, nam het publiek er meestal zonder morren bij, zelfs het in de regen wachten voor een gesloten kerkdeur!
Spiro was een performance ontworpen door de Hongaarse danser Gabor Kapin, balletmeester bij het Ballet Vlaanderen, die hiermee als choreograaf debuteerde. Hij presenteerde een tweeluik waarin vijf dansers aan bod kwamen, begeleid door een cellist en een pianist die muziek van Bach en Ravel speelden. Blijkbaar was Gabor Kapin geïnspireerd door de engelen van Van Eyck, maar ik moet eerlijk bekennen dat ik dat niet in zijn dansstukken kon ontdekken. Ik kon wel, zonder problemen, de prestaties van cellist Mikko Pablo, pianist Aidan Mikdad en de dansers bewonderen, vooral dan de virtuoze prestatie van Nancy Osbaldeston, de schitterende principal van het Ballet Vlaanderen.
Für Jan Van Eyck
Vijftig jaar geleden stichtte de Gentenaar Philippe Herreweghe met enkele muzikale vrienden en leeftijdgenoten een koor dat nu als Collegium Vocale Gent internationaal lauweren oogst. De viering van de vijftigste verjaardag had – wie niet – af te rekenen met corona, maar het Collegium Vocale kreeg toch een ruime plaats in het programma en mocht zelfs de wereldcreatie van Für Jan Van Eyck, de gelegenheidscompositie van Arvo Pärt, vertolken. Het is een korte compositie voor orgel en koor door de 85-jarige componist uit Estland in opdracht van de Stad Gent gecomponeerd naar aanleiding van het themajaar ‘OMG! Van Eyck was here’ en waarvoor Arvo Pärt teruggreep naar het “Agnus Dei” van zijn Berliner Mass. Maude Gratton aan het orgel en Collegium Vocale Gent waren overtuigende pleitbezorgers. Zelfs met de concerten van beperkte duur die het festival dit jaar noodgedwongen presenteerde, moesten de composities van Pärt nog aangevuld worden. Philippe Herreweghes koor liet ons ook genieten van composities van Monteverdi en Bruckner om dan het concert af te ronden met Dieu parmi nous van Messiaen. Dit programma werd drie dagen na elkaar telkens in drie concerten (om 12.30, 18.30 en 20.45 uur) in de Sint- Baafskathedraal of de Sint-Jacobskerk aangeboden.
In totaal was het jarige Collegium Vocale Gent gedirigeerd door Philippe Herreweghe in 17 weliswaar korte concerten te horen met een betekenisvol programma. Dat de Bach-vertolkingen van het koor een cruciale rol hebben gespeeld in de internationale doorbraak van het ensemble kon bij deze verjaardag niet vergeten worden, en dus leidde Philippe Herreweghe zijn ensemble in twee cantates. Zijn liefde voor Italië, de taal, poëzie en polyfonie spreekt uit de keuze van bladzijden uit het madrigaalboek van Gesualdo waaraan hij vier concerten wijdde onder de sprekende titel van O dolorosa gioia. Zes met zorg geselecteerde zangers en de teorbe van Thomas Boysen, geleid door Herreweghes inspirerende hand lieten een aandachtig en ontroerd publiek genieten. Bach kwam eveneens aan bod in vier concerten. Die waren opgebouwd rond twee solocantates: Widerstehe doch der Sünde en Vergnügte Ruh vertolkt door de Engelse contratenor Alex Potter, omringd door musici van Collegium Vocale Gent met Bart Naessens (orgel) en Marcel Ponseele (hobo) en uiteraard gedirigeerd door Philippe Herreweghe. Kon ik volledig in de ban komen van Gesualdo, dan vond ik Potter in de Sint-Jacobskerk vrij zwak klinken. Maar het aandachtige publiek bleek toch erg opgetogen en Potter was dankbaar voor het succes.
Beethoven 9 voor blazers
Geen kerkruimtes voor Beethoven, die voor zijn 250ste verjaardag met uitvoeringen van zijn negen symfonieën bedacht werd, maar eerder onverwachte concertzalen, ingericht in de Oude Vismijn en het Industriemuseum van Gent. Inderdaad “ingericht” want het festival had een aantal Belgische orkesten gevraagd om elk een gereduceerde bewerking van een symfonie te presenteren. Corona maakte het immers onmogelijk om volledige symfonieorkesten te laten optreden. En dus werden aparte concertzalen met aangepaste podia gecreëerd waar het B’Rock Orchestra, Anima Eterna Brugge, Casco Phil, Orchestre Philharmonique Royal de Liège, Symfonieorkest van de Munt, Symfonisch Orkest van Opera-Ballet Vlaanderen, Belgian National Orchestra en de Koninklijke Muziekkapel van de Gidsen hun gekozen gereduceerde versies konden laten horen. Dat gebeurde telkens twee keer. In totaal dus 18 concerten. Of de uitvoeringen van de negen symfonieën te combineren waren, heb ik niet uitgezocht, maar heb me wel laten verrassen door enkele versies. Beslist apart was de bewerking voor uitgebreid blazersensemble van Beethoven 9 door de Italiaan Alessandro Bombonatie die de voortreffelijke solisten van de Koninklijke Muziekkapel van de Gidsen lieten horen. B’Rock Orchestra presenteerde Beethoven 1 in een bewerking van zijn leeftijdsgenoot Carl Friedrich Ebers en zorgde met tien musici voor een boeiende, heerlijk genuanceerde uitvoering. Beethoven 2 hoorde ik vertolkt door musici van Anima Eterna Brugge: Midori Seiler (viool), Mercedes Ruiz (cello) en Jos van Immerseel (pianoforte) in een bewerking die blijkbaar van Beethoven zelf zou stammen maar erg mager overkwam.
Ik rondde mijn festivalbezoek af op de Bijlokesite en pikte enkele optredens mee van ‘Listen to the Lamb’, werkstukken van zeer uiteenlopende aard en inspiratie, en eindigde met God de Vader van Jean Delouvroy, een bijdrage van Opera Ballet Vlaanderen. Een intrigerend en boeiend werk, goed uitgewerkt en voortreffelijk gepresenteerd. Applaus voor de prestatie van de anonieme danser.
- WAT: Gent Festival van Vlaanderen
- WAAR: verschillende locaties
- WANNEER: 19 september-3 oktober
- FOTO: m.t.
